allebigiàre , vrb: allebizare,
allepizare,
allibizare Definizione
nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare
Sinonimi e contrari
acalamai,
allacanae,
allizare,
ammalmiare,
assichillonai,
calighinare,
igragalare,
illebizare,
illizare,
marciulari,
pansiri
/
abbentai 1,
asciutai
Frasi
custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu
2.
sa sartitza si allibizat posta in bértigas
Traduzioni
Francese
se faner,
se flétrir
Inglese
to fade
Spagnolo
marchitarse,
ajarse
Italiano
appassire
Tedesco
verwelken.
ibentiàre , vrb: ilbentiare,
irbentiare,
ilventiare,
irventiare,
isbentiare,
isvantiare,
isventiare,
sbentiai Definizione
coment'e pèrdere bentu, pèrdere fragu, pèrdere sa fortza, s’efetu de s’àrculu (nau de is imbriagos puru), fintzes pigare ària, bentu
Sinonimi e contrari
iscoturare,
istudinare,
scexiai
/
bentiai,
irvalorire,
ispaporare
/
illeriare,
irbasolare
Frasi
ti mandho a pistare giarra, gasi ibéntias!◊ una borta dau focu, a sa piatza li fachiant sas bentosas in costazos pro irbentiare ◊ impitat sèmpere ispíritu isventiadu pro cumpònnere sas drogas ◊ tupa s'ampulla de su binu ca sinono si che irbéntiat! ◊ pro lu fàghere isventiare, a s'imbriagu, che l'ant postu fora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'éventer,
s'évaporer
Inglese
to lose scent (strenght),
to evaporate,
to fade (away)
Spagnolo
evaporarse
Italiano
svaporare
Tedesco
ausdunsten,
verdunsten,
verrauchen.
ilbiadíre , vrb: irbiarire Definizione
fàere su colore prus craru, coment’e biancu, nau pruscatotu de bestimentu o trastu chi perdet su colore cotu
Sinonimi e contrari
irbianchire,
isarbiare,
isbisorire,
isbiorire,
ischizire
| ctr.
acotilai,
anniedhigai,
recòghere
Frasi
sa robba cheret torrada a tínghere ca si est irbiarida
Traduzioni
Francese
perdre sa couleur,
décolorer
Inglese
to fade
Spagnolo
desteñirse
Italiano
sbiadire,
scolorire
Tedesco
verblassen,
verbleichen.
imbèlghere , vrb: imbèrghere,
imbrèghere,
impèrghere Definizione
intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu
Sinonimi e contrari
aciufae,
aputare
/
aciurrufae,
collire,
ingòllere,
úmprere
/
cuare,
dogare,
frànghere,
infusilare,
intrae,
intzudhire,
iscumpàrrere,
ispígnere,
sparessi
Modi di dire
csn:
imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos
Frasi
allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala!
2.
inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa
3.
sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare!
4.
it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala!
5.
za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras)
6.
pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere!
Etimo
ltn.
immergere
Traduzioni
Francese
se plonger,
disparaître,
se dissiper
Inglese
to plunge,
to fade away
Spagnolo
sumergir,
hundir,
desaparecer
Italiano
immèrgere,
dileguarsi
Tedesco
tauchen,
verschwinden.
iscoloríre, iscoloríri , vrb Definizione
pèrdere colore
Sinonimi e contrari
ilbiadire
| ctr.
tígnere
Traduzioni
Francese
déteindre
Inglese
to fade
Spagnolo
desteñir
Italiano
stìngere
Tedesco
entfärben.