Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

càrica , nf: càriga Definitzione pinna de nasu, donniunu de is duos istampos de su nasu, a parte e àtera de su nasu / min. carighedha Sinònimos e contràrios aguza, cadrata, nàstula 1, pinna 2 Maneras de nàrrere csn: nasu de càrigas = a càrigas mannas; èssiri de càrigas finis = chi portat càriga, chi leat totu sos fragos, díligu a sos fragos; èssiri càrigas a… = èssere puntadu a…, èssere a cara a…; fuedhai a carighedha = faedhare totu cun su nasu (mescamente pronuntziendhe sa /n/), prus che àteru a pecu; pònniri càriga a su fragu = acarigai, fragai, andai avatu de su fragu; frunziri sa càriga = fàghere de murros, coment'e pro nàrrere chi est cosa chi no piaghet; cumprendi sa cosa in càrigas = no cumprèndhere própiu! Frases margiani portat càrigas finis po s'arrastu ◊ chi no fadhit sa càriga, nau ca intendu arrastu de arracatu! ◊ tupadí is càrigas ca nc'est de morri po su fragu! ◊ ses de càriga fini che cani de cassa! ◊ custu est sànguini chi est calendimí de càrigas! 2. in càrigas ndi dhu tòrristi totu su chi nci as ingúrtiu! ◊ aite no mi che pones sas càricas in daisecus?! 3. seus càrigas a sa ziminera e fogu no dhui nd'at! Sambenados e Provèrbios smb: Cariga Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu narine Ingresu nostril Ispagnolu narina, fosa nasal Italianu narice Tedescu Nasenloch.

foràda , nf Definitzione css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe Sinònimos e contràrios fósciu, fossada, iscarafossu, tofa / badhe / cdh. catafossu Frases at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada 2. su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas! 3. is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu ditch, pit Ispagnolu hoyo, fosa Italianu buca, fòssa, avvallaménto Tedescu Loch, Graben.

fòssa , nf Definitzione fossu mannu fatu apostadamente, prus che àteru a interrare unu mortu / min. fossedha; èssere a pes in sa f., a runcu a sa f. = béciu acanta de mòrriri Sinònimos e contràrios tofa Frases in sa fossa iscavada in campusantu terra a punzos benide a mi ghetare ◊ sa izaza de mamma prima de si che crocare faiat in sa banita una fossighedha chi cheriat narre sa sepultura Ètimu ltn. fossa Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu trench Ispagnolu fosa Italianu fòssa Tedescu Grab.

iggannadórgiu , nm: irgannadórgiu, irgannadorju, iscannadógiu, iscannadolzu, iscannadorzu, sgannadroxu Definitzione tretu de su gúturu ue iscannant is animales; logu inue iscannant is animales faendho sa petza Sinònimos e contràrios irgannighinadorju, ispojoladolzu, puntórgiu 2 / bochidorju 2. cussu est un'iscannadorzu, no est logu de bi leare zente! Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fossette jugulaire, abattoir Ingresu jugular fossa, slaughterhouse Ispagnolu fosa yugular, degolladero, matadero Italianu fossétta giugulare, scannatóio Tedescu Kehlgrübchen, Schlachthof.

ispojoladólzu , nm: ispojoladorzu, spobiadroxu Definitzione tretu de su gúturu ue passant is venas e artérias prus grussas chi andhant a conca Sinònimos e contràrios iggannadórgiu, pojolu 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fossette jugulaire Ingresu jugular fossa Ispagnolu fosa yugular Italianu fossétta giugulare Tedescu Kehlgrübchen.

nàre , nm, nf: nari, naris Definitzione nau prus che àteru pl., is càrigas o pinnas de su nasu, is duos istampos cun su modhímene chi dhos format, ma fintzes su nasu totu: po is animales narant pruschetotu naricru; a logos est su nasedhu de su granu de sa fae Sinònimos e contràrios càrica, naríciu, nàstula 1 / nasu Maneras de nàrrere csn: n. a bistrale = nasu arcadu, unu pagu unchinadu, pichinu; nare de cuciúciu = nasu coment'e aggatadu, a bicu tundhitu; nare de sedha = cun sa punta coment'e a cara a subra; samben de nares = sànguini chi a bortas si perdit de su nasu; èssere dae n. a buca = durai pagu; èssere a tiradas de nares = istare tirendhe alenu a intro cun su nasu, a forte, coment'e pro no si lassare falare su mucu; pònnere su pódhighe in su nare = (naendho cosa) coment'e po ammeletzu Frases ojos tuos buca e nare rient de bellesa! ◊ su pitzinnu si fit forrocranne sas pinnas de su nare ◊ ti tapas sas nares candho passas ◊ dae naris perdiat mucu a cannisones ◊ gighiat su nare unu pagu mannu ◊ si batiat sa lana de crastu a sas naris pro intènnere su profumu de terra ◊ cussu giughet su nari longu longu ◊ cudhu fragu dhi fiat abarrau in is nares 2. in dommo mea su pane est dae nare a buca ◊ est muconosu e a tiradas de nares Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. nare(m) Tradutziones Frantzesu narine Ingresu nostril Ispagnolu fosa nasal Italianu narice Tedescu Nasenloch, Nüster.

pojólu 1 , nm Definitzione fossighedhu; su gúturu, mescamente su tretu inue passant is artérias e venas prus grussas chi andhant a conca, acanta a s'origa, asuta Sinònimos e contràrios bula, ispojoladolzu, spojolu Frases sas voghes tene in pojolu! ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju si arràsciat su pojolu Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu fossette jugulaire Ingresu jugular fossa Ispagnolu fosa yugular Italianu fossétta giugulare Tedescu Jugulargrübchen.

putzumórtu , nm Definitzione fossu serrau a ue si che betat s'iscàrrigu de unu bagnu in logu chi no dhue at fognas Frases seus fendi unu fossu po nci ponni su putzumortu ◊ candu su putzumortu est prenu tocat a dh'isbuidai a pompa Terminologia iscientìfica dmo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse d'aisances Ingresu cesspool Ispagnolu sumidero, fosa séptica Italianu pozzonéro Tedescu Senkgrube.

tòfa , nf, nm: tofu Sinònimos e contràrios cofu, forada, fósciu, fossa Frases su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!… 2. su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse, fossé Ingresu ditch Ispagnolu fosa, foso Italianu fòssa, fòsso Tedescu Graben.

túda , nf: tuta Definitzione su tudare, interràrgiu; fossu po interrare unu mortu Sinònimos e contràrios interru 2. finas sos mortos si trement arpilados in sa tuda, de cantu est fritu ◊ ch'est coduladu che unu sacu intro de una tuda noa chi s'interramortos aiat ammaniadu pro un'àteru cortzu Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu grave Ispagnolu fosa Italianu fòssa Tedescu Grab.