dèpere , vrb: depi,
dèpiri,
dèvere,
tèpere Definition
tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent
Synonyms e antonyms
gèpere
Sentences
depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica
2.
su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?!
3.
sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca
4.
non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote!
5.
fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai
Surnames and Proverbs
prb:
chini timit cosa depit
Etymon
ltn.
debere
Translations
French
devoir
English
must,
to have to,
to be obliged
Spanish
deber,
tener que
Italian
dovére
German
müssen,
sollen,
schuldig sein,
dürfen.
mustímetru , nm Definition
aina chi misurat su tanti percentuale de su tzúcuru chi portat su mustu
Scientific Terminology
ans
Etymon
itl.
Translations
French
glucomètre
English
must saccharimeter
Spanish
mostímetro
Italian
mostìmetro
German
Glykometer.
mústiu , nm: mustu Definition
su súciu de s'àghina de candho dha molent a totu su tempus chi istat budhindho fintzes a èssere binu fatu
Synonyms e antonyms
immustu 1
Sentences
custu binu est ancora a mústiu ◊ su binu tue no lu lassas fàghere e ti che lu bufas a mústiu
Etymon
ltn.
mustum
Translations
French
moût
English
must
Spanish
mosto
Italian
mósto
German
Most.
sàba , nf: sapa Definition
súciu de àghina o de àteru frutuàriu (morisca, pruna, barracoco) postu a budhire fintzes a torrare cagiau, po fàere druches
Synonyms e antonyms
binicotu
Sentences
istant a su passa passa che musca in logu de saba ◊ s'abbatu, fatu de s'abba de sa chera, est una sapa bona pro mandhicare e fàghere popassinos ◊ sa figuera serbit po fai sa figu sicada e sa saba
Surnames and Proverbs
smb:
(De)saba, (De)ssaba, Saba, Sapa
Scientific Terminology
mng
Etymon
ltn.
sapa
Translations
French
verjus
English
cooked must
Spanish
arrope,
mosto cocido
Italian
sapa
German
gekochter Most.