algadaría , nf: algararia Synonyms e antonyms
abbolotu,
baraundha,
carralzu,
derreore,
mugoni
Etymon
spn.
algarabia
Translations
French
vacarme
English
mess
Spanish
algarabía
Italian
putifèrio
German
Lärm.
atabàzu , nm: atamàzidu,
atamazu Definition
avolotu e moida, sonos a meda
Synonyms e antonyms
atacazu,
carralzu,
chimentu,
mamudinu,
tifitanu
Sentences
sa bama est in atamazu, recuindhe ◊ s'atamazu de su bentu indrughet sos ozastros muilanne ◊ candho si pesaiat s'atamazu fint órulos, colpos, tichírrios e piantos
Etymon
srd.
Translations
French
tapage
English
uproar
Spanish
estrépito,
jaleo
Italian
strèpito,
chiasso
German
Lärm.
atraghéntu , nm: atreghentu,
atrighentu,
treghentu Definition
arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda
Synonyms e antonyms
abbolotu,
biuldu,
carralzu,
chimentu,
irburbutzu,
tremutu
/
cdh. strallatu
Sentences
in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu)
Etymon
srd.
Translations
French
vacarme,
tumulte
English
dismaying uproar
Spanish
alboroto,
susto
Italian
frastuòno che sgomenta,
strèpito
German
Getöse,
Lärm.
bacànu , nm Definition
moida meda o avolotu chi faet gente chi foedhat a tzérrios, e si movet, e faet isciorrocu
Synonyms e antonyms
biuldu,
carralzu,
intrígliu,
strebessu,
tréulu
/
cdh. intirruzu
| ctr.
assébiu
Etymon
itl.
Translations
French
vacarme,
tapage,
chahut
English
row
Spanish
alboroto,
jaleo
Italian
baccano
German
Lärm.
budréllu , nm: buldedhu,
buldellu,
burdedhu,
burdellu Definition
foedhare a s'airada, a boghes, coment'e brigandho e ponendho tréulu / pesare b. = fai carraxu, pònniri avolotu, pesai badharocu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
biuldu,
carralzu,
chichígliu,
chimentu
Sentences
balit prus su sonu de sa mola chi no custu burdellu de genti arrica! ◊ sos canes ant pesatu unu burdellu de sos diàulos ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhi a no fai budrellu ◊ su mundhu, oe, est unu burdellu niedhu
Etymon
itl.
Translations
French
tapage,
vacarme,
bordel,
boucan
English
uproar
Spanish
alboroto
Italian
chiasso,
bordèllo
German
Lärm.
chichígliu , nm: chighígliu,
chighílliu,
chighillu,
ghighílliu Definition
boghes, tzérrios, carraxu, zúmiu chi faet sa gente, is animales, ma fintzes àteru / ríere a chichígliu = a iscracàlliu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
digorju,
moida,
ragàglia
Sentences
fint a chighígliu fatu cun càntigos e sonos ◊ sa canàglia fit totu a tzarra e a chighíglios ◊ a iscutas mi pariat de intèndhere chighílliu de pessones brighèndhesi (G.Ruju)◊ si calchi pecu li connoschides, narademilu sentza fàghere chighílliu e chimentu! ◊ solu calecunu faghet s'ala a Cristos istendhe mudu e no lendhe parte a su chighílliu de sa zente
2.
so intendhendhe chighígliu de columbas e de caos in s'aera ◊ unu chighílliu innotzente nos at a abbèrrere su coro
3.
mi faedhant de chighíglios de rios
Etymon
srd.
Translations
French
tapage,
clameur
English
clamor
Spanish
alboroto
Italian
schiamazzo,
baccano,
clamóre
German
Lärm.
chiméntu , nm: cimentu 1 Definition
moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa
Synonyms e antonyms
abbolotu,
atabazu,
carralzu,
chichígliu,
fracassu,
siliestu
/
cadha,
matratamentu,
podha
/
arriscu
| ctr.
assébiu
Sentences
pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe
2.
pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru!
Translations
French
bruit,
tapage
English
noise,
uproar
Spanish
alboroto,
confusión
Italian
strèpito,
schiamazzo,
subbùglio
German
Lärm,
Aufruhr.
fazéllu , nm Synonyms e antonyms
abbalàviu,
atàviu,
pedighinu,
pestighinzu,
ischinitzu
Etymon
srd.
