bacanài, bacanàre , vrb Definizione
fàghere moida, bacanu
Sinonimi e contrari
arrare,
istripitare,
sciumbullai,
tzacai
Frasi
innòi est su logu aundi arróliat e bacanat isceti su crou!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire du bruit
Inglese
to make a noise
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
far rumóre
Tedesco
lärmen.
batàglia , nf: batalla,
bataza Definizione
gherrígiu o gherra; prus che àteru, pelea manna chi unu si leat foedhandho po cumbínchere a s'àteru, po giare imparu, chistionu airadu
Sinonimi e contrari
gherra
/
chistionu,
ragàglia
2.
chi no si citeis, cun totu custa batalla ndi dhu iscidais! ◊ peri is bias s'intendit sa batalla, s'arrisu ◊ is còngius immoi funt segaus e is batallas no balint a nudha ◊ lassai is batallas e isterreisí po gustai! ◊ ndi tenis, de batalla, no citis nudha! ◊ intendhendhe totu custa batalla, zeo mi che seo pesada
Cognomi e Proverbi
prb:
cun sa batalla no si prenit sa brenti
Traduzioni
Francese
gueulement,
vacarme
Inglese
noise
Spagnolo
batalla
Italiano
battàglia,
chiasso,
discórso concitato
Tedesco
Kampf,
Schlacht,
Lärm,
Wortwechsel.
chiméntu , nm: cimentu 1 Definizione
moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa
Sinonimi e contrari
abbolotu,
atabazu,
carralzu,
chichígliu,
fracassu,
siliestu
/
cadha,
matratamentu,
podha
/
arriscu
| ctr.
assébiu
Frasi
pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe
2.
pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru!
Traduzioni
Francese
bruit,
tapage
Inglese
noise,
uproar
Spagnolo
alboroto,
confusión
Italiano
strèpito,
schiamazzo,
subbùglio
Tedesco
Lärm,
Aufruhr.
crò , nm Definizione
sa boghe de is crobos / ispetare su cro = abetai po debbadas
Sinonimi e contrari
cra,
cróida
2.
milli boghes proite no pesades pro no prànghere ancora ispetendhe su cro de milli faularzos?!
Cognomi e Proverbi
smb:
Cro, Cro'
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
croassement
Inglese
crow noise
Spagnolo
cro
Italiano
il vèrso dei còrvi
Tedesco
Krächzen.
inchimentàre , vrb Definizione
fàere chimentu, boghes, burdellu
Sinonimi e contrari
abbochinare,
batugliare,
chichigliare,
intrigliare,
stragamullai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tapager
Inglese
to make a noise
Spagnolo
alborotar
Italiano
fare strèpito,
chiasso
Tedesco
Lärm machen.
intrigliàre , vrb Definizione
fàere burdellu, coment'e candho dhue at gente meda foedhandho o movendhosi
Sinonimi e contrari
atacazare,
atamazare,
inchimentare,
intriglire,
isgrigliare,
istribitare,
tambedhare
2.
candho intrígliat a cantare in chéjia a missa cantada sa boghe sua atonada faghet a totu allegrare (A.Pinna)
Traduzioni
Francese
chahuter
Inglese
to make a noise
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
rumoreggiare
Tedesco
lärmen.
mamudínu , nm: mamutinu,
maudinu,
momodinu,
mumudinu,
mumurinu Definizione
est sa sonada airada chi faent in crésia cun matracas e furriadòrgias sa chenàbura santa candho si arregodat sa morte de Gesugristu; boghes de animales, cropos aira de botes e istrègios de làuna a befa, ma fintzes solu sonos, carraxu mannu; aina po sonare in chida santa / iscuru mamudinu = un'iscuriu chi no si bit mancu a frastimai…
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
atutina,
baraundha,
mammarinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu,
tremutu
Frasi
mi parit ca apu inténdiu mumudinu, o istraciendi est? ◊ sos puzones cantant cun dulches maudinos ◊ candho si cojaiat unu fiudu o fiuda, una chedha de pitzocos faiant su momodinu a sonu de botos ◊ su maudinu de sos pitzinnos, cussos tichírrios e risos mi che intraint in cherbedhos
2.
