afassú, afassúa , avb Definition
a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana
Translations
French
pêle-mêle en vrac
English
upside down
Spanish
en desorden
Italian
catafàscio
German
durcheinander.
atrepillài , vrb: atropegliai,
atropegliare,
atropelliai,
atropelliare,
atropigliai,
atropillare,
atropogliare,
atrupegliare,
atrupelliai,
tripogliare Definition
betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu
Synonyms e antonyms
agiolotare,
scambillai,
stragamullai,
trumbugliai,
trumentai
/
atrobodhare,
imbogiare,
intrebedhai,
trabojare,
trobodhicai,
trobullai
| ctr.
assebiai
Sentences
tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas
2.
tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus
3.
Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí
Etymon
spn.
atropellar
Translations
French
bouleverser
English
to upset
Spanish
desarreglar,
atropellar
Italian
scompigliare,
sconvòlgere
German
durcheinander bringen.
avalotài , vrb: avolotai,
avolotare Definition
pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru
Synonyms e antonyms
abbolotai,
abborotai,
buliare 1,
sciambullai,
streulai
| ctr.
apachiare,
apasaogare,
assantai,
assebiai,
assentulae
Sentences
avolotaus che is macarronis de Pauli
Etymon
ctl.
avalotar
Translations
French
bouleverser,
brouiller
English
to upset
Spanish
alborotar
Italian
scompigliare
German
in Unordnung bringen,
durcheinander bringen.
cumbòja, cumbóju , nf, nm: cumbuju Synonyms e antonyms
abbolotu,
iscurremusu,
trambullu
Sentences
in totu custa cumboja, unus cantus iant fatu chistionai unu certu Alisandru, chi acinnada cun sa manu a sa genti de si citiri poita essit pótziu fuedhai
2.
est una cumboja de piscis difarentis cassaus aintru de una retza manna ◊ in cussa cumboja de atoris Opinedhu iat arriciu imprassadas, tzugadedhas, ispítzulus
3.
fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus de ónnia ginia
Translations
French
confusion
English
muddle
Spanish
confusión,
barullo
Italian
confusióne,
trambusto
German
Durcheinander.
dissàntanu , nm Definition
burdellu mannu, cosa totuganta betada apare
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
abbulizu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
bubutu,
carralzu,
solovru,
susujosso,
tregollu
Sentences
su murrunzu, sas boghes e su dissàntanu s'intendhiant in totu sa carrera
Translations
French
bouleversement,
désordre
English
confusion
Spanish
desorden
Italian
soqquadro
German
Durcheinander.
imbistimbistòni , avb Definition
fai a s’i. = fàghere a s’imbestimbesti, a comente essit essit, a s’afaiu, a improdhu, a atzorodhadura, a fadhiodhone
Synonyms e antonyms
imbestimbesti,
introtzintrotzi
Etymon
srd.
Translations
French
pêle-mêle
English
higgledy-piggledy
Spanish
a granel
Italian
rinfusa
German
durcheinander.
iscótu , nm Definition
su iscotare, su iscotzai, su pònnere tréulu
Synonyms e antonyms
algadaria,
disórdine,
impródhiu,
iscóticu,
isórdulu,
trobodhu
Idioms
csn:
èssere o restare a pedra de i. (pedra chi no tenet sétiu, no setzit bene fendi muru) = a intzegu, dendhe istrobbu, faghindhe male, nadu fintza de chie ponet cuvusione in d-una cumpanzia; bogare iscotos = bogai frocus, mendheas
Sentences
nademilu inue at missu iscotu, chighílliu, chimentu! ◊ sos malos abbarrant a pedra de iscotu e sos bonos si che morint…◊ custu cadhu est boghendhe iscotos!
Translations
French
désordre
English
disorder
Spanish
desorden
Italian
disórdine
German
Durcheinander.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definition
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Idioms
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Sentences
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Etymon
srd.
Translations
French
émoi,
émeute
English
confusion,
riot
Spanish
desorden,
confusión,
revuelta
Italian
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
German
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
stragambúllu , nm: istragamuzu*,
stragamullu,
stragamuxu Definition
genia de avolotu, de moida, istragatzu chi si faet tocandho cosa, movendhosi a meda, móvia chi si faet a cropu, de botu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atutina,
baraundha,
mamudinu,
sciumbullu,
subuzu,
tifitanu,
trambullu
/
sidhada
Sentences
arruendi a terra at fatu su stragambullu de una bértula de turras e talleris arruta de cuadhu ◊ mi ndi at iscidau su stragambullu chi ant fatu is buchemelis in s'acúliu de is pudhas ◊ pudhas e cocas ant fatu stragamullu candu seu passau
Translations
French
remue-ménage
English
turmoil
Spanish
trasiego
Italian
trambusto
German
Durcheinander.
susujòsso , avb Definition
a s. = a farrancas a susu, bortuladu, avolotadu, totu a tréulu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
arrevolotu,
atrepógliu,
dissàntanu,
solovru,
tregollu
Sentences
at furriadu su mundhu a susujosso ◊ sa bidha pariat una conchista de gherra, bubutada a susujosso
Etymon
srd.
Translations
French
sens dessus dessous
English
disorder
Spanish
patas arriba
Italian
soqquadro,
sottosópra
German
Durcheinander,
Wirrwarr.
tremútu , nm: trimutu Definition
stragamullu mannu, agiummai coment'e terremotu; terremotu puru, trémia forte
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
baraundha,
irburbutzu,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu
/
cdh. trimutu
/
terremotu
Sentences
trimutu de ómines e de cadhos ◊ sa zente pranghiat a tremutu intendhendhe cudhu cundennau a s'impicu ca fachiat dolu a sas predas
Translations
French
vacarme,
remue-ménage
English
rummaging,
uproar
Spanish
estruendo
Italian
frastuòno,
tramestìo
German
Lärm,
Durcheinander.
trepógliu , nm: atrepógliu*,
tropellu,
trupégliu,
trupellu Definition
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia bandha, de tréulu, cosa betada apare, a s'afaiu; immarritzone mannu, cadha, matana
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
atrobodhu,
atroputzu,
atrupamentu,
carralzu,
imbrabugliu,
incalamistru,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepoju,
trobodhu
/
cadha,
matana,
pelea
Sentences
it’est custu bacanu in sa vidha a trepógliu?
Translations
French
confusion,
embrouillement
English
confusion,
entanglement
Spanish
confusión
Italian
confusióne,
ingarbugliaménto
German
Durcheinander,
Verwirrung.
tzibidómine , nm Definition
avolotu, tréulu mannu de gente meda
Synonyms e antonyms
abbolotu,
trepógliu,
trobbuscàmene
Sentences
bi aiat unu tzibidómine chi a mie aiant agabbatu de m’iscorriolare sa túnica chi giuchia (A.Pau)
Translations
French
cohue
English
turmoil,
confusion
Spanish
jaleo
Italian
parapìglia
German
Durcheinander.