Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

algadaría , nf: algararia Sinònimos e contràrios abbolotu, baraundha, carralzu, derreore, mugoni Ètimu spn. algarabia Tradutziones Frantzesu vacarme Ingresu mess Ispagnolu algarabía Italianu putifèrio Tedescu Lärm.

atabàzu , nm: atamàzidu, atamazu Definitzione avolotu e moida, sonos a meda Sinònimos e contràrios atacazu, carralzu, chimentu, mamudinu, tifitanu Frases sa bama est in atamazu, recuindhe ◊ s'atamazu de su bentu indrughet sos ozastros muilanne ◊ candho si pesaiat s'atamazu fint órulos, colpos, tichírrios e piantos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tapage Ingresu uproar Ispagnolu estrépito, jaleo Italianu strèpito, chiasso Tedescu Lärm.

atraghéntu , nm: atreghentu, atrighentu, treghentu Definitzione arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda Sinònimos e contràrios abbolotu, biuldu, carralzu, chimentu, irburbutzu, tremutu / cdh. strallatu Frases in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vacarme, tumulte Ingresu dismaying uproar Ispagnolu alboroto, susto Italianu frastuòno che sgomenta, strèpito Tedescu Getöse, Lärm.

bacànu , nm Definitzione moida meda o avolotu chi faet gente chi foedhat a tzérrios, e si movet, e faet isciorrocu Sinònimos e contràrios biuldu, carralzu, intrígliu, strebessu, tréulu / cdh. intirruzu | ctr. assébiu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu vacarme, tapage, chahut Ingresu row Ispagnolu alboroto, jaleo Italianu baccano Tedescu Lärm.

budréllu , nm: buldedhu, buldellu, burdedhu, burdellu Definitzione foedhare a s'airada, a boghes, coment'e brigandho e ponendho tréulu / pesare b. = fai carraxu, pònniri avolotu, pesai badharocu Sinònimos e contràrios abbatúliu, biuldu, carralzu, chichígliu, chimentu Frases balit prus su sonu de sa mola chi no custu burdellu de genti arrica! ◊ sos canes ant pesatu unu burdellu de sos diàulos ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhi a no fai budrellu ◊ su mundhu, oe, est unu burdellu niedhu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tapage, vacarme, bordel, boucan Ingresu uproar Ispagnolu alboroto Italianu chiasso, bordèllo Tedescu Lärm.

chichígliu , nm: chighígliu, chighílliu, chighillu, ghighílliu Definitzione boghes, tzérrios, carraxu, zúmiu chi faet sa gente, is animales, ma fintzes àteru / ríere a chichígliu = a iscracàlliu Sinònimos e contràrios abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, digorju, moida, ragàglia Frases fint a chighígliu fatu cun càntigos e sonos ◊ sa canàglia fit totu a tzarra e a chighíglios ◊ a iscutas mi pariat de intèndhere chighílliu de pessones brighèndhesi (G.Ruju)◊ si calchi pecu li connoschides, narademilu sentza fàghere chighílliu e chimentu! ◊ solu calecunu faghet s'ala a Cristos istendhe mudu e no lendhe parte a su chighílliu de sa zente 2. so intendhendhe chighígliu de columbas e de caos in s'aera ◊ unu chighílliu innotzente nos at a abbèrrere su coro 3. mi faedhant de chighíglios de rios Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tapage, clameur Ingresu clamor Ispagnolu alboroto Italianu schiamazzo, baccano, clamóre Tedescu Lärm.

chiméntu , nm: cimentu 1 Definitzione moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa Sinònimos e contràrios abbolotu, atabazu, carralzu, chichígliu, fracassu, siliestu / cadha, matratamentu, podha / arriscu | ctr. assébiu Frases pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe 2. pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru! Tradutziones Frantzesu bruit, tapage Ingresu noise, uproar Ispagnolu alboroto, confusión Italianu strèpito, schiamazzo, subbùglio Tedescu Lärm, Aufruhr.

fazéllu , nm Sinònimos e contràrios abbalàviu, atàviu, pedighinu, pestighinzu, ischinitzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agitation, tapage, bruit Ingresu restlessness, uproar Ispagnolu inquietud, ruido Italianu irrequietézza, chiasso Tedescu Unruhe, Lärm, Krach.

