batugliàre , vrb: batuliai Definizione
fàere carraxu, bacanu a boghes e a tzérrios
Sinonimi e contrari
abbochinare,
chichigliare,
stragamullai
Traduzioni
Francese
faire du tapage,
chahuter
Inglese
to make a din
Spagnolo
alborotar
Italiano
schiamazzare
Tedesco
kreischen.
batúgliu , nm: abbatúliu*,
batúliu,
batúlliu Definizione
tréulu, carraxu mannu, sonos
Sinonimi e contrari
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
sciumbullu,
tregollu
/
abbulizu,
mamudinu,
murísima,
pilissu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frasi
abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru)
Traduzioni
Francese
pagaille,
tapage,
vacarme
Inglese
confusion,
din
Spagnolo
barullo
Italiano
scompìglio,
schiamazzo
Tedesco
Geschrei.
cacariàre , vrb: cracariare,
crocoriare Definizione
su cantare chi faent is pudhas, fàere cacàrios
Sinonimi e contrari
calcarare,
cocolae,
iscacarare
Frasi
pariat una pudha cacariandhe ◊ una corronca est fuida crocoriendhe
Traduzioni
Francese
caqueter,
coasser
Inglese
to make a din,
to croak
Spagnolo
cacarear,
croar
Italiano
schiamazzare,
crocchiare,
gracidare
Tedesco
schnattern,
quaken.
calcaràre , vrb: carcarare,
carcariare,
cascarare,
cracalai,
cracaliai,
cracariai Definizione
fàere cra! cra!, su cantare chi faent is pudhas, is crobos; fàere cascasina?
Sinonimi e contrari
agrogostiare,
cacariare,
carcagliare,
cocolae,
cracaciai,
iscrocolliare
Frasi
sas pudhas sunt calcarendhe ◊ sas pudhas sunt totu bichendhe e cascarendhe a murmutinu ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare pariat pissighíndhelas su matzone ◊ ite faghides in cue, a cascarare che ranas ispetanne s'abba?
2.
candho càscarat calchi pudhighina, luego issa est cun s'iscóbulu in manu a mundhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
caqueter,
glousser
Inglese
to make a din
Spagnolo
cacarear
Italiano
schiamazzare,
crocchiare
Tedesco
gackern.
carràlzu , nm: carrarju,
carrarzu,
carraxu,
carrazu Definizione
fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
bullíssiu,
chichígliu,
chimentu,
derreore,
digorju,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trinellu
/
isterratzu
/
carragliatura
Modi di dire
csn:
fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos
Frasi
aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu!
2.
at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare
3.
custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus
4.
est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri!
5.
si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu
Etimo
ltn.
carnariu(m)
Traduzioni
Francese
tollé
Inglese
place to cook or store meat,
din
Spagnolo
foso en el suelo para cocer la carne
Italiano
carnàio,
putifèrio,
bailamme,
gazzarra
Tedesco
Fleischkammer,
Krawall.
carraxéri , agt, nm Definizione
chi o chie faet carraxu, o pesat avolotu, ponet tréulu a boghes o àteru, betat totugantu apare
Sinonimi e contrari
abburotosu,
baraundhosu,
baticollosu,
carraxosu
/
maciapaneri
| ctr.
séliu
Frasi
ma lah ca dhoi at genti carraxera, ingunis, lah: sempri a tzérrius funt! ◊ pipius carraxeris s'istrumpant in terra, si aciapant e arrinti cun gana
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui chahute
Inglese
person making a din
Spagnolo
alborotoso
Italiano
chiassóso,
confusionàrio
Tedesco
laut,
unordentlich.
isciarrócu , nm: isciorrocu,
isorrocu 1,
sciarrocu Definizione
su isciarrocai, idorrocare, betare o orrúere totu de mala manera; mescamente sa moida manna o fragassu chi faet sa cosa idorrocandho
Sinonimi e contrari
destrossa
/
ttrs. isciarada
/
isolocu
2.
s'intendit isciarrocu in crésia: depint èssi movendi bancus ◊ sa brochera fait isciarrocu meda, trabballendi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
écroulement,
fracas
Inglese
collapse,
din
Spagnolo
derrumbamiento,
estruendo
Italiano
cròllo,
fragóre,
schianto
Tedesco
Einsturz,
Krach.
istribitàre , vrb: istribitzare Definizione
fàere istribitu, moida, giare genia de cropos cun is peis a terra, fintzes coment'e po si ammostare contràrios a calecuna cosa, o po fàere fuire
Sinonimi e contrari
intrigliare,
istrampizare,
istripizare
2.
istribitant e apedhant chi custas cosas sunt tropu ◊ si est pesadu a pabarotadas, istribitzendhe cun maigantu arrennegu
Traduzioni
Francese
faire du vacarme
Inglese
to make a din
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
strepitare
Tedesco
lärmen.
trechéssu , nm: trechetu Definizione
moida manna / fàghere abba a trechetu, pròiri a trechessu = aira, a stracia
Sinonimi e contrari
carralzu,
chimentu,
isbómbiu,
sciumbullu,
tronidarza
Frasi
in d-unu trechetu inferrorosu sos minadores si atapant e s'ispinghent in miniera ◊ una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu chi totu fint fatendhe, a carrasegare ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ su bentu falat a trechetu iscudendhe sas frunzas a sas matas
Traduzioni
Francese
fracas
Inglese
din
Spagnolo
fragor
Italiano
fragóre
Tedesco
Lärm.
tzocài , vrb: tzocare,
tzoncare Definizione
fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare
Sinonimi e contrari
dumbulare,
istochidare,
picare 2,
sacai,
tochedhare,
trochedhare,
tzacarrai,
tzòchere,
tzochire
/
sciopai
Frasi
bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu!
2.
mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire du bruit,
éclater
Inglese
to make a din,
to burst,
to creak
Spagnolo
chasquear,
restallar
Italiano
far strèpito,
scoppiare,
schioccare
Tedesco
Lärm machen,
bersten.