Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

foràda , nf Definitzione css. fossu, minore o mannu, tretu mannu o logu chi faet a fossu, chi dhue apaulat s'abba, madrina, fintzes tretu chentza matas in padente / min. foradedha = gari, zenia de fossighedhu pro zogare a ballinas; in sa manu serrada a punzu, si narat forada su tretu intremesu de sos ossos de búngiu (primu annugradorzu de sos pódhighes); f. de monti = cea, badhe Sinònimos e contràrios fósciu, fossada, iscarafossu, tofa / badhe / cdh. catafossu Frases at iscorrovonau, ci at ghetau is cuatru munedas e at torrau a tudai sa forada ◊ sa cracina e su làdiri unu tempus dhus fadiant me in d-una forada ◊ iat própiu e sa bia fut totu una forada ◊ pigant s'argidha de una forada de terra bianca ◊ su nudha est una forada isciundada 2. su bentu muinat intro de sas foradas ◊ su bentu no úrulat prus in sa forada ◊ sa nébida est artziendu de sa forada ◊ sa Terra est una forada de làmbrigas! 3. is piciochedhus ant fatu una forada aundi tirant sa perdixedha, gioghendi Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu fosse Ingresu ditch, pit Ispagnolu hoyo, fosa Italianu buca, fòssa, avvallaménto Tedescu Loch, Graben.

garrapíu , nm Definitzione aposentedhu piticu meda, un’istampu, e chentza lughe, iscurosu Sinònimos e contràrios apartaditzu, gasile, lóbiu, tanedhu, tzibbotu Frases in sa corte bi aiat unu garrapiedhu pro gamasinu ◊ teniat sa butechedha in d-unu garrapiu iscuru che in buca Terminologia iscientìfica dmo Tradutziones Frantzesu cagibi Ingresu poky little room Ispagnolu cuchitril, tugurio Italianu bugigàttolo, tugùrio Tedescu Loch.

iscarafóssu , nm: iscaravossu, scalafossu Definitzione genia de fossu chi si faet in is terrenos (mescamente cussos trebballaos) o fintzes in is camminos comente che leat sa terra s'abba a meda currendho e tragandho Sinònimos e contràrios calafoju, forada, fósciu, istrocu 1, sciascioni, trogonaja / cdh. catafossu Frases sa zarra de ispàrghere pro tupare sos iscarafossos fit ammuntonada in s'oru de sas coras ◊ su caminu est totu a iscaravossos, ca sas abbas sunt chentza tentas Tradutziones Frantzesu trou Ingresu hole Ispagnolu hoyo, foso Italianu buca Tedescu Loch.

istàmpa , nf, nm: istampu, stampu Definitzione genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata cun aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; trebballu de iscritura de un'òpera fata a machinàriu / min. istamputza, istampighedhu, stampuedhu, istamparedha, stampetu (in bocí a s. = bochire in pagu tretu, nadu de su porcrabu candho lu bochint in pagu tretu colendhe fuindhe in dainanti de sa posta) Sinònimos e contràrios buchitedhu, stuviolu, stuvioni, tupa 1, tupusone, tuviolu / pertusu / imprenta Maneras de nàrrere csn: s'istampu de sa crai = sa tupa; proas de istampa = pàzines chi s'imprentant a bídere comente essint, o fintzas totu s'òpera istampada pro poder bídere si bi at irballos de currèzere Frases s'ira e su molóstiu li creschiant in sa carena a cada istampu chi fachiat in sos oros de su ziru (S.Spiggia)◊ no lu podiant agatare in perunu chizolu, ne in peruna istampa ◊ sicunnu s'istampu su babbarrotzi ◊ sestas un'istamparedha e che pones sas otinas 2. is istampus sunt po allebiai is fiancus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu trou, orifice Ingresu hole, orifice Ispagnolu agujero Italianu buco, fóro, orifìzio Tedescu Loch.

istampútza , nf Definitzione min. de istampa, istampighedhu Sinònimos e contràrios istamparedha, istampighedhu, stampuedhu Tradutziones Frantzesu pochoir Ingresu little hole Ispagnolu agujero Italianu forellino Tedescu kleines Loch.

partúsu , nm: pertusu, pertuxu Definitzione css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia Sinònimos e contràrios cachinu, fragheri, istampa, istampariche / pertusale / cdh. paltusu Frases portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa) Sambenados e Provèrbios prb: chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. pertusus Tradutziones Frantzesu trou, anus, sphincter Ingresu hole, anus, sphincter Ispagnolu agujero, hoyo, ano Italianu fóro, ano, sfintère Tedescu Loch, Anus, After, Schließmuskel.

percólu , nm: precólu Definitzione perca pitica: calanca, buidedhu in is pedras, in su terrenu, in su muru (comente funt is culumberis lassaos candho si ndhe trochet su ponte de su muradore, segundhu su ponte), o sa tana chi unos cantu arangiolos faent in terra Sinònimos e contràrios calancolu, colomberi, culuvroni Frases sos aranzolos terranzos si faghent su percolu in terra o in sos muros ◊ s'annaemele fit cuada in su percolu de unu muru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pertuis Ingresu hole Ispagnolu agujero Italianu pertùgio Tedescu Loch, Durchschlupf.

stàmpu , nm: istampa* Definitzione genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata de parte in parte cun calecuna aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; nau de logu, chi est deasi piticu o pagu chi dhue cabet tropu pagu cosa o fintzes chi est cuau, apartau / min. stampixedhu, stampuedhu Sinònimos e contràrios buchitedhu, stuviolu, stuvioni, tupa 1, tupusone, tuviolu Maneras de nàrrere csn: fichirisinci in su stampu prus piticu po bregúngia = cuàresi pro sa birgonza; sciri dónnia stampu = ischire o connòschere onzi logu; su stampu de sa crai = sa tupa Frases at fatu unu stampu de parti a parti ◊ at fatu unu stampu tundu in sa porta po intrai sa gatu ◊ s'agu portat unu stampu po intrai su filu 2. abeta ca m'incaru in su stampu de sa crai! Tradutziones Frantzesu trou, pertuis Ingresu hole Ispagnolu agujero Italianu fóro, forame Tedescu Loch.