alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definizione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Modi di dire
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frasi
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Traduzioni
Francese
pagaille,
bagarre
Inglese
scuffle,
disorder
Spagnolo
alboroto
Italiano
scompìglio,
baruffa
Tedesco
Verwirrung,
Rauferei.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definizione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Modi di dire
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Frasi
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pagaille
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden,
atropello
Italiano
scompíglio
Tedesco
Verwirrung.
dilbaràtu , nm: dirbaratu,
disbaratu Definizione
disórdine in su fàere, in su papare; cosa ispantosa chi si narat chentza fundhóriu; male mannu, arruina / èssere gitu a disbaratu = bogau in bregúngia, fatu a befa
Sinonimi e contrari
desatinu
3.
ses brujendhe in s'eternu disbaratu o ses penendhe ancora in purgadóriu o già in sinu a Deu bolu as fatu? (P.Casu)◊ su sóriche in magasinu fachet dirbaratu, gulàticu a su casu ◊ chie lu diat àere pensadu, de cussu fulanu, a fàghere cussu dilbaratu, a fàghere una morte?!
4.
cuss'ómine est gitu a disbaratu
Etimo
spn.
desbarate
Traduzioni
Francese
débauche,
désordre
Inglese
immorality,
disorder
Spagnolo
desbarate
Italiano
scostumatézza,
disórdine
Tedesco
Ausschweifung,
Unmäßigkeit.
iscótu , nm Definizione
su iscotare, su iscotzai, su pònnere tréulu
Sinonimi e contrari
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
iscóticu,
isórdulu,
trobodhu
Modi di dire
csn:
èssere o restare a pedra de i. (pedra chi no tenet sétiu, no setzit bene fendi muru) = a intzegu, dendhe istrobbu, faghindhe male, nadu fintza de chie ponet cuvusione in d-una cumpanzia; bogare iscotos = bogai frocus, mendheas
Frasi
nademilu inue at missu iscotu, chighílliu, chimentu! ◊ sos malos abbarrant a pedra de iscotu e sos bonos si che morint…◊ custu cadhu est boghendhe iscotos!
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden
Italiano
disórdine
Tedesco
Durcheinander.
isórdulu , nm Definizione
su isordulare, betare apare, pònnere totu a s'afaiu, su èssere o istare totu s'afaiu de is cosas
Sinonimi e contrari
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
maciamurru,
milciamuredhu,
trobodhu
| ctr.
cunseltu,
remonimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden
Italiano
disórdine
Tedesco
Unordnung.
susujòsso , avb Definizione
a s. = a farrancas a susu, bortuladu, avolotadu, totu a tréulu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
dissàntanu,
solovru,
tregollu
Frasi
at furriadu su mundhu a susujosso ◊ sa bidha pariat una conchista de gherra, bubutada a susujosso
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sens dessus dessous
Inglese
disorder
Spagnolo
patas arriba
Italiano
soqquadro,
sottosópra
Tedesco
Durcheinander,
Wirrwarr.