abbrutadórgiu , nm Definizione logu a ue si nche fúliat s'àliga Sinonimi e contrari muntonàgliu Frasi tuchent deretu a muntonarju, abbrutadórgiu a sa bauneesa, si ant galu de trabicare Terminologia scientifica bdh Etimo srd. Traduzioni Francese fosse aux ordures Inglese rubbish dump Spagnolo vertedero Italiano mondezzàio Tedesco Müllabladeplatz.

agríle , agt: arghile Definizione logu inue si betat su ladamíngiu o dhue at ladamíngiu meda / terras agriles = terra muntonarzina, fintzas sa terra asuta de is matas, grassa cun totu sa folla chi orruet e si púrdiat Sinonimi e contrari aligàgiu, aligurru, ledamenàrzu, muntonàgliu Etimo srd. Traduzioni Francese fosse à fumier Inglese dung-hill Spagnolo estercolero Italiano letamàio Tedesco Dunghaufen.

aligàgiu , nm: aligarzu Definizione logu inue si betat s'àliga, su ladamíngiu; s'àliga etotu Sinonimi e contrari agrile, aligurru, muntonàgliu / argúmene, àiga Etimo srd. Traduzioni Francese fosse à fumier, ordures Inglese dung-hill, rubbish Spagnolo vertedero, estercolero, basura Italiano letamàio, spazzatura Tedesco Dunghaufen, Müll.

aligúrru , nm Definizione logu ue si ammuntonat s'àliga, su ladamíngiu Sinonimi e contrari agrile, aligàgiu, aligurru, muntonàgliu Traduzioni Francese fosse à fumier, porcherie (fig.) Inglese dung-hill Spagnolo estercolero Italiano letamàio Tedesco Dunggrube.

cèa , nf: chea, cheja, gea Definizione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu Sinonimi e contrari badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Modi di dire csn: sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone Frasi apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine 2. custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea 3. preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba! Terminologia scientifica slg Etimo srdn. Traduzioni Francese fossé, plaine encaissée, charbonnière Inglese ditch, charcoal pit, plain Spagnolo foso (m), zanja, carbonera Italiano fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedesco Graben, Kohlenmeiler.

cófu , nm Definizione genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba Sinonimi e contrari fósciu, tofa Frasi giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos Etimo ltn. *cofus Traduzioni Francese petite cavité, fossé Inglese ditch Spagnolo foso, cavidad Italiano pìccolo cavo, fòsso Tedesco Graben.

foràda , nf Definizione css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe Sinonimi e contrari fósciu, fossada, iscarafossu, tofa / badhe / cdh. catafossu Frasi at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada 2. su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas! 3. is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi Terminologia scientifica slg Traduzioni Francese fosse Inglese ditch, pit Spagnolo hoyo, fosa Italiano buca, fòssa, avvallaménto Tedesco Loch, Graben.

fósciu , nm: fossu Definizione logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu Sinonimi e contrari forada, tofu Modi di dire csn: su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu Frasi in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas Terminologia scientifica slg Etimo ltn. fossus Traduzioni Francese fossé Inglese ditch Spagnolo foso, zanja Italiano fòsso Tedesco Graben.

fòssa , nf Definizione fossu mannu fatu apostadamente, prus che àteru a interrare unu mortu / min. fossedha; èssere a pes in sa f., a runcu a sa f. = béciu acanta de mòrriri Sinonimi e contrari tofa Frasi in sa fossa iscavada in campusantu terra a punzos benide a mi ghetare ◊ sa izaza de mamma prima de si che crocare faiat in sa banita una fossighedha chi cheriat narre sa sepultura Etimo ltn. fossa Traduzioni Francese fosse Inglese trench Spagnolo fosa Italiano fòssa Tedesco Grab.

gèa , nf: cea* Definizione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu Sinonimi e contrari badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Frasi no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza Terminologia scientifica slg Traduzioni Francese fossé, plaine encaissée, charbonnerie Inglese ditch, plain, enclosed, charcoal pit Spagnolo foso, llanura encajonada, carbonera Italiano fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedesco Graben, eingeschlossene Ebene, Kohlenmeiler.

muntonàgliu, muntonàlzu, muntonàrgiu , nm: muntonarzu, muntriaxu, muntronaxu, muntruaxu, mutonaxu Definizione muntone mannu de ladamíngiu e mescamente de àliga, logu inue si che imbolat s'àliga e totu is cosas de fuliare; fintzes logu chentza allichidiu, chentza contivigiare, brutu, betau apare Sinonimi e contrari abbrutadórgiu, agrile, aligàgiu, aligurru / cdh. muntinàgiu Modi di dire csn: arga de muntonarzu (nau a menisprésiu a unu) = malu, donau a fai mali, disgratziau, trevessu; ammuntonare arga de sete muntonàglios a unu = narrerendheli de onzi colore Frasi su muntonàgliu est prenu de bascaràmene ◊ castiei su muntronaxu chi nc'est in custa domu! ◊ totue nos sunt carrazendhe sos muntonarzos ◊ is muntonàglios… in dógnia bidha ci passaiaus ne dhue iat unu ◊ su cómudu fiat adoru de su muntruaxu…◊ sa cosa mala a su muntonàrgiu! ◊ chi dh'emu tentu dèu, cussu capedhu iat biu su muntronaxu! 2. dontzi via lu pissichiat pro su bufu e l'ammuntonaiat arga de sete muntonàglios! ◊ arga de muntonarzu chi no est àteru, a mi che furare totu!… Cognomi e Proverbi prb: s'àliga currit a su muntronaxu Etimo srd. Traduzioni Francese fosse aux ordures, fumier, écurie Inglese rubbish dump Spagnolo basurero, vertedero Italiano mondezzàio Tedesco Schuttabladeplatz, Müllabladeplatz, schmutziger Ort, Stall.

poétu , nm Definizione pou, putzighedhu pitichedhedhu (in logu de fognas, de cundhutos e tubbos de abba) Etimo ctl. pouet Traduzioni Francese petit puits, fosse d'écoulement à l'égoût Inglese well Spagnolo hoyo, pozo Italiano pozzétto Tedesco Abzugsgrube.

putzumórtu , nm Definizione fossu serrau a ue si che betat s'iscàrrigu de unu bagnu in logu chi no dhue at fognas Frasi seus fendi unu fossu po nci ponni su putzumortu ◊ candu su putzumortu est prenu tocat a dh'isbuidai a pompa Terminologia scientifica dmo Etimo srd. Traduzioni Francese fosse d'aisances Inglese cesspool Spagnolo sumidero, fosa séptica Italiano pozzonéro Tedesco Senkgrube.

tòfa , nf, nm: tofu Sinonimi e contrari cofu, forada, fósciu, fossa Frasi su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!… 2. su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras) Etimo srd. Traduzioni Francese fosse, fossé Inglese ditch Spagnolo fosa, foso Italiano fòssa, fòsso Tedesco Graben.

túda , nf: tuta Definizione su tudare, interràrgiu; fossu po interrare unu mortu Sinonimi e contrari interru 2. finas sos mortos si trement arpilados in sa tuda, de cantu est fritu ◊ ch'est coduladu che unu sacu intro de una tuda noa chi s'interramortos aiat ammaniadu pro un'àteru cortzu Traduzioni Francese fosse Inglese grave Spagnolo fosa Italiano fòssa Tedesco Grab.

«« Cerca di nuovo