aciufàe, aciufài , vrb: aciufari, aciuvai, aciuvare, atzufare 1, atzuvai Definitzione intrare a s'abba, calàreche a fundhu (in s’abba o in àteru modhe deasi etotu o meda), afundhare una cosa / aciuvai su fundu a una carrada = bogarebbichelu Sinònimos e contràrios afundae, afangare, afungai 1, ammodhigare, aputare, atafai, inciuviri, intofare Frases si nci aciuvat totu su chi no abarrat apitzus de s'àcua ◊ no passis me ingunis ca sa terra est tropu modhi e nci aciuvas ◊ nci seu aciuvau in sa ní ◊ is bòis atzuvant su bruncu in sa pica ◊ atzufat sos pódhighes in s'abba e si faet sa rughe ◊ nci ant atzuvau is navis comenti dhas ant bombardadas 2. in custu matalafu tropu modhi nci aciuvu Ètimu itl. attuffare Tradutziones Frantzesu couler Ingresu to sink Ispagnolu hundir Italianu affondare, immèrgere Tedescu versinken, eintauchen.

ammodhiàe, ammodhiài , vrb: ammodhiari, ammodhicare, ammodhigare Definitzione essire o fàere essire modhe una cosa, fàere pèrdere sa duresa, fàere pèrdere fortza, fàere sentire làstima, piedade, amore; betare a mesu de s'abba, pònnere in abba meda, o àteru deasi, isciúndhere meda; suíghere meda sa pasta po essire su pane bene pesau; allentare, lassare andhare una cosa chi si portat tirandho o tirada Sinònimos e contràrios abblandai, ammarchidare, ammasedae, arremodhai / atiernare / abbutzare 1, aciufae, afoxai, impigliai, impogiare, infoxai / apungiai / alfusciai, ammollai, rèndhere 1 | ctr. indurae, intostai, intostoinare / bocare Maneras de nàrrere csn: ammodhigàresi de su risu = abbadherigàresi de su ríere a meda, no si rèzere de su risu; ammodhigàresi de su dolore = dimajai; ammodhiai is dentis = acorriare; ammodhiai su coru = tènnere dolu, fàghere proare dolu, impudu e gai; ammodhigare a mata (o fintzas solu "ammodhigare" faedhendhe de su andhare de su corpus) = fàghere su ledàmine modhe, fintzas a iscurrentza Frases su zuncu sicu si ammódhigat in s'abba ◊ cheret chi sas abbas ammódhighent sa terra pro l'arare ◊ su corru s'iscaldit in sa furrera pro l'ammodhigare ◊ cussa cosa de cantu est sica mancu coghindhe bi ammódhigat! 2. si ammodhicabat ca no resessiat a isòrbere su tropeju ◊ su predicadori a boxi manna su coru ammódhiat de su pecadori (S.A.Spano)◊ seu totu ammodhiau a cambas ca seu timendi ◊ po ti donai vantu, ammodhiadha s'ischina! ◊ trinta meses pretzisos de presone mi l'at fatu su coro ammodhigare!…(B.Falconi)◊ sa timoria de mòrrere no li at ammodhicau sa malesa ◊ sa pruna crua ammódhiat is dentis ◊ cudhe pariat un'amoratu e a issas si lis fit amodhicanne su sentitu ◊ si no mànigo mi ammódhigo dae su fàmine! 3. che at ammodhigadu s'anca in su ludu ◊ ammodhigachela, sa robba, pro che li andhare sa muga samunendhe! 4. fiant cun cudha manta a chini tiràt e a chini ammodhiàt, ariseu! Ètimu ltn. ad mollicare Tradutziones Frantzesu assouplir, amollir, détremper, submerger Ingresu to soften, to put to soak, to submerge Ispagnolu ablandar, enternecer, remojar Italianu ammorbidire, intenerire, immèrgere, sommèrgere Tedescu erweichen, besänftigen, tauchen, unter Wasser setzen.

imbèlghere , vrb: imbèrghere, imbrèghere, impèrghere Definitzione intrare a mesu de s’abba o de àtera cosa un’istrégiu (o fintzes is manos, sa pàlia) po ndhe pigare a umpridura a meda, o fintzes intrare un’àtera cosa; andharesindhe, essire a calecunu logu a manera de no si pòdere bíere, nau fintzes de su sole chi si che intrat su merie, e fintzes lòmpere, imbàtere a unu logu o a un’iscopu; pigare in su sensu de fàere andhare; in cobertantza, papare, pigare a meda (e coment’e aprofitandho), ingòllere calecunu male / pps. imbérghiu, imbertu, imbértidu Sinònimos e contràrios aciufae, aputare / aciurrufae, collire, ingòllere, úmprere / cuare, dogare, frànghere, infusilare, intrae, intzudhire, iscumpàrrere, ispígnere, sparessi Maneras de nàrrere csn: imbèrghere sa mesura medindhe trigu, olia, àteru; imbèrghere su zuo, sa robba, unu fiadu a unu pàsculu, imbèrghere su pugnale; imbèrghere su malu = collire male, bundhos Frases allughie sos sírios de sa pache pro che imbèrghere a fundhu sa píchida fiaca de su ghenese! ◊ si est imbérghidu in mesu de cussu mare ◊ dhue fut su lanne a imbrèghere a pala! 2. inoghe tocat a s'imbèrghere, sinono est male pro nois! ◊ abbellu abbellu su sole si est imbertu ◊ su fizu si li fit imbertu dae sos poderes de campagna e no bi cheriat torrare ◊ sa luna chin s'istedhu a prope si che sont imberghendhe supra de su monte ◊ dae su die chi si che sunt imbertos in cussos calancones no si sunt bidos piús ◊ ti chirco e no ti acato: ube che ses imberta? ◊ sa sue si ndhe pesat e s'imberghet in mesu de sa malesa 3. sa mama che l'aiat imbertu a malaboza a intro de s'iscola, ma su pitzinnu no bi cheriat andhare! 4. it'est su male chi as imbertu? ◊ ndhe fit imberghendhe maladia ◊ arratza de cristianu chi as imbertu!…◊ currendhe a tota fua si at imbertu sa malasorte sua (Grolle)◊ sas cantones de como parent irfumentu de majarzas pro zente chi at imbertu ària mala! 5. za imberghet, como, cun totu cussos milliones chi li ant dadu!…◊ sos chi naro deo intro de una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras) 6. pigat a letu a palu fatu che molente in maju e comintzat a imbèrghere cun sa muzere! Ètimu ltn. immergere Tradutziones Frantzesu se plonger, disparaître, se dissiper Ingresu to plunge, to fade away Ispagnolu sumergir, hundir, desaparecer Italianu immèrgere, dileguarsi Tedescu tauchen, verschwinden.

impogiàre , vrb: impojare, impozare Definitzione intrare o pònnere in su poju, pònnere cosa a modhe in paule de abba, afundhare in s'abba, fintzes nadare Sinònimos e contràrios abburgare, abburrigare, afoxai, alludai, ammodhiae, apojare, ingiubbare, introgliare, imbaltzai, impigliai, impischinare, infoxai Frases sos pitzinnos in istiu tucabant a impojare a unu poju a ube remoniat s'abba de su ribu ◊ impozaiant su linu in su frúmene Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tremper Ingresu to dip Ispagnolu sumergir, poner a remojo Italianu immèrgere, lasciare in immersióne Tedescu tauchen, im Wasser lassen

«« Torra a chircare