fracàssu , nm: fragassu, fregassu, fricassu Definitzione moida manna de cosa movendho o segandho; degollu, dannu chi si faet a meda Sinònimos e contràrios chimentu, isfragassu, sciacu, sciarrocu, sdorrocu, stragàsciu / degógliu, flagellu Frases at intesu fracassu de tronu ◊ candho unu ndhe lassinaiat a terra dae s'àrvure de sa cucagna, a su fregassu sa zente istaiat totu rindhe ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada ◊ apo intesu unu tocu de trumba e fricassu de gherra ◊ candho che istratzas sas carvas fachent fricassu 2. no fait a contai su fricassu chi iat fatu s'ispanniola, sa genti morendisia a muntonis! Tradutziones Frantzesu fracas Ingresu hubbub Ispagnolu estruendo Italianu fracasso Tedescu Lärm, Krach.

inchimentàre , vrb Definitzione fàere chimentu, boghes, burdellu Sinònimos e contràrios abbochinare, batugliare, chichigliare, intrigliare, stragamullai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tapager Ingresu to make a noise Ispagnolu alborotar Italianu fare strèpito, chiasso Tedescu Lärm machen.

mamudínu , nm: mamutinu, maudinu, momodinu, mumudinu, mumurinu Definitzione est sa sonada airada chi faent in crésia cun matracas e furriadòrgias sa chenàbura santa candho si arregodat sa morte de Gesugristu; boghes de animales, cropos aira de botes e istrègios de làuna a befa, ma fintzes solu sonos, carraxu mannu; aina po sonare in chida santa / iscuru mamudinu = un'iscuriu chi no si bit mancu a frastimai… Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, abbuluzu, atutina, baraundha, mammarinu, sciumbullu, stragambullu, tifitanu, trambullu, tregollu, tremutu Frases mi parit ca apu inténdiu mumudinu, o istraciendi est? ◊ sos puzones cantant cun dulches maudinos ◊ candho si cojaiat unu fiudu o fiuda, una chedha de pitzocos faiant su momodinu a sonu de botos ◊ su maudinu de sos pitzinnos, cussos tichírrios e risos mi che intraint in cherbedhos 2. "Pésperu maudinu!" abbóchinant sos pitzinnos in sas carrelas in chida santa 3. su mumudinu est una cóciula manna e si sulat aintru Tradutziones Frantzesu vacarme, tapage, bruit Ingresu noise, uproar Ispagnolu matraqueo, estruendo, matraca Italianu strèpito, rumóre Tedescu Lärm.

moída , nf, nm: mughida, múghida, múghita, muida, múida, muídu, múidu, múita Definitzione su sonu sighiu de cosa movendho, mescamente candho est meda e po su prus ifadosu / min. moidedha; lassare sa m. a unu = lassaidhu asséliu, lassaidhu stai sentz'e dhi narri nudha Sinònimos e contràrios ammuina, arremóriu, mughina, remore, triuliu Frases sa moida de su riu, de s'abba proindhe, de su bentu, de su trenu, de sa betoniera, de sas màchinas ◊ tengu una múida a conca chi mi parit de portai una scursura de abis ◊ chin sa conca a múghitas, che moju, mesu atolondrau ses galu andhandhe (N.Trunfio)◊ sa múghida coment'e de apiarju dae largu s'intendhet meda tretu ◊ s'àghera fit prena de sas múghidas de sas campanedhas de sas berbeches 2. làssami sa moida, tantu de su chi mi ses nendhe no ndhe fato! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bruit, bourdonnement, ronflement, grondement, vrombissement Ingresu noise, rumble, buzzing Ispagnolu ruido, zumbido, estruendo Italianu rumóre, ronzìo, rómbo Tedescu Geräusch, Lärm, Summen, Brummen, Donner.

