búrgu , nm Definitzione
fossu mannu e cofudu prenu de abba, in is errios
Sinònimos e contràrios
corrovoni,
foxone,
gurgu 1,
pógiu
/
cdh. tisina
Frases
su rivu in mesu de sas rocas format metas burgos, pojos e pischinas ◊ burgos de abbas límpias càmbiant in pischinas mortas
Ètimu
ltn.
gurgus
Tradutziones
Frantzesu
point le plus profond (d'un fleuve)
Ingresu
river ditch
Ispagnolu
hondonada
Italianu
tónfano
Tedescu
Tiefe im Fluß.
cannàbrina , nf Definitzione
canna aresta
Sinònimos e contràrios
cannagiúspina,
cannisone,
cannitu
Terminologia iscientìfica
rbl, Phragmites australis
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
jonc
Ingresu
ditch reed
Ispagnolu
carrizo
Italianu
cannùccia
Tedescu
Schilfrohr.
cannisòne, cannisòni , nm: cannixone,
cannizone Definitzione
canna areste, genia de cannita fine chi faet in logos de abba; linna cannone, chi no est isperrada, chi no est bogada a perras; genia de macarrones istampaos a bisura de canna, longhitos ma no própiu longos; candhela de cosa pendhendho
Sinònimos e contràrios
cannàbrina,
cannagiúspina,
cannitu
Frases
at isperradu unu cannizonedhu pro incannedhare s'anca a unu puzone
2.
fateint giuales dae unu cannisone seperadu de chercu sanu
3.
dae laras perdiat sogos de bae e dae naris mucu a lorones e a cannisones
Terminologia iscientìfica
rbl, Phragmites australis
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
jonc
Ingresu
ditch reed
Ispagnolu
carrizo
Italianu
cannùccia
Tedescu
Schilfrohr.
cannítu , nm Definitzione
canna areste, genia de cannita fine chi faet in logos de abba
Sinònimos e contràrios
cannàbrina,
cannagiúspina,
cannione,
cannisone
Tradutziones
Frantzesu
jonc
Ingresu
ditch reed
Ispagnolu
junco
Italianu
cannùccia
Tedescu
Schilfrohr.
cèa , nf: chea,
cheja,
gea Definitzione
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu
Sinònimos e contràrios
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Maneras de nàrrere
csn:
sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone
Frases
apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine
2.
custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea
3.
preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba!
Terminologia iscientìfica
slg
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
fossé,
plaine encaissée,
charbonnière
Ingresu
ditch,
charcoal pit,
plain
Ispagnolu
foso (m),
zanja,
carbonera
Italianu
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
Tedescu
Graben,
Kohlenmeiler.
cófu , nm Definitzione
genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba
Sinònimos e contràrios
fósciu,
tofa
Frases
giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos
Ètimu
ltn.
*cofus
Tradutziones
Frantzesu
petite cavité,
fossé
Ingresu
ditch
Ispagnolu
foso,
cavidad
Italianu
pìccolo cavo,
fòsso
Tedescu
Graben.
foràda , nf Definitzione
css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe
Sinònimos e contràrios
fósciu,
fossada,
iscarafossu,
tofa
/
badhe
/
cdh. catafossu
Frases
at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada
2.
su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas!
3.
is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi
Terminologia iscientìfica
slg
Tradutziones
Frantzesu
fosse
Ingresu
ditch,
pit
Ispagnolu
hoyo,
fosa
Italianu
buca,
fòssa,
avvallaménto
Tedescu
Loch,
Graben.
fósciu , nm: fossu Definitzione
logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu
Sinònimos e contràrios
forada,
tofu
Maneras de nàrrere
csn:
su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu
Frases
in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas
Terminologia iscientìfica
slg
Ètimu
ltn.
fossus
Tradutziones
Frantzesu
fossé
Ingresu
ditch
Ispagnolu
foso,
zanja
Italianu
fòsso
Tedescu
Graben.
gèa , nf: cea* Definitzione
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu
Sinònimos e contràrios
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Frases
no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza
Terminologia iscientìfica
slg
Tradutziones
Frantzesu
fossé,
plaine encaissée,
charbonnerie
Ingresu
ditch,
plain,
enclosed,
charcoal pit
Ispagnolu
foso,
llanura encajonada,
carbonera
Italianu
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
Tedescu
Graben,
eingeschlossene Ebene,
Kohlenmeiler.
pógiu , nm, nf: poja 1,
poju,
pou,
poxu,
poza,
pozu Definitzione
fossu prenu de abba mescamente in errios mannos (ma fintzes fossu ebbia); genia de bartza tundha, fraigada a muru, in su sartu
Sinònimos e contràrios
bàtiga,
cadhaja,
corrovoni,
fògia 1,
foxone,
gurgu 1,
trógliu
Maneras de nàrrere
csn:
una poja de ludu = fossu prenu de ludu; pozu de sàmbene = lacuina, lotzina de sànguini chi at pérdiu ccn.
Frases
sa rana istat cracagliendhe intro de sos pojos ◊ si no ischis nadare, no ti abburres in sos pògios fundhucos! ◊ de tretu in tretu su pastore at fatu sos pojos pro abbare sa robba ◊ l’avio zirau e istrampau in su ludu de una poza, gherrandhe a istrumpa
2.
in s'ortu bi amus fatu su poju pro collire s'abba
3.
custu est fintzas tempus de oro pro chie est fora de pojos de peleu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Poggiu
Tradutziones
Frantzesu
point le plus profond d'un fleuve
Ingresu
river ditch
Ispagnolu
hondonada en los ríos
Italianu
tónfano
Tedescu
Kolk.
tòfa , nf, nm: tofu Sinònimos e contràrios
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Frases
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fosse,
fossé
Ingresu
ditch
Ispagnolu
fosa,
foso
Italianu
fòssa,
fòsso
Tedescu
Graben.