Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

búrgu , nm Definitzione fossu mannu e cofudu prenu de abba, in is errios Sinònimos e contràrios corrovoni, foxone, gurgu 1, pógiu / cdh. tisina Frases su rivu in mesu de sas rocas format metas burgos, pojos e pischinas ◊ burgos de abbas límpias càmbiant in pischinas mortas Ètimu ltn. gurgus Tradutziones Frantzesu point le plus profond (d'un fleuve) Ingresu river ditch Ispagnolu hondonada Italianu tónfano Tedescu Tiefe im Fluß.

cannàbrina , nf Definitzione canna aresta Sinònimos e contràrios cannagiúspina, cannisone, cannitu Terminologia iscientìfica rbl, Phragmites australis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jonc Ingresu ditch reed Ispagnolu carrizo Italianu cannùccia Tedescu Schilfrohr.

cannisòne, cannisòni , nm: cannixone, cannizone Definitzione canna areste, genia de cannita fine chi faet in logos de abba; linna cannone, chi no est isperrada, chi no est bogada a perras; genia de macarrones istampaos a bisura de canna, longhitos ma no própiu longos; candhela de cosa pendhendho Sinònimos e contràrios cannàbrina, cannagiúspina, cannitu Frases at isperradu unu cannizonedhu pro incannedhare s'anca a unu puzone 2. fateint giuales dae unu cannisone seperadu de chercu sanu 3. dae laras perdiat sogos de bae e dae naris mucu a lorones e a cannisones Terminologia iscientìfica rbl, Phragmites australis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jonc Ingresu ditch reed Ispagnolu carrizo Italianu cannùccia Tedescu Schilfrohr.

cannítu , nm Definitzione canna areste, genia de cannita fine chi faet in logos de abba Sinònimos e contràrios cannàbrina, cannagiúspina, cannione, cannisone Tradutziones Frantzesu jonc Ingresu ditch reed Ispagnolu junco Italianu cannùccia Tedescu Schilfrohr.

cèa , nf: chea, cheja, gea Definitzione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu Sinònimos e contràrios badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Maneras de nàrrere csn: sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone Frases apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine 2. custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea 3. preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba! Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu fossé, plaine encaissée, charbonnière Ingresu ditch, charcoal pit, plain Ispagnolu foso (m), zanja, carbonera Italianu fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedescu Graben, Kohlenmeiler.

cófu , nm Definitzione genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba Sinònimos e contràrios fósciu, tofa Frases giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos Ètimu ltn. *cofus Tradutziones Frantzesu petite cavité, fossé Ingresu ditch Ispagnolu foso, cavidad Italianu pìccolo cavo, fòsso Tedescu Graben.

foràda , nf Definitzione css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe Sinònimos e contràrios fósciu, fossada, iscarafossu, tofa / badhe / cdh. catafossu Frases at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada 2. su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas! 3. is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu ditch, pit Ispagnolu hoyo, fosa Italianu buca, fòssa, avvallaménto Tedescu Loch, Graben.

fósciu , nm: fossu Definitzione logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu Sinònimos e contràrios forada, tofu Maneras de nàrrere csn: su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu Frases in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. fossus Tradutziones Frantzesu fossé Ingresu ditch Ispagnolu foso, zanja Italianu fòsso Tedescu Graben.

gèa , nf: cea* Definitzione terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu Sinònimos e contràrios badhe / crabonalza, fogàgia, piatza 1 Frases no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fossé, plaine encaissée, charbonnerie Ingresu ditch, plain, enclosed, charcoal pit Ispagnolu foso, llanura encajonada, carbonera Italianu fòsso, pianura incassata, carbonàia Tedescu Graben, eingeschlossene Ebene, Kohlenmeiler.

pógiu , nm, nf: poja 1, poju, pou, poxu, poza, pozu Definitzione fossu prenu de abba mescamente in errios mannos (ma fintzes fossu ebbia); genia de bartza tundha, fraigada a muru, in su sartu Sinònimos e contràrios bàtiga, cadhaja, corrovoni, fògia 1, foxone, gurgu 1, trógliu Maneras de nàrrere csn: una poja de ludu = fossu prenu de ludu; pozu de sàmbene = lacuina, lotzina de sànguini chi at pérdiu ccn. Frases sa rana istat cracagliendhe intro de sos pojos ◊ si no ischis nadare, no ti abburres in sos pògios fundhucos! ◊ de tretu in tretu su pastore at fatu sos pojos pro abbare sa robba ◊ l’avio zirau e istrampau in su ludu de una poza, gherrandhe a istrumpa 2. in s'ortu bi amus fatu su poju pro collire s'abba 3. custu est fintzas tempus de oro pro chie est fora de pojos de peleu Sambenados e Provèrbios smb: Poggiu Tradutziones Frantzesu point le plus profond d'un fleuve Ingresu river ditch Ispagnolu hondonada en los ríos Italianu tónfano Tedescu Kolk.

tòfa , nf, nm: tofu Sinònimos e contràrios cofu, forada, fósciu, fossa Frases su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!… 2. su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse, fossé Ingresu ditch Ispagnolu fosa, foso Italianu fòssa, fòsso Tedescu Graben.