algadaría , nf: algararia Sinonimi e contrari
abbolotu,
baraundha,
carralzu,
derreore,
mugoni
Etimo
spn.
algarabia
Traduzioni
Francese
vacarme
Inglese
mess
Spagnolo
algarabía
Italiano
putifèrio
Tedesco
Lärm.
atacazàre , vrb Definizione
fàere tzàcurros e moida forte, nau fintzes de su bestiàmene chi istat a iscràmios
Sinonimi e contrari
atamazare,
intrigliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire du vacarme,
criailler
Inglese
to make an uproar
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
strepitare
Tedesco
Krach machen.
atraghéntu , nm: atreghentu,
atrighentu,
treghentu Definizione
arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda
Sinonimi e contrari
abbolotu,
biuldu,
carralzu,
chimentu,
irburbutzu,
tremutu
/
cdh. strallatu
Frasi
in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vacarme,
tumulte
Inglese
dismaying uproar
Spagnolo
alboroto,
susto
Italiano
frastuòno che sgomenta,
strèpito
Tedesco
Getöse,
Lärm.
bacànu , nm Definizione
moida meda o avolotu chi faet gente chi foedhat a tzérrios, e si movet, e faet isciorrocu
Sinonimi e contrari
biuldu,
carralzu,
intrígliu,
strebessu,
tréulu
/
cdh. intirruzu
| ctr.
assébiu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chahut
Inglese
row
Spagnolo
alboroto,
jaleo
Italiano
baccano
Tedesco
Lärm.
batàglia , nf: batalla,
bataza Definizione
gherrígiu o gherra; prus che àteru, pelea manna chi unu si leat foedhandho po cumbínchere a s'àteru, po giare imparu, chistionu airadu
Sinonimi e contrari
gherra
/
chistionu,
ragàglia
2.
chi no si citeis, cun totu custa batalla ndi dhu iscidais! ◊ peri is bias s'intendit sa batalla, s'arrisu ◊ is còngius immoi funt segaus e is batallas no balint a nudha ◊ lassai is batallas e isterreisí po gustai! ◊ ndi tenis, de batalla, no citis nudha! ◊ intendhendhe totu custa batalla, zeo mi che seo pesada
Cognomi e Proverbi
prb:
cun sa batalla no si prenit sa brenti
Traduzioni
Francese
gueulement,
vacarme
Inglese
noise
Spagnolo
batalla
Italiano
battàglia,
chiasso,
discórso concitato
Tedesco
Kampf,
Schlacht,
Lärm,
Wortwechsel.
batúgliu , nm: abbatúliu*,
batúliu,
batúlliu Definizione
tréulu, carraxu mannu, sonos
Sinonimi e contrari
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
sciumbullu,
tregollu
/
abbulizu,
mamudinu,
murísima,
pilissu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frasi
abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru)
Traduzioni
Francese
pagaille,
tapage,
vacarme
Inglese
confusion,
din
Spagnolo
barullo
Italiano
scompìglio,
schiamazzo
Tedesco
Geschrei.
biliúldu, biliúrdu , nm: buliurdu Sinonimi e contrari
biuldu,
carralzu,
strebessu
Frasi
a fortza de rustaza, istrale e picu cun tota calma o forte buliurdu s'ortu s'est fatu de frútules ricu (S.Casu)◊ ant postu su boliurdu in sas pijas de s'ànimu pro nàrrere a sos àteros sa grandhesa chi s'ómine costoit in su coro
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chaos
Inglese
uproar
Spagnolo
estrépito,
jaleo,
alboroto
Italiano
strèpito,
caos
Tedesco
Lärm,
Wirrwarr.
biúldu , nm: biurdu Definizione
burdellu mannu de tzérrios e sonos
Sinonimi e contrari
biliuldu,
carralzu,
chichígliu,
intrígliu,
strebessu
Frasi
est unu veru biurdu, una Babbele! ◊ cagliados istent sos cantadores, sentza pònnere tantos biurdos ◊ sas mérulas sont assuconatas dae su biurdu de sa tzente ◊ intendho biurdu de proja
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chahut,
fracas
Inglese
uproar
Spagnolo
alboroto,
jaleo
Italiano
baccano,
strèpito
Tedesco
Heidenlärm.
budréllu , nm: buldedhu,
buldellu,
burdedhu,
burdellu Definizione
foedhare a s'airada, a boghes, coment'e brigandho e ponendho tréulu / pesare b. = fai carraxu, pònniri avolotu, pesai badharocu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
biuldu,
carralzu,
chichígliu,
chimentu
Frasi
balit prus su sonu de sa mola chi no custu burdellu de genti arrica! ◊ sos canes ant pesatu unu burdellu de sos diàulos ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhi a no fai budrellu ◊ su mundhu, oe, est unu burdellu niedhu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
tapage,
vacarme,
bordel,
boucan
Inglese
uproar
Spagnolo
alboroto
Italiano
chiasso,
bordèllo
Tedesco
Lärm.
isciarrocàda , nf: sciarrocada Definizione
su isciarrocai, distrúere totu, cosa manna, betare faendho tzàcurru o fragassu meda; tzàcurru mannu e fintzes cropu o sonu de cropu
Sinonimi e contrari
isorrocadura
/
ttrs. isciarada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fracas,
vacarme
Inglese
hubbub,
hail (of blows)
Spagnolo
estruendo
Italiano
fracasso fragoróso,
scàrica
Tedesco
Krach,
Hagel.
istribitàre , vrb: istribitzare Definizione
fàere istribitu, moida, giare genia de cropos cun is peis a terra, fintzes coment'e po si ammostare contràrios a calecuna cosa, o po fàere fuire
Sinonimi e contrari
intrigliare,
istrampizare,
istripizare
2.