Translations
French
agitation,
tapage,
bruit
English
restlessness,
uproar
Spanish
inquietud,
ruido
Italian
irrequietézza,
chiasso
German
Unruhe,
Lärm,
Krach.
fracàssu , nm: fragassu,
fregassu,
fricassu Definition
moida manna de cosa movendho o segandho; degollu, dannu chi si faet a meda
Synonyms e antonyms
chimentu,
isfragassu,
sciacu,
sciarrocu,
sdorrocu,
stragàsciu
/
degógliu,
flagellu
Sentences
at intesu fracassu de tronu ◊ candho unu ndhe lassinaiat a terra dae s'àrvure de sa cucagna, a su fregassu sa zente istaiat totu rindhe ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada ◊ apo intesu unu tocu de trumba e fricassu de gherra ◊ candho che istratzas sas carvas fachent fricassu
2.
no fait a contai su fricassu chi iat fatu s'ispanniola, sa genti morendisia a muntonis!
Translations
French
fracas
English
hubbub
Spanish
estruendo
Italian
fracasso
German
Lärm,
Krach.
inchimentàre , vrb Definition
fàere chimentu, boghes, burdellu
Synonyms e antonyms
abbochinare,
batugliare,
chichigliare,
intrigliare,
stragamullai
Etymon
srd.
Translations
French
tapager
English
to make a noise
Spanish
alborotar
Italian
fare strèpito,
chiasso
German
Lärm machen.
mamudínu , nm: mamutinu,
maudinu,
momodinu,
mumudinu,
mumurinu Definition
est sa sonada airada chi faent in crésia cun matracas e furriadòrgias sa chenàbura santa candho si arregodat sa morte de Gesugristu; boghes de animales, cropos aira de botes e istrègios de làuna a befa, ma fintzes solu sonos, carraxu mannu; aina po sonare in chida santa / iscuru mamudinu = un'iscuriu chi no si bit mancu a frastimai…
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
atutina,
baraundha,
mammarinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu,
tremutu
Sentences
mi parit ca apu inténdiu mumudinu, o istraciendi est? ◊ sos puzones cantant cun dulches maudinos ◊ candho si cojaiat unu fiudu o fiuda, una chedha de pitzocos faiant su momodinu a sonu de botos ◊ su maudinu de sos pitzinnos, cussos tichírrios e risos mi che intraint in cherbedhos
2.
"Pésperu maudinu!" abbóchinant sos pitzinnos in sas carrelas in chida santa
3.
su mumudinu est una cóciula manna e si sulat aintru
Translations
French
vacarme,
tapage,
bruit
English
noise,
uproar
Spanish
matraqueo,
estruendo,
matraca
Italian
strèpito,
rumóre
German
Lärm.
moída , nf, nm: mughida,
múghida,
múghita,
muida,
múida,
muídu,
múidu,
múita Definition
su sonu sighiu de cosa movendho, mescamente candho est meda e po su prus ifadosu / min. moidedha; lassare sa m. a unu = lassaidhu asséliu, lassaidhu stai sentz'e dhi narri nudha
Synonyms e antonyms
ammuina,
arremóriu,
mughina,
remore,
triuliu
Sentences
sa moida de su riu, de s'abba proindhe, de su bentu, de su trenu, de sa betoniera, de sas màchinas ◊ tengu una múida a conca chi mi parit de portai una scursura de abis ◊ chin sa conca a múghitas, che moju, mesu atolondrau ses galu andhandhe (N.Trunfio)◊ sa múghida coment'e de apiarju dae largu s'intendhet meda tretu ◊ s'àghera fit prena de sas múghidas de sas campanedhas de sas berbeches
2.
làssami sa moida, tantu de su chi mi ses nendhe no ndhe fato!
Etymon
srd.