morichíntzu , nm: morighignu, morighíngiu, murighíngiu, murighinzu 1, murighiu Definitzione moida de calecuna cosa chi si movet, chi istat a murigu, burdellu de gente foedhandho; manígiu chi si faet po ingannu / morichintzos de conca = pessamentos, oriolos Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, móricu, morighinada, trambullu, tregollu Frases mi parit ca apu inténdiu morighíngiu in s'aposentu! ◊ medas recuint istracos, a passos lentos contr'a su murighinzu de sos tempos 2. si tenis coràgiu, ita abetas a ndi dhu iscabbúlliri de is morighíngius de su ciorbedhu?! ◊ – Seu scinitzosa… – Filla mia, est su murighíngiu de is isposus! 3. cussus funt maistus in chistionis de furóngiu e ant imbentau dógnia murighíngiu e trassa mala Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remue-ménage, bruit Ingresu rummaging Ispagnolu traqueteo, ruido Italianu tramestìo, rumóre Tedescu Lärm.

remòre, remóriu , nm: arremori, romúriu, rumóriu, rumore Definitzione genia de sonu chi s'intendhet de cosa chi si movet a sa sighia Sinònimos e contràrios moida, triuliu Frases is àrburis faint romúriu candu fait bentu ◊ s'intendit su romúriu de s'àcua chi proit Ètimu ctl. remor Tradutziones Frantzesu bruit Ingresu noise Ispagnolu ruido Italianu rumóre Tedescu Lärm.

tifitànu , nm Definitzione faghevaghe, fragassu, moida, genia de sonu a meda, a carraxu Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atabazu, atutina, mamudinu, pilissu, sciumbullu, stragambullu, trambullu, tremutu Frases a tantu tifitanu e abbolotu su mortu abberit s'oju, dat su túnciu ◊ est gustu meu bídere sos pitzinnos cúrrermi fatu a giogu e a pelea, a tifitanu dai chea in chea, pro sa bellesa mia cantendhe innos (P.Casu)◊ iscuadríglias de aeroplanos sunt a s'andhalitorra a tifitanu postu Ètimu cdh. tifitanu Tradutziones Frantzesu vacarme Ingresu uproar Ispagnolu estrépito, jaleo Italianu strèpito, tumulto Tedescu Lärm.

trambúllu , nm: trambúgliu, trumbullu Definitzione su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, baraundha, murísima, pilissu, sciumbullu, stragambullu, subuzu, suluvertu, tregollu, trepollu / trullesa | ctr. assébiu Frases mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu 2. sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu turbidité, pagaille, vacarme Ingresu turbidity, mess, bustle Ispagnolu turbidez, confusión, ruido Italianu torbidézza, scompìglio, chiasso, fracasso Tedescu Trübe, Verwirrung, Lärm.

trechéssu , nm: trechetu Definitzione moida manna / fàghere abba a trechetu, pròiri a trechessu = aira, a stracia Sinònimos e contràrios carralzu, chimentu, isbómbiu, sciumbullu, tronidarza Frases in d-unu trechetu inferrorosu sos minadores si atapant e s'ispinghent in miniera ◊ una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu chi totu fint fatendhe, a carrasegare ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ su bentu falat a trechetu iscudendhe sas frunzas a sas matas Tradutziones Frantzesu fracas Ingresu din Ispagnolu fragor Italianu fragóre Tedescu Lärm.

tremútu , nm: trimutu Definitzione stragamullu mannu, agiummai coment'e terremotu; terremotu puru, trémia forte Sinònimos e contràrios abbatúliu, baraundha, irburbutzu, mamudinu, sciumbullu, stragambullu, tifitanu, trambullu, tregollu / cdh. trimutu / terremotu Frases trimutu de ómines e de cadhos ◊ sa zente pranghiat a tremutu intendhendhe cudhu cundennau a s'impicu ca fachiat dolu a sas predas Tradutziones Frantzesu vacarme, remue-ménage Ingresu rummaging, uproar Ispagnolu estruendo Italianu frastuòno, tramestìo Tedescu Lärm, Durcheinander.

tzocài , vrb: tzocare, tzoncare Definitzione fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare Sinònimos e contràrios dumbulare, istochidare, picare 2, sacai, tochedhare, trochedhare, tzacarrai, tzòchere, tzochire / sciopai Frases bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu! 2. mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire du bruit, éclater Ingresu to make a din, to burst, to creak Ispagnolu chasquear, restallar Italianu far strèpito, scoppiare, schioccare Tedescu Lärm machen, bersten.

«« Torra a chircare