annàda , nf: annata 1 Definizione
tempus de un'annu, cunsiderau mescamente po totu su chi acontesset e pruschetotu foedhandho de is trebballos e incúngia de su sartu
Modi di dire
csn:
annadixedha = annada mala; a. de abbísciu = de abbas meda; a. de fae, de pumatas, de basolu, de ua, e gai = annada bona chi sas faes, sas pumatas, sos basolos, sa ua sunt sanos, bundhantes; a. iscassa = annada mala, de paga resa; longu prus de s'a. mala = longu meda, istentosu, chi s'istentat tropu; trotu che s'a. mala = chi no iscurtat mai sa resone, serréntile chi no afilat mancu a fune
Frasi
si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu sa domanda ◊ gei dh'ant a bí s'annada chi ndi est cabada!◊ no si creiat mai de nos rúere cust'annada!◊ arratza de annada nd'iat cabau, s'annu!…
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
année
Inglese
year
Spagnolo
año
Italiano
annata
Tedesco
Jahr.
ànnu , nm: Definizione
su tempus chi dhue ponet sa Terra po fàere unu giru intreu a inghíriu de su Sole: 365 dies, 5 oras, 48 minutos e 46 segundhos (de contare una die in prus dónnia bàtoro annos, candho su mese de freàgiu faet 29 dies); sumana de dóighi meses, nau fintzes po annada / min. annixedhu, nau in su sensu de tempus meda; annu-lughe = genia de misura po inditare sa distàntzia de is astros, est su tretu chi faet sa lughe in tempus de un'annu
Modi di dire
csn:
s'a. chi est currindhe = ocannu; a. chin/cun a. = dónni'annu chen'e farta, un'annu avatu de s'àteru; zenias de augúrios: a largos annos!, atrus annus mellus!; fàghere sos annos = lòmpere sos annos (sa die de sa nàschida); furriai s'a. = fàghere cuntratu nou cun su matessi mere, a s'annu; segai s'a. = iscontzare s'acordu, segare su cuntratu; est s'a. a…, su mese a… (a sa die chi si narat) = fait o lompit s'annu, su mesi; bogàreche sos… (númeru) annos = fai, lòmpiri is (númeru) annus; mancai sa mellus dí de s'a. (a unu) = mancare sa menzus cosa (sa sabidoria, su tinu); bòlliri passai s'a. po noi mesis = pretènnere tropu; su nuntzu de s'a. = zenia de candhelarzu, sa costuma de andhare sos pisedhos de domo in domo, su manzanu de Annunou, a pedire s'istrina
Frasi
s'annu abbinente ◊ ti emu a bolli cent'annus che a oi festegiau! (Locci)◊ fit s'annu milli e noighentos ◊ como est in sos deghe annos chi semus cojados ◊ bèni cosias cussas crapitas: mi funt duradas annus e annus!
2.
si bollu cumbirai ca oi fatzu is annus ◊ - A cent'annus cun saludi! - E tui a dhus contai!
3.
su vintibàtoro de làmpadas est s'annu de su biadu
4.
de un'annixedhu apu acabbau!…◊ de candho at tentu cussu male, siscura, no che at bogadu mancu s'annu! ◊ sos chent'annos che voches!
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
ltn.
annus
Traduzioni
Francese
an,
année
Inglese
year
Spagnolo
año
Italiano
anno
Tedesco
Jahr.
Annunóu , nm Definizione
sa prima die de s'annu
Traduzioni
Francese
nouvel an,
le jour de l'an,
le premier de l'an
Inglese
new year's day
Spagnolo
Año Nuevo
Italiano
Capodanno
Tedesco
Neujahr.
fraghéri , nm Definizione
s'istampu comente acabbant is istentinas
Sinonimi e contrari
cachinu,
istampa,
paltusu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
anus,
séant
Inglese
posterior
Spagnolo
ano
Italiano
ano,
deretano
Tedesco
After,
Anus.
mentósu , agt Definizione
nau de una mata, de una terra, chi fartat, chi no est dónnia annu chi portat frutu; chi giaet un'arresurtau (de frutu) chi no est su chi si ibertaiat
Sinonimi e contrari
annigosu,
annósigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fallacieux,
trompeur
Inglese
misleading
Spagnolo
vecero,
de año y vez
Italiano
fallace
Tedesco
nichtkeimend.
ocànno, ocànnu , avb Definizione
s'annu chi seus passandho, cust'annu / o. chi benit = s'annu chi depet bènnere, su fatante de su chi semus
Frasi
mi aia fatu contu chi ocannu mi devia cogiuare ◊ già l'ischis ca ocanno est annada mala: at piópidu pagu! ◊ est ora de tocare su vinu de ocannu! ◊ ocannu, genti meda bandat a sa festa? ◊ ocannu no est pruendi! ◊ si no si moveus, patata a domu no ndi portaus nimmancu ocannu chi benit!
Etimo
ltn.
hoc + anno
Traduzioni
Francese
année courante
Inglese
this year
Spagnolo
este año
Italiano
quest'anno,
l'anno corrènte
Tedesco
dieses Jahr.
partúsu , nm: pertusu,
pertuxu Definizione
css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia
Sinonimi e contrari
cachinu,
fragheri,
istampa,
istampariche
/
pertusale
/
cdh. paltusu
Frasi
portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa)
Cognomi e Proverbi
prb:
chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
pertusus
Traduzioni
Francese
trou,
anus,
sphincter
Inglese
hole,
anus,
sphincter
Spagnolo
agujero,
hoyo,
ano
Italiano
fóro,
ano,
sfintère
Tedesco
Loch,
Anus,
After,
Schließmuskel.