acabussài , vrb: cabussai Definitzione
brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare
Sinònimos e contràrios
tzurruvigai
Frases
est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai
2.
is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca
Ètimu
ctl.
(a)cabussar
Tradutziones
Frantzesu
plonger
Ingresu
to dive
Ispagnolu
zambullirse,
hundirse
Italianu
tuffarsi,
inabissarsi
Tedescu
eintauchen.
acabussòni , nm: cabussoni* Definitzione
brínchidu a conca a bàsciu chi si faet de artu a mesu de s'abba / e it'acabussoni!… = ita dannu!, it'arrore!… (nadu de cosa chi est andhada male)
Sinònimos e contràrios
acabussu,
tzurruvigau
/
cdh. caputzina
Tradutziones
Frantzesu
plongeon
Ingresu
dive
Ispagnolu
zambullida
Italianu
tuffo
Tedescu
Eintauchen.
aciufàe, aciufài , vrb: aciufari,
aciuvai,
aciuvare,
atzufare 1,
atzuvai Definitzione
intrare a s'abba, calàreche a fundhu (in s’abba o in àteru modhe deasi etotu o meda), afundhare una cosa / aciuvai su fundu a una carrada = bogarebbichelu
Sinònimos e contràrios
afundae,
afangare,
afungai 1,
ammodhigare,
aputare,
atafai,
inciuviri,
intofare
Frases
si nci aciuvat totu su chi no abarrat apitzus de s'àcua ◊ no passis me ingunis ca sa terra est tropu modhi e nci aciuvas ◊ nci seu aciuvau in sa ní ◊ is bòis atzuvant su bruncu in sa pica ◊ atzufat sos pódhighes in s'abba e si faet sa rughe ◊ nci ant atzuvau is navis comenti dhas ant bombardadas
2.
in custu matalafu tropu modhi nci aciuvu
Ètimu
itl.
attuffare
Tradutziones
Frantzesu
couler
Ingresu
to sink
Ispagnolu
hundir
Italianu
affondare,
immèrgere
Tedescu
versinken,
eintauchen.
ifúndhere , vrb: ifúnnere,
ilfúndhere,
infúndere,
infúndhere,
infundi,
infúndiri Definitzione
isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu
Sinònimos e contràrios
abbagnare,
bagnai,
inciundi,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade
Frases
su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro
2.
tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe!
3.
apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu
Sambenados e Provèrbios
prb:
daghi proet a totu infundhet
Ètimu
ltn.
infundere
Tradutziones
Frantzesu
mouiller
Ingresu
to wet,
to dip
Ispagnolu
mojar
Italianu
bagnare,
irrorare,
intìngere,
inùngere
Tedescu
eintauchen,
bespritzen,
benetzen,
eintauchen.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definitzione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinònimos e contràrios
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frases
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Tradutziones
Frantzesu
baigner,
tremper
Ingresu
to wet
Ispagnolu
bañar,
mojar
Italianu
bagnare
Tedescu
naß machen,
eintauchen.