istribitant e apedhant chi custas cosas sunt tropu ◊ si est pesadu a pabarotadas, istribitzendhe cun maigantu arrennegu
Traduzioni
Francese
faire du vacarme
Inglese
to make a din
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
strepitare
Tedesco
lärmen.
istripidàre , vrb: istripitare Definizione
fàere una genia de movimentu cun is cambas, ponendhodhas a grughe ballandho; fàere tzàcurros cun is peis iscudendho su fundhu de s'iscarpa a terra ballandho, fàere istribitu fintzes po cosa in contràriu
Sinonimi e contrari
aciapitai,
atzopitai,
istripizare,
sciampitai
/
bacanare,
sciumbullai,
tzacai
Frasi
"Ràida?!…" isclameit, istripidèndhesi a sa notíscia ◊ àltziat sa boghe, si leat matana, istrípidat e sonat e, si li dant contra, segat s'arresonu ◊ eris note fit ballendhe: deo no lu aio bidu mai gai allegru, istripidendhe forte cun ambos pes!
2.
prima de iscanzare die si est ischituladu e a pupa de iscuru est isérghidu che cane istripidadu (G.Mele)
Traduzioni
Francese
piétiner,
trainer les pieds,
faire du vacarme
Inglese
to make an uproar,
to shuffle
Spagnolo
pisotear
Italiano
scalpicciare,
strepitare
Tedesco
zertrampeln,
lärmen.
mamudínu , nm: mamutinu,
maudinu,
momodinu,
mumudinu,
mumurinu Definizione
est sa sonada airada chi faent in crésia cun matracas e furriadòrgias sa chenàbura santa candho si arregodat sa morte de Gesugristu; boghes de animales, cropos aira de botes e istrègios de làuna a befa, ma fintzes solu sonos, carraxu mannu; aina po sonare in chida santa / iscuru mamudinu = un'iscuriu chi no si bit mancu a frastimai…
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
atutina,
baraundha,
mammarinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu,
tremutu
Frasi
mi parit ca apu inténdiu mumudinu, o istraciendi est? ◊ sos puzones cantant cun dulches maudinos ◊ candho si cojaiat unu fiudu o fiuda, una chedha de pitzocos faiant su momodinu a sonu de botos ◊ su maudinu de sos pitzinnos, cussos tichírrios e risos mi che intraint in cherbedhos
2.
"Pésperu maudinu!" abbóchinant sos pitzinnos in sas carrelas in chida santa
3.
su mumudinu est una cóciula manna e si sulat aintru
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
bruit
Inglese
noise,
uproar
Spagnolo
matraqueo,
estruendo,
matraca
Italiano
strèpito,
rumóre
Tedesco
Lärm.
ragàglia, ragàlla , nf: regàglia Definizione
chistionu a meda e a boghe arta de una cambarada, tanti po istare a chistionu o fintzes a briga
Sinonimi e contrari
apísciulu,
argiolu 1,
bàdula,
bataloca,
ciaciarra,
ciaramedha,
ciarra,
lúlluru,
paraleta
/
ttrs. ragàglia
Frasi
sunt a regàglia fata, chi nachi como sos tempos sunt giambados ◊ intendhendhe sa ragalla, si sunt acurtziados pro ndhe collire s'assuntu de su cuntrestu ◊ custa ragalla a cust'ora in sa carrela, ite bi at?
Cognomi e Proverbi
smb:
Ragàglia, Regaglia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vacarme,
brouhaha
Inglese
noise,
bawling
Spagnolo
estrépito,
estruendo,
parloteo
Italiano
chiasso,
frastuòno di vóci,
vocìo
Tedesco
Geschwätz,
Quasselei.
tifitànu , nm Definizione
faghevaghe, fragassu, moida, genia de sonu a meda, a carraxu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atabazu,
atutina,
mamudinu,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frasi
a tantu tifitanu e abbolotu su mortu abberit s'oju, dat su túnciu ◊ est gustu meu bídere sos pitzinnos cúrrermi fatu a giogu e a pelea, a tifitanu dai chea in chea, pro sa bellesa mia cantendhe innos (P.Casu)◊ iscuadríglias de aeroplanos sunt a s'andhalitorra a tifitanu postu
Etimo
cdh.
tifitanu
Traduzioni
Francese
vacarme
Inglese
uproar
Spagnolo
estrépito,
jaleo
Italiano
strèpito,
tumulto
Tedesco
Lärm.
trambúllu , nm: trambúgliu,
trumbullu Definizione
su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
murísima,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
suluvertu,
tregollu,
trepollu
/
trullesa
| ctr.
assébiu
Frasi
mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu
2.
sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
turbidité,
pagaille,
vacarme
Inglese
turbidity,
mess,
bustle
Spagnolo
turbidez,
confusión,
ruido
Italiano
torbidézza,
scompìglio,
chiasso,
fracasso
Tedesco
Trübe,
Verwirrung,
Lärm.
tremútu , nm: trimutu Definizione
stragamullu mannu, agiummai coment'e terremotu; terremotu puru, trémia forte
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
baraundha,
irburbutzu,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu
/
cdh. trimutu
/
terremotu
Frasi
trimutu de ómines e de cadhos ◊ sa zente pranghiat a tremutu intendhendhe cudhu cundennau a s'impicu ca fachiat dolu a sas predas
Traduzioni
Francese
vacarme,
remue-ménage
Inglese
rummaging,
uproar
Spagnolo
estruendo
Italiano
frastuòno,
tramestìo
Tedesco
Lärm,
Durcheinander.