acabussài , vrb: cabussai Definitzione brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare Sinònimos e contràrios tzurruvigai Frases est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai 2. is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca Ètimu ctl. (a)cabussar Tradutziones Frantzesu plonger Ingresu to dive Ispagnolu zambullirse, hundirse Italianu tuffarsi, inabissarsi Tedescu eintauchen.

acabussòni , nm: cabussoni* Definitzione brínchidu a conca a bàsciu chi si faet de artu a mesu de s'abba / e it'acabussoni!… = ita dannu!, it'arrore!… (nadu de cosa chi est andhada male) Sinònimos e contràrios acabussu, tzurruvigau / cdh. caputzina Tradutziones Frantzesu plongeon Ingresu dive Ispagnolu zambullida Italianu tuffo Tedescu Eintauchen.

aciufàe, aciufài , vrb: aciufari, aciuvai, aciuvare, atzufare 1, atzuvai Definitzione intrare a s'abba, calàreche a fundhu (in s’abba o in àteru modhe deasi etotu o meda), afundhare una cosa / aciuvai su fundu a una carrada = bogarebbichelu Sinònimos e contràrios afundae, afangare, afungai 1, ammodhigare, aputare, atafai, inciuviri, intofare Frases si nci aciuvat totu su chi no abarrat apitzus de s'àcua ◊ no passis me ingunis ca sa terra est tropu modhi e nci aciuvas ◊ nci seu aciuvau in sa ní ◊ is bòis atzuvant su bruncu in sa pica ◊ atzufat sos pódhighes in s'abba e si faet sa rughe ◊ nci ant atzuvau is navis comenti dhas ant bombardadas 2. in custu matalafu tropu modhi nci aciuvu Ètimu itl. attuffare Tradutziones Frantzesu couler Ingresu to sink Ispagnolu hundir Italianu affondare, immèrgere Tedescu versinken, eintauchen.

ifúndhere , vrb: ifúnnere, ilfúndhere, infúndere, infúndhere, infundi, infúndiri Definitzione isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu Sinònimos e contràrios abbagnare, bagnai, inciundi, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Maneras de nàrrere csn: fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade Frases su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro 2. tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe! 3. apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu Sambenados e Provèrbios prb: daghi proet a totu infundhet Ètimu ltn. infundere Tradutziones Frantzesu mouiller Ingresu to wet, to dip Ispagnolu mojar Italianu bagnare, irrorare, intìngere, inùngere Tedescu eintauchen, bespritzen, benetzen, eintauchen.

insúndhere , vrb: isciúndhere, isciúndiri, isciúnnere, issúndhere, issundi, issúnnere, sciundi Definitzione pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu Sinònimos e contràrios abbagnare, bagnai, ifúndhere*, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire, istrègere Frases no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat! Tradutziones Frantzesu baigner, tremper Ingresu to wet Ispagnolu bañar, mojar Italianu bagnare Tedescu naß machen, eintauchen.

«« Torra a chircare