acabussài , vrb: cabussai Definizione
brinchidare a modhe, in s'abba, a conca a bàsciu: rfl. fintzes imbergheresiche in s'abba, calàreche a fundhu o, nau de su cuadhu, pesare coment’e prantau in is cambas de asegus, archetare
Sinonimi e contrari
tzurruvigai
Frasi
est acabussendi in mari ◊ su piciochedhu fut prontu a acabussai de un'iscógliu ◊ iat acabussau ma essendu totu de linna abbarràt asuba de s'àcua ◊ is caus marinus cincidhànt asuta de su soli acabussendi in s'àcua po piscai
2.
is piscadoris si funt acabussaus cun sa barca
Etimo
ctl.
(a)cabussar
Traduzioni
Francese
plonger
Inglese
to dive
Spagnolo
zambullirse,
hundirse
Italiano
tuffarsi,
inabissarsi
Tedesco
eintauchen.
acabussòni , nm: cabussoni* Definizione
brínchidu a conca a bàsciu chi si faet de artu a mesu de s'abba / e it'acabussoni!… = ita dannu!, it'arrore!… (nadu de cosa chi est andhada male)
Sinonimi e contrari
acabussu,
tzurruvigau
/
cdh. caputzina
Traduzioni
Francese
plongeon
Inglese
dive
Spagnolo
zambullida
Italiano
tuffo
Tedesco
Eintauchen.
aciufàe, aciufài , vrb: aciufari,
aciuvai,
aciuvare,
atzufare 1,
atzuvai Definizione
intrare a s'abba, calàreche a fundhu (in s’abba o in àteru modhe deasi etotu o meda), afundhare una cosa / aciuvai su fundu a una carrada = bogarebbichelu
Sinonimi e contrari
afundae,
afangare,
afungai 1,
ammodhigare,
aputare,
atafai,
inciuviri,
intofare
Frasi
si nci aciuvat totu su chi no abarrat apitzus de s'àcua ◊ no passis me ingunis ca sa terra est tropu modhi e nci aciuvas ◊ nci seu aciuvau in sa ní ◊ is bòis atzuvant su bruncu in sa pica ◊ atzufat sos pódhighes in s'abba e si faet sa rughe ◊ nci ant atzuvau is navis comenti dhas ant bombardadas
2.
in custu matalafu tropu modhi nci aciuvu
Etimo
itl.
attuffare
Traduzioni
Francese
couler
Inglese
to sink
Spagnolo
hundir
Italiano
affondare,
immèrgere
Tedesco
versinken,
eintauchen.
ifúndhere , vrb: ifúnnere,
ilfúndhere,
infúndere,
infúndhere,
infundi,
infúndiri Definizione
isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
inciundi,
insúndhere,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire
Modi di dire
csn:
fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade
Frasi
su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro
2.
tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe!
3.
apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu
Cognomi e Proverbi
prb:
daghi proet a totu infundhet
Etimo
ltn.
infundere
Traduzioni
Francese
mouiller
Inglese
to wet,
to dip
Spagnolo
mojar
Italiano
bagnare,
irrorare,
intìngere,
inùngere
Tedesco
eintauchen,
bespritzen,
benetzen,
eintauchen.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definizione
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Sinonimi e contrari
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Frasi
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Traduzioni
Francese
baigner,
tremper
Inglese
to wet
Spagnolo
bañar,
mojar
Italiano
bagnare
Tedesco
naß machen,
eintauchen.