afúscu , nm: afusu Definizione
murigu chentza órdine, trummentu, mancamentu de cuncórdia, fintzes axiu, pentzamentu / andhare o mandhare a s'afusa = mandai o andai a cudhu logu, a pasci cocas, innoromala
Sinonimi e contrari
abbolotu
/
afusada,
disacórdiu
/
barrancu,
cimbella,
pedine
Frasi
in totu cust'afuscu de sa festa carchiunu si nche prischiaiat carchi cosa ◊ za est pacu s'afusu chi zuches!…
2.
biviant chene anneos, chene s'afuscu de si colare male sa vetzesa ◊ sos afusos de sa gherra fint reséssios a fàchere irmenticare sa dirgràssia ◊ sos contos s'iscrient pro irmenticare afuscos e anneos ◊ su dolu li prenaiat sa conca de afusu
3.
ma chi andhet a s'afusa, chi no ndhe chelzo mancu intèndhere prus!
Cognomi e Proverbi
prb:
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
confusion
Inglese
confusion
Spagnolo
confusión,
trasiego
Italiano
confusióne,
trambusto,
imbarazzo
Tedesco
Verwirrung.
batúgliu , nm: abbatúliu*,
batúliu,
batúlliu Definizione
tréulu, carraxu mannu, sonos
Sinonimi e contrari
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
sciumbullu,
tregollu
/
abbulizu,
mamudinu,
murísima,
pilissu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frasi
abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru)
Traduzioni
Francese
pagaille,
tapage,
vacarme
Inglese
confusion,
din
Spagnolo
barullo
Italiano
scompìglio,
schiamazzo
Tedesco
Geschrei.
cofujòne, cofusiòne , nf: cubisione,
cufusione,
cunfusione,
cunfusioni,
cunvisioni Definizione
cosa pagu crara, betada apare, su betare apare cosas diferentes, su cumprèndhere o pigare una cosa po un'àtera
Sinonimi e contrari
abbolotu,
afusada,
afuscu,
cumboja,
trambullu
Frasi
vi depiat àere piús zente ca in sa cofujone carchi paràgula no s'intendhiat (G.Chironi)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
confusion
Inglese
confusion
Spagnolo
confusión
Italiano
confusióne
Tedesco
Verwirrung.
dissàntanu , nm Definizione
burdellu mannu, cosa totuganta betada apare
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbulizu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
bubutu,
carralzu,
solovru,
susujosso,
tregollu
Frasi
su murrunzu, sas boghes e su dissàntanu s'intendhiant in totu sa carrera
Traduzioni
Francese
bouleversement,
désordre
Inglese
confusion
Spagnolo
desorden
Italiano
soqquadro
Tedesco
Durcheinander.
murísima , nf: murisma Definizione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frasi
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Etimo
spn
morisma
Traduzioni
Francese
tumulte,
pagaille
Inglese
tumult,
confusion
Spagnolo
tumulto,
alboroto
Italiano
tumulto,
scompìglio
Tedesco
Rummel,
Verwirrung.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definizione
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Modi di dire
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Frasi
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
émeute
Inglese
confusion,
riot
Spagnolo
desorden,
confusión,
revuelta
Italiano
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
Tedesco
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
subúzu , nm: supuzu Definizione
genia de movimentu, de murigamentu, fintzes de moida chi si faet; nau de persona, genia de pentzamentu, murigamentu de sentidos / pònnere sa domo in s. = pònniri a tréulu sa domu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
baraundha,
móricu,
pilissu,
sciumbullu,
seguzu,
trambullu,
tregollu
Frasi
sessaos sos supuzos, ghirabant a bidha
2.
tzertas cosas lu poniant deretu in supuzu ◊ Mallena lu pompiabat cun sa fatza prena de disizos chi poniant in supuzu e in tribbulia a isse puru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
bouleversement
Inglese
confusion,
anxiety
Spagnolo
alboroto,
turbación
Italiano
subbùglio,
turbaménto
Tedesco
Verwirrung,
Beunruhigung.
trepógliu , nm: atrepógliu*,
tropellu,
trupégliu,
trupellu Definizione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia bandha, de tréulu, cosa betada apare, a s'afaiu; immarritzone mannu, cadha, matana
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
atrobodhu,
atroputzu,
atrupamentu,
carralzu,
imbrabugliu,
incalamistru,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepoju,
trobodhu
/
cadha,
matana,
pelea
Frasi
it’est custu bacanu in sa vidha a trepógliu?
Traduzioni
Francese
confusion,
embrouillement
Inglese
confusion,
entanglement
Spagnolo
confusión
Italiano
confusióne,
ingarbugliaménto
Tedesco
Durcheinander,
Verwirrung.
tripogliàre, tripollàre, tripozàre , vrb: atrepillai*,
trobellare,
tropellare,
tropogliare,
trovogliare,
trupellai Definizione
pònnere tropellu; su si fadhire, cufúndhere, betare apare a trobedhadura
Sinonimi e contrari
agiolotare,
imbrabugliare,
stragamullai,
trumbugliai,
trummentai
/
atrobodhare,
batagugliare,
intrebedhai,
trabojare,
trobodhicai,
trobullai
Frasi
lassamí in paxi no mi trupellis! ◊ mi apo tropogliadu sa cusséntzia cun su male chi apo fatu
2.
si no bi est iscritu comente apo natu cheret nàrrere chi mi so tripogliatu ◊ si est totu tripogliatu in s'arréjonu ◊ messandhe, su trigu li trovogliaiat in manos!
Traduzioni
Francese
mettre la confusion
Inglese
to provoke confusion
Spagnolo
alborotar
Italiano
provocare confusióne
Tedesco
durcheinanderbringen.
tzibidómine , nm Definizione
avolotu, tréulu mannu de gente meda
Sinonimi e contrari
abbolotu,
trepógliu,
trobbuscàmene
Frasi
bi aiat unu tzibidómine chi a mie aiant agabbatu de m’iscorriolare sa túnica chi giuchia (A.Pau)
Traduzioni
Francese
cohue
Inglese
turmoil,
confusion
Spagnolo
jaleo
Italiano
parapìglia
Tedesco
Durcheinander.