abbolótu , nm: abbulotu,
afalotu,
avolotu Definizione
morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbulútziu,
alborotu,
atrepógliu,
avabotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepollu
/
abbulizu,
baraundha,
mamudinu,
stragambullu,
subuzu,
tifitanu,
tremutu
| ctr.
assébiu
Frasi
candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation
Inglese
tumult
Spagnolo
alboroto
Italiano
agitazióne,
tumulto
Tedesco
Unruhe,
Aufruhr.
alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definizione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Modi di dire
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frasi
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Traduzioni
Francese
pagaille,
bagarre
Inglese
scuffle,
disorder
Spagnolo
alboroto
Italiano
scompìglio,
baruffa
Tedesco
Verwirrung,
Rauferei.
atraghéntu , nm: atreghentu,
atrighentu,
treghentu Definizione
arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda
Sinonimi e contrari
abbolotu,
biuldu,
carralzu,
chimentu,
irburbutzu,
tremutu
/
cdh. strallatu
Frasi
in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vacarme,
tumulte
Inglese
dismaying uproar
Spagnolo
alboroto,
susto
Italiano
frastuòno che sgomenta,
strèpito
Tedesco
Getöse,
Lärm.
bacànu , nm Definizione
moida meda o avolotu chi faet gente chi foedhat a tzérrios, e si movet, e faet isciorrocu
Sinonimi e contrari
biuldu,
carralzu,
intrígliu,
strebessu,
tréulu
/
cdh. intirruzu
| ctr.
assébiu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chahut
Inglese
row
Spagnolo
alboroto,
jaleo
Italiano
baccano
Tedesco
Lärm.
baràglia , nf, nm: baralla,
barallu Definizione
briga, carraxu de boghes / èssere unu baralla = pessone de nudha, de perunu contu
Sinonimi e contrari
abbolotu,
atrepógliu,
mamudinu,
mugoni,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apísciulu,
bàdula,
ciaciarra,
ciarra,
paraleta,
ragàglia
2.
tzia Pascualla buca baralla!
3.
Cognomi e Proverbi
smb:
Baraglia, Baragliu, Baralla
Etimo
ctl.
baralla
Traduzioni
Francese
pagaille,
fouillis,
faconde,
loquacité
Inglese
babel,
talkativeness
Spagnolo
alboroto
Italiano
baraónda,
parlantina
Tedesco
Wirrwarr,
Zungenfertigkeit.
baraúndha , nf Definizione
boghes e tzérrios totu betaos apare, de gente meda
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
mamudinu,
sciumbullu,
stragamullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu
| ctr.
assébiu
Traduzioni
Francese
cohue
Inglese
hubbub
Spagnolo
alboroto,
barahúnda
Italiano
baraónda
Tedesco
Wirrwarr.
biliúldu, biliúrdu , nm: buliurdu Sinonimi e contrari
biuldu,
carralzu,
strebessu
Frasi
a fortza de rustaza, istrale e picu cun tota calma o forte buliurdu s'ortu s'est fatu de frútules ricu (S.Casu)◊ ant postu su boliurdu in sas pijas de s'ànimu pro nàrrere a sos àteros sa grandhesa chi s'ómine costoit in su coro
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chaos
Inglese
uproar
Spagnolo
estrépito,
jaleo,
alboroto
Italiano
strèpito,
caos
Tedesco
Lärm,
Wirrwarr.
biúldu , nm: biurdu Definizione
burdellu mannu de tzérrios e sonos
Sinonimi e contrari
biliuldu,
carralzu,
chichígliu,
intrígliu,
strebessu
Frasi
est unu veru biurdu, una Babbele! ◊ cagliados istent sos cantadores, sentza pònnere tantos biurdos ◊ sas mérulas sont assuconatas dae su biurdu de sa tzente ◊ intendho biurdu de proja
Traduzioni
Francese
vacarme,
tapage,
chahut,
fracas
Inglese
uproar
Spagnolo
alboroto,
jaleo
Italiano
baccano,
strèpito
Tedesco
Heidenlärm.
budréllu , nm: buldedhu,
buldellu,
burdedhu,
burdellu Definizione
foedhare a s'airada, a boghes, coment'e brigandho e ponendho tréulu / pesare b. = fai carraxu, pònniri avolotu, pesai badharocu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
biuldu,
carralzu,
chichígliu,
chimentu
Frasi
balit prus su sonu de sa mola chi no custu burdellu de genti arrica! ◊ sos canes ant pesatu unu burdellu de sos diàulos ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhi a no fai budrellu ◊ su mundhu, oe, est unu burdellu niedhu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
tapage,
vacarme,
bordel,
boucan
Inglese
uproar
Spagnolo
alboroto
Italiano
chiasso,
bordèllo
Tedesco
Lärm.
cacàriu , nm: cracàliu,
cracàriu Definizione
su carraxu, is boghes chi faent is pudhas e pudhos cantandho; su càntidu de is arranas
Sinonimi e contrari
acróidu
Frasi
s'intendhet cacàrios de pudhighina ◊ a cracàlius su caboni su mengianu mi ndi at iscidau
2.
