afassú, afassúa , avb Definition
a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana
Translations
French
pêle-mêle en vrac
English
upside down
Spanish
en desorden
Italian
catafàscio
German
durcheinander.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definition
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Idioms
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Sentences
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Etymon
srd.
Translations
French
pagaille
English
disorder
Spanish
desorden,
atropello
Italian
scompíglio
German
Verwirrung.
busúliu , nm Synonyms e antonyms
abbolotu,
móricu
Sentences
addaghi bido tzertas vizilias si mi ponet su sàmbene in busúliu
Translations
French
désordre
English
stirring,
mess
Spanish
desorden
Italian
rimescolìo,
disórdine
German
Verwirrung.
dissàntanu , nm Definition
burdellu mannu, cosa totuganta betada apare
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
abbulizu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
bubutu,
carralzu,
solovru,
susujosso,
tregollu
Sentences
su murrunzu, sas boghes e su dissàntanu s'intendhiant in totu sa carrera
Translations
French
bouleversement,
désordre
English
confusion
Spanish
desorden
Italian
soqquadro
German
Durcheinander.
forroxaméntu , nm Definition
su forrogare, su pònnere totu a tréulu
Synonyms e antonyms
aterru,
corrovu,
farrogu,
forrogadura,
isforrogu
Etymon
srd.
Translations
French
bouleversement
English
upsetting
Spanish
trastorno,
desorden
Italian
sconvolgiménto
German
Erschütterung.
iscótu , nm Definition
su iscotare, su iscotzai, su pònnere tréulu
Synonyms e antonyms
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
iscóticu,
isórdulu,
trobodhu
Idioms
csn:
èssere o restare a pedra de i. (pedra chi no tenet sétiu, no setzit bene fendi muru) = a intzegu, dendhe istrobbu, faghindhe male, nadu fintza de chie ponet cuvusione in d-una cumpanzia; bogare iscotos = bogai frocus, mendheas
Sentences
nademilu inue at missu iscotu, chighílliu, chimentu! ◊ sos malos abbarrant a pedra de iscotu e sos bonos si che morint…◊ custu cadhu est boghendhe iscotos!
Translations
French
désordre
English
disorder
Spanish
desorden
Italian
disórdine
German
Durcheinander.
isórdulu , nm Definition
su isordulare, betare apare, pònnere totu a s'afaiu, su èssere o istare totu s'afaiu de is cosas
Synonyms e antonyms
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
maciamurru,
milciamuredhu,
trobodhu
| ctr.
cunseltu,
remonimentu
Etymon
srd.
Translations
French
désordre
English
disorder
Spanish
desorden
Italian
disórdine
German
Unordnung.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definition
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Idioms
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Sentences
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Etymon
srd.
Translations
French
émoi,
émeute
English
confusion,
riot
Spanish
desorden,
confusión,
revuelta
Italian
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
German
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
stravúlliu, stravúllu , nm: struvúgiu,
struvullu Definition
su stravulliai, su pigare sa cosa a stravàgiu, chentza arrispetu, chentza incuru / bíviri, ispèndiri, imperai is cosas a s. = chentza rispàrmiu, perdimentendhe sa cosa, guastèndhela
Synonyms e antonyms
avolotamentu,
bolluzadura,
buliamentu
2.
totus pigànt cudha cosa a stravullu, ca fiat sentz'e pagai
Etymon
srd.
Translations
French
bouleversement
English
upsetting
Spanish
trastorno,
desorden
Italian
sconvolgiménto
German
Erschütterung.