calancólu , nm: carancolu Definitzione
genia de istampu o gruta pitica
Sinònimos e contràrios
calanca,
pentorzu,
percolu
Frases
ti apo chircadu in donzi carancolu ◊ su tilibbriu est carrandhe tzilighertas a intro de unu carancolu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fissure,
trou
Ingresu
crack,
hole
Ispagnolu
hendidura,
agujero
Italianu
fessura,
fóro
Tedescu
Schlitz.
intanàe, intanài , vrb: intanare Definitzione
intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat)
Sinònimos e contràrios
abbuare,
abbusare 1,
acalare,
aclisare,
acuae,
afufai,
ammagare,
apatai,
atanai,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
imbusare,
impercusinare,
infoxinae,
inserrai,
intupai,
intuvedhare,
istichire,
istumponai
Frases
s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe
2.
a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rentrer dans sa tanière,
se cacher
Ingresu
to go back to one's den,
to hole up
Ispagnolu
esconderse,
encerrarse
Italianu
rintanarsi
Tedescu
sich verkriechen
iscarafóssu , nm: iscaravossu,
scalafossu Definitzione
genia de fossu chi si faet in is terrenos (mescamente cussos trebballaos) o fintzes in is camminos comente che leat sa terra s'abba a meda currendho e tragandho
Sinònimos e contràrios
calafoju,
forada,
fósciu,
istrocu 1,
sciascioni,
trogonaja
/
cdh. catafossu
Frases
sa zarra de ispàrghere pro tupare sos iscarafossos fit ammuntonada in s'oru de sas coras ◊ su caminu est totu a iscaravossos, ca sas abbas sunt chentza tentas
Tradutziones
Frantzesu
trou
Ingresu
hole
Ispagnolu
hoyo,
foso
Italianu
buca
Tedescu
Loch.
istàmpa , nf, nm: istampu,
stampu Definitzione
genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata cun aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; trebballu de iscritura de un'òpera fata a machinàriu / min. istamputza, istampighedhu, stampuedhu, istamparedha, stampetu (in bocí a s. = bochire in pagu tretu, nadu de su porcrabu candho lu bochint in pagu tretu colendhe fuindhe in dainanti de sa posta)
Sinònimos e contràrios
buchitedhu,
stuviolu,
stuvioni,
tupa 1,
tupusone,
tuviolu
/
pertusu
/
imprenta
Maneras de nàrrere
csn:
s'istampu de sa crai = sa tupa; proas de istampa = pàzines chi s'imprentant a bídere comente essint, o fintzas totu s'òpera istampada pro poder bídere si bi at irballos de currèzere
Frases
s'ira e su molóstiu li creschiant in sa carena a cada istampu chi fachiat in sos oros de su ziru (S.Spiggia)◊ no lu podiant agatare in perunu chizolu, ne in peruna istampa ◊ sicunnu s'istampu su babbarrotzi ◊ sestas un'istamparedha e che pones sas otinas
2.
is istampus sunt po allebiai is fiancus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
trou,
orifice
Ingresu
hole,
orifice
Ispagnolu
agujero
Italianu
buco,
fóro,
orifìzio
Tedescu
Loch.
istampútza , nf Definitzione
min. de istampa, istampighedhu
Sinònimos e contràrios
istamparedha,
istampighedhu,
stampuedhu
Tradutziones
Frantzesu
pochoir
Ingresu
little hole
Ispagnolu
agujero
Italianu
forellino
Tedescu
kleines Loch.
partúsu , nm: pertusu,
pertuxu Definitzione
css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia
Sinònimos e contràrios
cachinu,
fragheri,
istampa,
istampariche
/
pertusale
/
cdh. paltusu
Frases
portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa)
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
pertusus
Tradutziones
Frantzesu
trou,
anus,
sphincter
Ingresu
hole,
anus,
sphincter
Ispagnolu
agujero,
hoyo,
ano
Italianu
fóro,
ano,
sfintère
Tedescu
Loch,
Anus,
After,
Schließmuskel.
percólu , nm: precólu Definitzione
perca pitica: calanca, buidedhu in is pedras, in su terrenu, in su muru (comente funt is culumberis lassaos candho si ndhe trochet su ponte de su muradore, segundhu su ponte), o sa tana chi unos cantu arangiolos faent in terra
Sinònimos e contràrios
calancolu,
colomberi,
culuvroni
Frases
sos aranzolos terranzos si faghent su percolu in terra o in sos muros ◊ s'annaemele fit cuada in su percolu de unu muru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pertuis
Ingresu
hole
Ispagnolu
agujero
Italianu
pertùgio
Tedescu
Loch,
Durchschlupf.
stàmpu , nm: istampa* Definitzione
genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata de parte in parte cun calecuna aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; nau de logu, chi est deasi piticu o pagu chi dhue cabet tropu pagu cosa o fintzes chi est cuau, apartau / min. stampixedhu, stampuedhu
Sinònimos e contràrios
buchitedhu,
stuviolu,
stuvioni,
tupa 1,
tupusone,
tuviolu
Maneras de nàrrere
csn:
fichirisinci in su stampu prus piticu po bregúngia = cuàresi pro sa birgonza; sciri dónnia stampu = ischire o connòschere onzi logu; su stampu de sa crai = sa tupa
Frases
at fatu unu stampu de parti a parti ◊ at fatu unu stampu tundu in sa porta po intrai sa gatu ◊ s'agu portat unu stampu po intrai su filu
2.
abeta ca m'incaru in su stampu de sa crai!
Tradutziones
Frantzesu
trou,
pertuis
Ingresu
hole
Ispagnolu
agujero
Italianu
fóro,
forame
Tedescu
Loch.