cèa , nf: chea, cheja, gea Definitzione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu Sinònimos e contràrios badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Maneras de nàrrere csn: sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone Frases apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine 2. custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea 3. preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba! Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu fossé, plaine encaissée, charbonnière Ingresu ditch, charcoal pit, plain Ispagnolu foso (m), zanja, carbonera Italianu fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedescu Graben, Kohlenmeiler.

cófu , nm Definitzione genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba Sinònimos e contràrios fósciu, tofa Frases giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos Ètimu ltn. *cofus Tradutziones Frantzesu petite cavité, fossé Ingresu ditch Ispagnolu foso, cavidad Italianu pìccolo cavo, fòsso Tedescu Graben.

foràda , nf Definitzione css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe Sinònimos e contràrios fósciu, fossada, iscarafossu, tofa / badhe / cdh. catafossu Frases at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada 2. su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas! 3. is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu ditch, pit Ispagnolu hoyo, fosa Italianu buca, fòssa, avvallaménto Tedescu Loch, Graben.

fósciu , nm: fossu Definitzione logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu Sinònimos e contràrios forada, tofu Maneras de nàrrere csn: su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu Frases in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. fossus Tradutziones Frantzesu fossé Ingresu ditch Ispagnolu foso, zanja Italianu fòsso Tedescu Graben.

gèa , nf: cea* Definitzione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu Sinònimos e contràrios badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Frases no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fossé, plaine encaissée, charbonnerie Ingresu ditch, plain, enclosed, charcoal pit Ispagnolu foso, llanura encajonada, carbonera Italianu fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedescu Graben, eingeschlossene Ebene, Kohlenmeiler.

iscàvu , nm: scavu Sinònimos e contràrios fósciu Frases s'iscavu po is fundhales de sa domo dh'iant fatu a pala e a picu ◊ sos manibales chin su mastru ant sichiu su traballu de iscavu de sas fundhamentas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu creusement Ingresu excavation Ispagnolu excavación Italianu scavo Tedescu Graben.

isfóssu , nm Sinònimos e contràrios forada, fósciu* Tradutziones Frantzesu creusement Ingresu excavation Ispagnolu excavación Italianu scavo Tedescu Graben.

istofàre , vrb: stofai Definitzione fàere a fossu, fàere fossos, imbuidare Sinònimos e contràrios ifossare, iscafudare, istofuncare, istuvonare, istuvucare, stufonai, stuviolai Frases ti afóltigat su tempus andhadu, su faedhare cun sos mortos, s'istofare a fundhu sa terra (O.Biddau)◊ latarolas cansidas istofendhe in sa luzana, in disisperu, apretadas, unu butiu pedint a sas benas (N.Fois)◊ aiat tudadu una cosa e comintzesit a l'istofare ◊ seo istofandhe po pònnere matas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to dig Ispagnolu excavar, cavar Italianu scavare, far fòssi Tedescu graben.

istuvonàre , vrb Definitzione pigare e bogare sa cosa (fintzes a segadura, es. in truncu de linna)faendho o lassandho unu buidu, una tuva; istampare; murigare cricandho cosa Sinònimos e contràrios istuvare, istuvedhare, istuvire, istuvucare, stuviolai, tupusonare, tuvucare / istampai, patungi, pertusai / chilcare, corrovai 3. a poi de tantu istuvonare, su maresciallu aciapesit unu fógliu cun iscritura frisca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu évider, creuser Ingresu to empty, to dig Ispagnolu vaciar, ahuecar Italianu vuotare, scavare Tedescu ausleeren, graben.

istuvucàre , vrb Definitzione fàere tuvudu, tuvucu, o de prus Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, indevucare, irfungudare, stuvulai, tuvucare Frases sos antigos ant istuvucadu sas rocas pro bi pònnere sos mortos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu incavare, scavare Tedescu aushöhlen, graben.

stuviolài , vrb Definitzione fàere tuvudu, buidu; fintzes forrogare coment'e po imbuidare o istuvonare cosa Sinònimos e contràrios iscafudare, istofare, istuvucare / istampai, istuvare, istuvire, pertusai, stufonai Frases stuviolai su niu de is espis ◊ su picalinna stuviolat is truncus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to dig Ispagnolu cavar, ahuecar Italianu scavare Tedescu graben.

tòfa , nf, nm: tofu Sinònimos e contràrios cofu, forada, fósciu, fossa Frases su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!… 2. su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse, fossé Ingresu ditch Ispagnolu fosa, foso Italianu fòssa, fòsso Tedescu Graben.

«« Torra a chircare