foràda , nf Definizione
css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe
Sinonimi e contrari
fósciu,
fossada,
iscarafossu,
tofa
/
badhe
/
cdh. catafossu
Frasi
at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada
2.
su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas!
3.
is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
fosse
Inglese
ditch,
pit
Spagnolo
hoyo,
fosa
Italiano
buca,
fòssa,
avvallaménto
Tedesco
Loch,
Graben.
garrapíu , nm Definizione
aposentedhu piticu meda, un’istampu, e chentza lughe, iscurosu
Sinonimi e contrari
apartaditzu,
gasile,
lóbiu,
tanedhu,
tzibbotu
Frasi
in sa corte bi aiat unu garrapiedhu pro gamasinu ◊ teniat sa butechedha in d-unu garrapiu iscuru che in buca
Terminologia scientifica
dmo
Traduzioni
Francese
cagibi
Inglese
poky little room
Spagnolo
cuchitril,
tugurio
Italiano
bugigàttolo,
tugùrio
Tedesco
Loch.
iscarafóssu , nm: iscaravossu,
scalafossu Definizione
genia de fossu chi si faet in is terrenos (mescamente cussos trebballaos) o fintzes in is camminos comente che leat sa terra s'abba a meda currendho e tragandho
Sinonimi e contrari
calafoju,
forada,
fósciu,
istrocu 1,
sciascioni,
trogonaja
/
cdh. catafossu
Frasi
sa zarra de ispàrghere pro tupare sos iscarafossos fit ammuntonada in s'oru de sas coras ◊ su caminu est totu a iscaravossos, ca sas abbas sunt chentza tentas
Traduzioni
Francese
trou
Inglese
hole
Spagnolo
hoyo,
foso
Italiano
buca
Tedesco
Loch.
istàmpa , nf, nm: istampu,
stampu Definizione
genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata cun aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; trebballu de iscritura de un'òpera fata a machinàriu / min. istamputza, istampighedhu, stampuedhu, istamparedha, stampetu (in bocí a s. = bochire in pagu tretu, nadu de su porcrabu candho lu bochint in pagu tretu colendhe fuindhe in dainanti de sa posta)
Sinonimi e contrari
buchitedhu,
stuviolu,
stuvioni,
tupa 1,
tupusone,
tuviolu
/
pertusu
/
imprenta
Modi di dire
csn:
s'istampu de sa crai = sa tupa; proas de istampa = pàzines chi s'imprentant a bídere comente essint, o fintzas totu s'òpera istampada pro poder bídere si bi at irballos de currèzere
Frasi
s'ira e su molóstiu li creschiant in sa carena a cada istampu chi fachiat in sos oros de su ziru (S.Spiggia)◊ no lu podiant agatare in perunu chizolu, ne in peruna istampa ◊ sicunnu s'istampu su babbarrotzi ◊ sestas un'istamparedha e che pones sas otinas
2.
is istampus sunt po allebiai is fiancus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trou,
orifice
Inglese
hole,
orifice
Spagnolo
agujero
Italiano
buco,
fóro,
orifìzio
Tedesco
Loch.
istampútza , nf Definizione
min. de istampa, istampighedhu
Sinonimi e contrari
istamparedha,
istampighedhu,
stampuedhu
Traduzioni
Francese
pochoir
Inglese
little hole
Spagnolo
agujero
Italiano
forellino
Tedesco
kleines Loch.
partúsu , nm: pertusu,
pertuxu Definizione
css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia
Sinonimi e contrari
cachinu,
fragheri,
istampa,
istampariche
/
pertusale
/
cdh. paltusu
Frasi
portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa)
Cognomi e Proverbi
prb:
chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
pertusus
Traduzioni
Francese
trou,
anus,
sphincter
Inglese
hole,
anus,
sphincter
Spagnolo
agujero,
hoyo,
ano
Italiano
fóro,
ano,
sfintère
Tedesco
Loch,
Anus,
After,
Schließmuskel.
percólu , nm: precólu Definizione
perca pitica: calanca, buidedhu in is pedras, in su terrenu, in su muru (comente funt is culumberis lassaos candho si ndhe trochet su ponte de su muradore, segundhu su ponte), o sa tana chi unos cantu arangiolos faent in terra
Sinonimi e contrari
calancolu,
colomberi,
culuvroni
Frasi
sos aranzolos terranzos si faghent su percolu in terra o in sos muros ◊ s'annaemele fit cuada in su percolu de unu muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pertuis
Inglese
hole
Spagnolo
agujero
Italiano
pertùgio
Tedesco
Loch,
Durchschlupf.
stàmpu , nm: istampa* Definizione
genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata de parte in parte cun calecuna aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; nau de logu, chi est deasi piticu o pagu chi dhue cabet tropu pagu cosa o fintzes chi est cuau, apartau / min. stampixedhu, stampuedhu
Sinonimi e contrari
buchitedhu,
stuviolu,
stuvioni,
tupa 1,
tupusone,
tuviolu
Modi di dire
csn:
fichirisinci in su stampu prus piticu po bregúngia = cuàresi pro sa birgonza; sciri dónnia stampu = ischire o connòschere onzi logu; su stampu de sa crai = sa tupa
Frasi
at fatu unu stampu de parti a parti ◊ at fatu unu stampu tundu in sa porta po intrai sa gatu ◊ s'agu portat unu stampu po intrai su filu
2.
abeta ca m'incaru in su stampu de sa crai!
Traduzioni
Francese
trou,
pertuis
Inglese
hole
Spagnolo
agujero
Italiano
fóro,
forame
Tedesco
Loch.