allebigiàre , vrb: allebizare,
allepizare,
allibizare Definitzione
nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare
Sinònimos e contràrios
acalamai,
allacanae,
allizare,
ammalmiare,
assichillonai,
calighinare,
igragalare,
illebizare,
illizare,
marciulari,
pansiri
/
abbentai 1,
asciutai
Frases
custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu
2.
sa sartitza si allibizat posta in bértigas
Tradutziones
Frantzesu
se faner,
se flétrir
Ingresu
to fade
Ispagnolu
marchitarse,
ajarse
Italianu
appassire
Tedescu
verwelken.
ibentiàre , vrb: ilbentiare,
irbentiare,
ilventiare,
irventiare,
isbentiare,
isvantiare,
isventiare,
sbentiai Definitzione
coment'e pèrdere bentu, pèrdere fragu, pèrdere sa fortza, s’efetu de s’àrculu (nau de is imbriagos puru), fintzes pigare ària, bentu
Sinònimos e contràrios
iscoturare,
istudinare,
scexiai
/
bentiai,
irvalorire,
ispaporare
/
illeriare,
irbasolare
Frases
ti mandho a pistare giarra, gasi ibéntias!◊ una borta dau focu, a sa piatza li fachiant sas bentosas in costazos pro irbentiare ◊ impitat sèmpere ispíritu isventiadu pro cumpònnere sas drogas ◊ tupa s'ampulla de su binu ca sinono si che irbéntiat! ◊ pro lu fàghere isventiare, a s'imbriagu, che l'ant postu fora
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'éventer,
s'évaporer
Ingresu
to lose scent (strenght),
to evaporate,
to fade (away)
Ispagnolu
evaporarse
Italianu
svaporare
Tedescu
ausdunsten,
verdunsten,
verrauchen.
ilbiadíre , vrb: irbiarire Definitzione
fàere su colore prus craru, coment’e biancu, nau pruscatotu de bestimentu o trastu chi perdet su colore cotu
Sinònimos e contràrios
irbianchire,
isarbiare,
isbisorire,
isbiorire,
ischizire
| ctr.
acotilai,
anniedhigai,
recòghere
Frases
sa robba cheret torrada a tínghere ca si est irbiarida
Tradutziones
Frantzesu
perdre sa couleur,
décolorer
Ingresu
to fade
Ispagnolu
desteñirse
Italianu
sbiadire,
scolorire
Tedescu
verblassen,
verbleichen.
imbèlghere , vrb: imbèrghere,
imbrèghere,
impèrghere Definitzione
intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu
Sinònimos e contràrios
aciufae,
aputare
/
aciurrufae,
collire,
ingòllere,
úmprere
/
cuare,
dogare,
frànghere,
infusilare,
intrae,
intzudhire,
iscumpàrrere,
ispígnere,
sparessi
Maneras de nàrrere
csn:
imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos
Frases
allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala!
2.
inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa
3.
sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare!
4.
it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala!
5.
za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras)
6.
pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere!
Ètimu
ltn.
immergere
Tradutziones
Frantzesu
se plonger,
disparaître,
se dissiper
Ingresu
to plunge,
to fade away
Ispagnolu
sumergir,
hundir,
desaparecer
Italianu
immèrgere,
dileguarsi
Tedescu
tauchen,
verschwinden.
iscoloríre, iscoloríri , vrb Definitzione
pèrdere colore
Sinònimos e contràrios
ilbiadire
| ctr.
tígnere
Tradutziones
Frantzesu
déteindre
Ingresu
to fade
Ispagnolu
desteñir
Italianu
stìngere
Tedescu
entfärben.