Translations
French
bruit,
bourdonnement,
ronflement,
grondement,
vrombissement
English
noise,
rumble,
buzzing
Spanish
ruido,
zumbido,
estruendo
Italian
rumóre,
ronzìo,
rómbo
German
Geräusch,
Lärm,
Summen,
Brummen,
Donner.
morichíntzu , nm: morighignu,
morighíngiu,
murighíngiu,
murighinzu 1,
murighiu Definition
moida de calecuna cosa chi si movet, chi istat a murigu, burdellu de gente foedhandho; manígiu chi si faet po ingannu / morichintzos de conca = pessamentos, oriolos
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
móricu,
morighinada,
trambullu,
tregollu
Sentences
mi parit ca apu inténdiu morighíngiu in s'aposentu! ◊ medas recuint istracos, a passos lentos contr'a su murighinzu de sos tempos
2.
si tenis coràgiu, ita abetas a ndi dhu iscabbúlliri de is morighíngius de su ciorbedhu?! ◊ – Seu scinitzosa… – Filla mia, est su murighíngiu de is isposus!
3.
cussus funt maistus in chistionis de furóngiu e ant imbentau dógnia murighíngiu e trassa mala
Etymon
srd.
Translations
French
remue-ménage,
bruit
English
rummaging
Spanish
traqueteo,
ruido
Italian
tramestìo,
rumóre
German
Lärm.
remòre, remóriu , nm: arremori,
romúriu,
rumóriu,
rumore Definition
genia de sonu chi s'intendhet de cosa chi si movet a sa sighia
Synonyms e antonyms
moida,
triuliu
Sentences
is àrburis faint romúriu candu fait bentu ◊ s'intendit su romúriu de s'àcua chi proit
Etymon
ctl.
remor
Translations
French
bruit
English
noise
Spanish
ruido
Italian
rumóre
German
Lärm.
tifitànu , nm Definition
faghevaghe, fragassu, moida, genia de sonu a meda, a carraxu
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atabazu,
atutina,
mamudinu,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Sentences
a tantu tifitanu e abbolotu su mortu abberit s'oju, dat su túnciu ◊ est gustu meu bídere sos pitzinnos cúrrermi fatu a giogu e a pelea, a tifitanu dai chea in chea, pro sa bellesa mia cantendhe innos (P.Casu)◊ iscuadríglias de aeroplanos sunt a s'andhalitorra a tifitanu postu
Etymon
cdh.
tifitanu
Translations
French
vacarme
English
uproar
Spanish
estrépito,
jaleo
Italian
strèpito,
tumulto
German
Lärm.
trambúllu , nm: trambúgliu,
trumbullu Definition
su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
murísima,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
suluvertu,
tregollu,
trepollu
/
trullesa
| ctr.
assébiu
Sentences
mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu
2.
sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu
Etymon
srd.
Translations
French
turbidité,
pagaille,
vacarme
English
turbidity,
mess,
bustle
Spanish
turbidez,
confusión,
ruido
Italian
torbidézza,
scompìglio,
chiasso,
fracasso
German
Trübe,
Verwirrung,
Lärm.
trechéssu , nm: trechetu Definition
moida manna / fàghere abba a trechetu, pròiri a trechessu = aira, a stracia
Synonyms e antonyms
carralzu,
chimentu,
isbómbiu,
sciumbullu,
tronidarza
Sentences
in d-unu trechetu inferrorosu sos minadores si atapant e s'ispinghent in miniera ◊ una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu chi totu fint fatendhe, a carrasegare ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ su bentu falat a trechetu iscudendhe sas frunzas a sas matas
Translations
French
fracas
English
din
Spanish
fragor
Italian
fragóre
German
Lärm.
tremútu , nm: trimutu Definition
stragamullu mannu, agiummai coment'e terremotu; terremotu puru, trémia forte
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
baraundha,
irburbutzu,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu
/
cdh. trimutu
/
terremotu
Sentences
trimutu de ómines e de cadhos ◊ sa zente pranghiat a tremutu intendhendhe cudhu cundennau a s'impicu ca fachiat dolu a sas predas
Translations
French
vacarme,
remue-ménage
English
rummaging,
uproar
Spanish
estruendo
Italian
frastuòno,
tramestìo
German
Lärm,
Durcheinander.
tzocài , vrb: tzocare,
tzoncare Definition
fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare
Synonyms e antonyms
dumbulare,
istochidare,
picare 2,
sacai,
tochedhare,
trochedhare,
tzacarrai,
tzòchere,
tzochire
/
sciopai
Sentences
bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu!
2.
mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes)
Etymon
srd.
Translations
French
faire du bruit,
éclater
English
to make a din,
to burst,
to creak
Spanish
chasquear,
restallar
Italian
far strèpito,
scoppiare,
schioccare
German
Lärm machen,
bersten.