carràlzu , nm: carrarju,
carrarzu,
carraxu,
carrazu Definizione
fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
bullíssiu,
chichígliu,
chimentu,
derreore,
digorju,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trinellu
/
isterratzu
/
carragliatura
Modi di dire
csn:
fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos
Frasi
aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu!
2.
at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare
3.
custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus
4.
est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri!
5.
si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu
Etimo
ltn.
carnariu(m)
Traduzioni
Francese
tollé
Inglese
place to cook or store meat,
din
Spagnolo
foso en el suelo para cocer la carne
Italiano
carnàio,
putifèrio,
bailamme,
gazzarra
Tedesco
Fleischkammer,
Krawall.
cèa , nf: chea,
cheja,
gea Definizione
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in logu bàsciu chi faet a badhe; tretu in paris, fatu a pratza o unu pagu a fossu, po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; calanca, fossighedhu, fossu, a logos fintzes losa, su chi si faet in campusantu po pònnere unu mortu
Sinonimi e contrari
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Modi di dire
csn:
sa chea de s'oju = sa calanca de s'ogru; chea de su batile = su fossitedhu de su batile; a pasare a sa chea! = apustis mortu, candho unu ch'est in sa fossa; acadhare sa chea = assentare sa linna pro la carrarzare e pònnere fogu faghindhe carbone
Frasi
apu sonnau de cantai ispantus de ceas in frori ◊ chi no fessit ca ti apu isposau dèu fiast ancora pascendi procus me is ceas! ◊ si bidiat sa luxi de su soli calendi peri is costeras e in sa cea ◊ fiat una cea prena de matas e de tupas ◊ sa crésia de Sacàrgia est in d-una bella cea inghiriada de montixedhus (B.Erdas)◊ mama mea annaiat a messare e marrare in cussas chejas de sa màrghine
2.
custos parisedhos sunt totu cheas chi che ant fatu faghindhe carbone ◊ ite cheas mi atzendhes in carres! ◊ sa linna si coghet a carbone in sa chea
3.
preparesint una chea manna e in cue che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ custu santugristos est a lu pònnere in sa chea mia, candho apo a èssere mortu ◊ irforrade medas chejas in custa vadhe: si ant a prenare de abba!
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
fossé,
plaine encaissée,
charbonnière
Inglese
ditch,
charcoal pit,
plain
Spagnolo
foso (m),
zanja,
carbonera
Italiano
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
Tedesco
Graben,
Kohlenmeiler.
fósciu , nm: fossu Definizione
logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu
Sinonimi e contrari
forada,
tofu
Modi di dire
csn:
su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu
Frasi
in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
fossus
Traduzioni
Francese
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
foso,
zanja
Italiano
fòsso
Tedesco
Graben.
gèa , nf: cea* Definizione
terrenu in paris, friscu e bonu, prus che àteru in tretu bàsciu chi faet a badhe; tretu fatu in paris o unu pagu a fossu po dhue fàere crabone e fintzes su muntone de sa linna de fàere a crabone; fossu
Sinonimi e contrari
badhe
/
crabonalza,
fogàgia,
piatza 1
Frasi
no dhoi nd'at prus de geas friscas cun àcua de miza
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
fossé,
plaine encaissée,
charbonnerie
Inglese
ditch,
plain,
enclosed,
charcoal pit
Spagnolo
foso,
llanura encajonada,
carbonera
Italiano
fòsso,
pianura incassata,
carbonàia
Tedesco
Graben,
eingeschlossene Ebene,
Kohlenmeiler.
iscarafóssu , nm: iscaravossu,
scalafossu Definizione
genia de fossu chi si faet in is terrenos (mescamente cussos trebballaos) o fintzes in is camminos comente che leat sa terra s'abba a meda currendho e tragandho
Sinonimi e contrari
calafoju,
forada,
fósciu,
istrocu 1,
sciascioni,
trogonaja
/
cdh. catafossu
Frasi
sa zarra de ispàrghere pro tupare sos iscarafossos fit ammuntonada in s'oru de sas coras ◊ su caminu est totu a iscaravossos, ca sas abbas sunt chentza tentas
Traduzioni
Francese
trou
Inglese
hole
Spagnolo
hoyo,
foso
Italiano
buca
Tedesco
Loch.
tòfa , nf, nm: tofu Sinonimi e contrari
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Frasi
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fosse,
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
fosa,
foso
Italiano
fòssa,
fòsso
Tedesco
Graben.