abbagnàre , vrb: abbangiai,
abbangiare,
abbanzare 1,
bagnai* Definitzione
istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi
Sinònimos e contràrios
abbangiuledhai,
abbanzulare,
abbugnare,
ifúndhere,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Frases
sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas)
2.
at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mouiller
Ingresu
to wet
Ispagnolu
mojar,
bañar
Italianu
bagnare
Tedescu
naß machen.
abbambacàre, abbambagàre , vrb Definitzione
ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
abbambicare,
ammaltitzare,
ifúndhere,
impapare
/
abbacai,
ammarchidare,
ammellare,
assuermai
Frases
ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu
2.
in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
imbiber,
imprégner,
tremper
Ingresu
to soak,
to impregnate
Ispagnolu
impregnar,
embeber,
mojar
Italianu
imbévere,
impregnare
Tedescu
durchtränken.
abbinài , vrb: abbinare Definitzione
isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza
Sinònimos e contràrios
afegare,
afegonare,
imbreacare,
infegare
Frases
in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus
3.
custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu
Tradutziones
Frantzesu
tremper dans le vin,
s’enivrer
Ingresu
to rinse with vine
Ispagnolu
mojar con vino,
emborracharse
Italianu
avvinare
Tedescu
Wein tränken.
assabbàre , vrb: assuabbare Definitzione
assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba
Sinònimos e contràrios
ammorgodhare,
assatzaulari,
imbibbiri
/
apantamare
Frases
sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
imbiber,
tremper
Ingresu
to soak
Ispagnolu
empapar,
mojar
Italianu
intrìdere
Tedescu
einrühren.
bagnài, bagnàre , vrb: abbagnare,
bangiai,
bangiare,
bannare 1,
banzare Definitzione
isciúndhere, betare o intrare a mesu de s'abba in s'erriu, in su mare; betare abba a sa cosa
Sinònimos e contràrios
ifúndhere,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Frases
bagnai su cuadhu, is bòis, unu vascellu ◊ daghi si solint banzare isparit de s'artrosi su dolore
2.
onzi pedra de sàmbene est bangiada chi est s'Era de sos màrtires giamada ◊ conat su sudori e bàngiat s'istula
Ètimu
itl.
bagnare
Tradutziones
Frantzesu
se baigner
Ingresu
to bathe
Ispagnolu
bañar,
mojar
Italianu
fare i bagni
Tedescu
baden.
ifúndhere , vrb: ifúnnere,
ilfúndhere,
infúndere,
infúndhere,
infundi,
infúndiri Definitzione
isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu
Sinònimos e contràrios
abbagnare,
bagnai,
inciundi,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade
Frases
su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro
2.
tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe!
3.
apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu
Sambenados e Provèrbios
prb:
daghi proet a totu infundhet
Ètimu
ltn.
infundere
Tradutziones
Frantzesu
mouiller
Ingresu
to wet,
to dip
Ispagnolu
mojar
Italianu
bagnare,
irrorare,
intìngere,
inùngere
Tedescu
eintauchen,
bespritzen,
benetzen,
eintauchen.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definitzione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinònimos e contràrios
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frases
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Tradutziones
Frantzesu
baigner,
tremper
Ingresu
to wet
Ispagnolu
bañar,
mojar
Italianu
bagnare
Tedescu
naß machen,
eintauchen.
umedài , vrb: umidai,
umidare Definitzione
pigare umidore, fàere o essire umatu (de serenu, lentore, suore o àteru)
Sinònimos e contràrios
umedèssiri
Frases
cussas modhinas ant torradu a umidare sa robba istérrida
Ètimu
spn.
humedar
Tradutziones
Frantzesu
humecter
Ingresu
to dampen
Ispagnolu
humedecer,
mojar
Italianu
inumidire
Tedescu
befeuchten.