dèpere , vrb: depi,
dèpiri,
dèvere,
tèpere Definizione
tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent
Sinonimi e contrari
gèpere
Frasi
depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica
2.
su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?!
3.
sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca
4.
non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote!
5.
fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai
Cognomi e Proverbi
prb:
chini timit cosa depit
Etimo
ltn.
debere
Traduzioni
Francese
devoir
Inglese
must,
to have to,
to be obliged
Spagnolo
deber,
tener que
Italiano
dovére
Tedesco
müssen,
sollen,
schuldig sein,
dürfen.
mustímetru , nm Definizione
aina chi misurat su tanti percentuale de su tzúcuru chi portat su mustu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
glucomètre
Inglese
must saccharimeter
Spagnolo
mostímetro
Italiano
mostìmetro
Tedesco
Glykometer.
mústiu , nm: mustu Definizione
su súciu de s'àghina de candho dha molent a totu su tempus chi istat budhindho fintzes a èssere binu fatu
Sinonimi e contrari
immustu 1
Frasi
custu binu est ancora a mústiu ◊ su binu tue no lu lassas fàghere e ti che lu bufas a mústiu
Etimo
ltn.
mustum
Traduzioni
Francese
moût
Inglese
must
Spagnolo
mosto
Italiano
mósto
Tedesco
Most.
sàba , nf: sapa Definizione
súciu de àghina o de àteru frutuàriu (morisca, pruna, barracoco) postu a budhire fintzes a torrare cagiau, po fàere druches
Sinonimi e contrari
binicotu
Frasi
istant a su passa passa che musca in logu de saba ◊ s'abbatu, fatu de s'abba de sa chera, est una sapa bona pro mandhicare e fàghere popassinos ◊ sa figuera serbit po fai sa figu sicada e sa saba
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)saba, (De)ssaba, Saba, Sapa
Terminologia scientifica
mng
Etimo
ltn.
sapa
Traduzioni
Francese
verjus
Inglese
cooked must
Spagnolo
arrope,
mosto cocido
Italiano
sapa
Tedesco
gekochter Most.