abbagnàre , vrb: abbangiai,
abbangiare,
abbanzare 1,
bagnai* Definizione
istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi
Sinonimi e contrari
abbangiuledhai,
abbanzulare,
abbugnare,
ifúndhere,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Frasi
sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas)
2.
at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mouiller
Inglese
to wet
Spagnolo
mojar,
bañar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen.
abbambacàre, abbambagàre , vrb Definizione
ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbambicare,
ammaltitzare,
ifúndhere,
impapare
/
abbacai,
ammarchidare,
ammellare,
assuermai
Frasi
ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu
2.
in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
imprégner,
tremper
Inglese
to soak,
to impregnate
Spagnolo
impregnar,
embeber,
mojar
Italiano
imbévere,
impregnare
Tedesco
durchtränken.
abbinài , vrb: abbinare Definizione
isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza
Sinonimi e contrari
afegare,
afegonare,
imbreacare,
infegare
Frasi
in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus
3.
custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu
Traduzioni
Francese
tremper dans le vin,
s’enivrer
Inglese
to rinse with vine
Spagnolo
mojar con vino,
emborracharse
Italiano
avvinare
Tedesco
Wein tränken.
assabbàre , vrb: assuabbare Definizione
assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba
Sinonimi e contrari
ammorgodhare,
assatzaulari,
imbibbiri
/
apantamare
Frasi
sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
tremper
Inglese
to soak
Spagnolo
empapar,
mojar
Italiano
intrìdere
Tedesco
einrühren.
bagnài, bagnàre , vrb: abbagnare,
bangiai,
bangiare,
bannare 1,
banzare Definizione
isciúndhere, betare o intrare a mesu de s'abba in s'erriu, in su mare; betare abba a sa cosa
Sinonimi e contrari
ifúndhere,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Frasi
bagnai su cuadhu, is bòis, unu vascellu ◊ daghi si solint banzare isparit de s'artrosi su dolore
2.
onzi pedra de sàmbene est bangiada chi est s'Era de sos màrtires giamada ◊ conat su sudori e bàngiat s'istula
Etimo
itl.
bagnare
Traduzioni
Francese
se baigner
Inglese
to bathe
Spagnolo
bañar,
mojar
Italiano
fare i bagni
Tedesco
baden.
ifúndhere , vrb: ifúnnere,
ilfúndhere,
infúndere,
infúndhere,
infundi,
infúndiri Definizione
isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
inciundi,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Modi di dire
csn:
fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade
Frasi
su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro
2.
tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe!
3.
apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu
Cognomi e Proverbi
prb:
daghi proet a totu infundhet
Etimo
ltn.
infundere
Traduzioni
Francese
mouiller
Inglese
to wet,
to dip
Spagnolo
mojar
Italiano
bagnare,
irrorare,
intìngere,
inùngere
Tedesco
eintauchen,
bespritzen,
benetzen,
eintauchen.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definizione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frasi
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Traduzioni
Francese
baigner,
tremper
Inglese
to wet
Spagnolo
bañar,
mojar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen,
eintauchen.
umedài , vrb: umidai,
umidare Definizione
pigare umidore, fàere o essire umatu (de serenu, lentore, suore o àteru)
Sinonimi e contrari
umedèssiri
Frasi
cussas modhinas ant torradu a umidare sa robba istérrida
Etimo
spn.
humedar
Traduzioni
Francese
humecter
Inglese
to dampen
Spagnolo
humedecer,
mojar
Italiano
inumidire
Tedesco
befeuchten.