afassú, afassúa , avb Definizione
a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana
Traduzioni
Francese
pêle-mêle en vrac
Inglese
upside down
Spagnolo
en desorden
Italiano
catafàscio
Tedesco
durcheinander.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definizione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Modi di dire
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Frasi
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pagaille
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden,
atropello
Italiano
scompíglio
Tedesco
Verwirrung.
busúliu , nm Sinonimi e contrari
abbolotu,
móricu
Frasi
addaghi bido tzertas vizilias si mi ponet su sàmbene in busúliu
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
stirring,
mess
Spagnolo
desorden
Italiano
rimescolìo,
disórdine
Tedesco
Verwirrung.
dissàntanu , nm Definizione
burdellu mannu, cosa totuganta betada apare
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbulizu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
bubutu,
carralzu,
solovru,
susujosso,
tregollu
Frasi
su murrunzu, sas boghes e su dissàntanu s'intendhiant in totu sa carrera
Traduzioni
Francese
bouleversement,
désordre
Inglese
confusion
Spagnolo
desorden
Italiano
soqquadro
Tedesco
Durcheinander.
forroxaméntu , nm Definizione
su forrogare, su pònnere totu a tréulu
Sinonimi e contrari
aterru,
corrovu,
farrogu,
forrogadura,
isforrogu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouleversement
Inglese
upsetting
Spagnolo
trastorno,
desorden
Italiano
sconvolgiménto
Tedesco
Erschütterung.
iscótu , nm Definizione
su iscotare, su iscotzai, su pònnere tréulu
Sinonimi e contrari
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
iscóticu,
isórdulu,
trobodhu
Modi di dire
csn:
èssere o restare a pedra de i. (pedra chi no tenet sétiu, no setzit bene fendi muru) = a intzegu, dendhe istrobbu, faghindhe male, nadu fintza de chie ponet cuvusione in d-una cumpanzia; bogare iscotos = bogai frocus, mendheas
Frasi
nademilu inue at missu iscotu, chighílliu, chimentu! ◊ sos malos abbarrant a pedra de iscotu e sos bonos si che morint…◊ custu cadhu est boghendhe iscotos!
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden
Italiano
disórdine
Tedesco
Durcheinander.
isórdulu , nm Definizione
su isordulare, betare apare, pònnere totu a s'afaiu, su èssere o istare totu s'afaiu de is cosas
Sinonimi e contrari
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
maciamurru,
milciamuredhu,
trobodhu
| ctr.
cunseltu,
remonimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden
Italiano
disórdine
Tedesco
Unordnung.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definizione
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Modi di dire
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Frasi
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
émeute
Inglese
confusion,
riot
Spagnolo
desorden,
confusión,
revuelta
Italiano
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
Tedesco
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
stravúlliu, stravúllu , nm: struvúgiu,
struvullu Definizione
su stravulliai, su pigare sa cosa a stravàgiu, chentza arrispetu, chentza incuru / bíviri, ispèndiri, imperai is cosas a s. = chentza rispàrmiu, perdimentendhe sa cosa, guastèndhela
Sinonimi e contrari
avolotamentu,
bolluzadura,
buliamentu
2.
totus pigànt cudha cosa a stravullu, ca fiat sentz'e pagai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouleversement
Inglese
upsetting
Spagnolo
trastorno,
desorden
Italiano
sconvolgiménto
Tedesco
Erschütterung.