"Pésperu maudinu!" abbóchinant sos pitzinnos in sas carrelas in chida santa
3.
su mumudinu est una cóciula manna e si sulat aintru
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
bruit
Inglese
noise,
uproar
Spagnolo
matraqueo,
estruendo,
matraca
Italiano
strèpito,
rumóre
Tedesco
Lärm.
moída , nf, nm: mughida,
múghida,
múghita,
muida,
múida,
muídu,
múidu,
múita Definizione
su sonu sighiu de cosa movendho, mescamente candho est meda e po su prus ifadosu / min. moidedha; lassare sa m. a unu = lassaidhu asséliu, lassaidhu stai sentz'e dhi narri nudha
Sinonimi e contrari
ammuina,
arremóriu,
mughina,
remore,
triuliu
Frasi
sa moida de su riu, de s'abba proindhe, de su bentu, de su trenu, de sa betoniera, de sas màchinas ◊ tengu una múida a conca chi mi parit de portai una scursura de abis ◊ chin sa conca a múghitas, che moju, mesu atolondrau ses galu andhandhe (N.Trunfio)◊ sa múghida coment'e de apiarju dae largu s'intendhet meda tretu ◊ s'àghera fit prena de sas múghidas de sas campanedhas de sas berbeches
2.
làssami sa moida, tantu de su chi mi ses nendhe no ndhe fato!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bruit,
bourdonnement,
ronflement,
grondement,
vrombissement
Inglese
noise,
rumble,
buzzing
Spagnolo
ruido,
zumbido,
estruendo
Italiano
rumóre,
ronzìo,
rómbo
Tedesco
Geräusch,
Lärm,
Summen,
Brummen,
Donner.
ragàglia, ragàlla , nf: regàglia Definizione
chistionu a meda e a boghe arta de una cambarada, tanti po istare a chistionu o fintzes a briga
Sinonimi e contrari
apísciulu,
argiolu 1,
bàdula,
bataloca,
ciaciarra,
ciaramedha,
ciarra,
lúlluru,
paraleta
/
ttrs. ragàglia
Frasi
sunt a regàglia fata, chi nachi como sos tempos sunt giambados ◊ intendhendhe sa ragalla, si sunt acurtziados pro ndhe collire s'assuntu de su cuntrestu ◊ custa ragalla a cust'ora in sa carrela, ite bi at?
Cognomi e Proverbi
smb:
Ragàglia, Regaglia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vacarme,
brouhaha
Inglese
noise,
bawling
Spagnolo
estrépito,
estruendo,
parloteo
Italiano
chiasso,
frastuòno di vóci,
vocìo
Tedesco
Geschwätz,
Quasselei.
remòre, remóriu , nm: arremori,
romúriu,
rumóriu,
rumore Definizione
genia de sonu chi s'intendhet de cosa chi si movet a sa sighia
Sinonimi e contrari
moida,
triuliu
Frasi
is àrburis faint romúriu candu fait bentu ◊ s'intendit su romúriu de s'àcua chi proit
Etimo
ctl.
remor
Traduzioni
Francese
bruit
Inglese
noise
Spagnolo
ruido
Italiano
rumóre
Tedesco
Lärm.
sciarrócu , nm: isciarrocu,
sciorrocu Definizione
su isciarrocai, betare a terra, nau de cosas mannas (domo, muru), o orrúere totu de mala manera, mescamente sa moida manna o tzàcurru chi si faet betandho a terra cosas deasi o iscopiandho calecuna cosa (es. mina); cosa sciorrocada, su chi abbarrat de un'òpera distruta / pròiri a sciorrocu = a strossa, de bírridu
Sinonimi e contrari
destrossa,
isdobbiada,
isolocu,
sderrocu
/
smuroni
/
arruinali
Frasi
a comporai cussa cosa fait sciorrocu in su portafógliu!
2.
sa temporada nd'est arribbada a sciorrocu ◊ no dhus intendis prus a cida santa is sciorrocus in crésia ◊ s'intendit sciorrocu de màchina ◊ su sciorrocu de unu tronu at incuriosiu su pipiu ◊ acant'a sa spéndula s'intendit su sciorrocu de s'àcua ◊ si est inténdiu su sciarrocu de sa mina
3.
is domus bècias funt unu sciorrocu (G.Mura)
Traduzioni
Francese
écroulement,
fracas
Inglese
downfall,
loud noise
Spagnolo
derrumbamiento,
fragor
Italiano
cròllo,
fragóre
Tedesco
Einsturz,
Knall.
tambedhàre , vrb Definizione
fàere moida, istare foedhandho, giare ifadu / tambedhadu = infadadu
Sinonimi e contrari
ifadare,
ifastizire,
impeltinare,
intrigliare
Frasi
si fis pro marasu a ossos pistos e tambedhadu in mesu a su trambustu semper su cantu ti det dare gustu ◊ istant tota sa die tambedhendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chahuter,
agacer
Inglese
to make a noise
Spagnolo
hacer ruido,
molestar
Italiano
rumoreggiare,
molestare
Tedesco
lärmen,
belästigen.