càrica , nf: càriga Definizione
pinna de nasu, donniunu de is duos istampos de su nasu, a parte e àtera de su nasu / min. carighedha
Sinonimi e contrari
aguza,
cadrata,
nàstula 1,
pinna 2
Modi di dire
csn:
nasu de càrigas = a càrigas mannas; èssiri de càrigas finis = chi portat càriga, chi leat totu sos fragos, díligu a sos fragos; èssiri càrigas a… = èssere puntadu a…, èssere a cara a…; fuedhai a carighedha = faedhare totu cun su nasu (mescamente pronuntziendhe sa /n/), prus che àteru a pecu; pònniri càriga a su fragu = acarigai, fragai, andai avatu de su fragu; frunziri sa càriga = fàghere de murros, coment'e pro nàrrere chi est cosa chi no piaghet; cumprendi sa cosa in càrigas = no cumprèndhere própiu!
Frasi
margiani portat càrigas finis po s'arrastu ◊ chi no fadhit sa càriga, nau ca intendu arrastu de arracatu! ◊ tupadí is càrigas ca nc'est de morri po su fragu! ◊ ses de càriga fini che cani de cassa! ◊ custu est sànguini chi est calendimí de càrigas!
2.
in càrigas ndi dhu tòrristi totu su chi nci as ingúrtiu! ◊ aite no mi che pones sas càricas in daisecus?!
3.
seus càrigas a sa ziminera e fogu no dhui nd'at!
Cognomi e Proverbi
smb:
Cariga
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
narine
Inglese
nostril
Spagnolo
narina,
fosa nasal
Italiano
narice
Tedesco
Nasenloch.
foràda , nf Definizione
css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe
Sinonimi e contrari
fósciu,
fossada,
iscarafossu,
tofa
/
badhe
/
cdh. catafossu
Frasi
at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada
2.
su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas!
3.
is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
fosse
Inglese
ditch,
pit
Spagnolo
hoyo,
fosa
Italiano
buca,
fòssa,
avvallaménto
Tedesco
Loch,
Graben.
fòssa , nf Definizione
fossu mannu fatu apostadamente, prus che àteru a interrare unu mortu / min. fossedha; èssere a pes in sa f., a runcu a sa f. = béciu acanta de mòrriri
Sinonimi e contrari
tofa
Frasi
in sa fossa iscavada in campusantu terra a punzos benide a mi ghetare ◊ sa izaza de mamma prima de si che crocare faiat in sa banita una fossighedha chi cheriat narre sa sepultura
Etimo
ltn.
fossa
Traduzioni
Francese
fosse
Inglese
trench
Spagnolo
fosa
Italiano
fòssa
Tedesco
Grab.
iggannadórgiu , nm: irgannadórgiu,
irgannadorju,
iscannadógiu,
iscannadolzu,
iscannadorzu,
sgannadroxu Definizione
tretu de su gúturu ue iscannant is animales; logu inue iscannant is animales faendho sa petza
Sinonimi e contrari
irgannighinadorju,
ispojoladolzu,
puntórgiu 2
/
bochidorju
2.
cussu est un'iscannadorzu, no est logu de bi leare zente!
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fossette jugulaire,
abattoir
Inglese
jugular fossa,
slaughterhouse
Spagnolo
fosa yugular,
degolladero,
matadero
Italiano
fossétta giugulare,
scannatóio
Tedesco
Kehlgrübchen,
Schlachthof.
ispojoladólzu , nm: ispojoladorzu,
spobiadroxu Definizione
tretu de su gúturu ue passant is venas e artérias prus grussas chi andhant a conca
Sinonimi e contrari
iggannadórgiu,
pojolu 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fossette jugulaire
Inglese
jugular fossa
Spagnolo
fosa yugular
Italiano
fossétta giugulare
Tedesco
Kehlgrübchen.
nàre , nm, nf: nari,
naris Definizione
nau prus che àteru pl., is càrigas o pinnas de su nasu, is duos istampos cun su modhímene chi dhos format, ma fintzes su nasu totu: po is animales narant pruschetotu naricru; a logos est su nasedhu de su granu de sa fae
Sinonimi e contrari
càrica,
naríciu,
nàstula 1
/
nasu
Modi di dire
csn:
n. a bistrale = nasu arcadu, unu pagu unchinadu, pichinu; nare de cuciúciu = nasu coment'e aggatadu, a bicu tundhitu; nare de sedha = cun sa punta coment'e a cara a subra; samben de nares = sànguini chi a bortas si perdit de su nasu; èssere dae n. a buca = durai pagu; èssere a tiradas de nares = istare tirendhe alenu a intro cun su nasu, a forte, coment'e pro no si lassare falare su mucu; pònnere su pódhighe in su nare = (naendho cosa) coment'e po ammeletzu
Frasi
ojos tuos buca e nare rient de bellesa! ◊ su pitzinnu si fit forrocranne sas pinnas de su nare ◊ ti tapas sas nares candho passas ◊ dae naris perdiat mucu a cannisones ◊ gighiat su nare unu pagu mannu ◊ si batiat sa lana de crastu a sas naris pro intènnere su profumu de terra ◊ cussu giughet su nari longu longu ◊ cudhu fragu dhi fiat abarrau in is nares
2.
in dommo mea su pane est dae nare a buca ◊ est muconosu e a tiradas de nares
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
nare(m)
Traduzioni
Francese
narine
Inglese
nostril
Spagnolo
fosa nasal
Italiano
narice
Tedesco
Nasenloch,
Nüster.
pojólu 1 , nm Definizione
fossighedhu; su gúturu, mescamente su tretu inue passant is artérias e venas prus grussas chi andhant a conca, acanta a s'origa, asuta
Sinonimi e contrari
bula,
ispojoladolzu,
spojolu
Frasi
sas voghes tene in pojolu! ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju si arràsciat su pojolu
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
fossette jugulaire
Inglese
jugular fossa
Spagnolo
fosa yugular
Italiano
fossétta giugulare
Tedesco
Jugulargrübchen.
putzumórtu , nm Definizione
fossu serrau a ue si che betat s'iscàrrigu de unu bagnu in logu chi no dhue at fognas
Frasi
seus fendi unu fossu po nci ponni su putzumortu ◊ candu su putzumortu est prenu tocat a dh'isbuidai a pompa
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fosse d'aisances
Inglese
cesspool
Spagnolo
sumidero,
fosa séptica
Italiano
pozzonéro
Tedesco
Senkgrube.
tòfa , nf, nm: tofu Sinonimi e contrari
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Frasi
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fosse,
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
fosa,
foso
Italiano
fòssa,
fòsso
Tedesco
Graben.
túda , nf: tuta Definizione
su tudare, interràrgiu; fossu po interrare unu mortu
Sinonimi e contrari
interru
2.
finas sos mortos si trement arpilados in sa tuda, de cantu est fritu ◊ ch'est coduladu che unu sacu intro de una tuda noa chi s'interramortos aiat ammaniadu pro un'àteru cortzu
Traduzioni
Francese
fosse
Inglese
grave
Spagnolo
fosa
Italiano
fòssa
Tedesco
Grab.