cussu logu fit unu regnu de paghe addulcadu dae su cantu de sas chígulas, su cracàriu de sas ranas
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
caquetage,
coassements
Inglese
bird row,
croaking
Spagnolo
alboroto producido por aves
Italiano
schiamazzo di volatili,
gracidìo
Tedesco
Geschnatter.
chichígliu , nm: chighígliu,
chighílliu,
chighillu,
ghighílliu Definizione
boghes, tzérrios, carraxu, zúmiu chi faet sa gente, is animales, ma fintzes àteru / ríere a chichígliu = a iscracàlliu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
digorju,
moida,
ragàglia
Frasi
fint a chighígliu fatu cun càntigos e sonos ◊ sa canàglia fit totu a tzarra e a chighíglios ◊ a iscutas mi pariat de intèndhere chighílliu de pessones brighèndhesi (G.Ruju)◊ si calchi pecu li connoschides, narademilu sentza fàghere chighílliu e chimentu! ◊ solu calecunu faghet s'ala a Cristos istendhe mudu e no lendhe parte a su chighílliu de sa zente
2.
so intendhendhe chighígliu de columbas e de caos in s'aera ◊ unu chighílliu innotzente nos at a abbèrrere su coro
3.
mi faedhant de chighíglios de rios
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tapage,
clameur
Inglese
clamor
Spagnolo
alboroto
Italiano
schiamazzo,
baccano,
clamóre
Tedesco
Lärm.
chiméntu , nm: cimentu 1 Definizione
moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa
Sinonimi e contrari
abbolotu,
atabazu,
carralzu,
chichígliu,
fracassu,
siliestu
/
cadha,
matratamentu,
podha
/
arriscu
| ctr.
assébiu
Frasi
pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe
2.
pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru!
Traduzioni
Francese
bruit,
tapage
Inglese
noise,
uproar
Spagnolo
alboroto,
confusión
Italiano
strèpito,
schiamazzo,
subbùglio
Tedesco
Lärm,
Aufruhr.
murísima , nf: murisma Definizione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frasi
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Etimo
spn
morisma
Traduzioni
Francese
tumulte,
pagaille
Inglese
tumult,
confusion
Spagnolo
tumulto,
alboroto
Italiano
tumulto,
scompìglio
Tedesco
Rummel,
Verwirrung.
pilísa , nf, nm: pilisi,
pilissu,
pilisu Definizione
genia de aina po murigare su late cagiau po dhu fàere a casu; in cobertantza, avolotu, burdellu chi si ponet po calecuna chistione
Sinonimi e contrari
mórica
/
abbatúliu,
abbolotu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
tzirilotu
Frasi
cun su pilisi si mórigat su lati in su cadhàrgiu ◊ preparabat istèrgios pro múrghere e pilisos pro pilisare su late cracau ◊ teniat unu grandhe pilissu de illione ◊ bi at abbarrau intro de sa murghiola unu pilisu de gheníperu
2.
in mesu de su pilisu de sa festa, issa si che intrabat a crésia a precare ◊ candho beniat s'isetore, unu tempus, fit pilisu malu pro sa zente, balla! ◊ fint totu in pilisu, candho s'intendhent sas boches: Sunt arribbandhe sos isposos! ◊ sa domo est in pilisu ca no bi at it'e manicare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
tumulte
Inglese
turmoil
Spagnolo
alboroto,
jaleo
Italiano
subbùglio,
tumulto
Tedesco
Aufruhr,
Tumult,
Getümmel.
salarzàda , nf: assalarzada Definizione
su salarzare, móvia a cropu, totinduna, coment'e po assíchidu
Sinonimi e contrari
inchirriada,
suguzada,
sulurjada,
supuzada,
trúminu,
zagarada
/
istratallada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
grand trouble
Inglese
big agitation
Spagnolo
alboroto
Italiano
vistósa agitazióne
Tedesco
Aufregung,
Beunruhigung.
salàrzu , nm: assalarzu Definizione
movimentu lestru de gente o animales fatos fuire; genia de avolotu mannu fintzas de s'ànimu, de sa mente, de su coro po dannu o cosa chi si timet
Sinonimi e contrari
agiàgaru,
assaltanu,
atréminu,
giagaradura,
ispavúciu,
ispràmminu,
istraju,
sulurju,
trúminu
| ctr.
asseretu,
sossegu
2.
za l'at tentu su salarzu, siscuru, candho at ischidu de su dannu de su fizu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
effarement
Inglese
dismay
Spagnolo
alboroto,
consternación
Italiano
agitazióne,
sgoménto
Tedesco
Aufregung,
Beunruhigung,
Erschütterung.
trobbuscàmene , nm Definizione
genia de movitua, de murigamentu a intzulladura, a carraxu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trumbuscu
Frasi
chin totu cudhu trobbuscàmene, sa tzente si n'est annata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
confusion
Inglese
turmoil
Spagnolo
alboroto
Italiano
subbùglio,
confusióne
Tedesco
Aufruhr.