abbolótu , nm: abbulotu,
afalotu,
avolotu Definitzione
morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbulútziu,
alborotu,
atrepógliu,
avabotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepollu
/
abbulizu,
baraundha,
mamudinu,
stragambullu,
subuzu,
tifitanu,
tremutu
| ctr.
assébiu
Frases
candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agitation
Ingresu
tumult
Ispagnolu
alboroto
Italianu
agitazióne,
tumulto
Tedescu
Unruhe,
Aufruhr.
alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definitzione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Maneras de nàrrere
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frases
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
bagarre
Ingresu
scuffle,
disorder
Ispagnolu
alboroto
Italianu
scompìglio,
baruffa
Tedescu
Verwirrung,
Rauferei.
atraghéntu , nm: atreghentu,
atrighentu,
treghentu Definitzione
arrumóriu, carraxu, avolotu mannu de boghes, tzérrios e sonos, fintzes timoria manna meda
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
biuldu,
carralzu,
chimentu,
irburbutzu,
tremutu
/
cdh. strallatu
Frases
in su tzilleri est finidu s'atreghentu, si sunt totu ritirados ◊ su tronu faghet atreghentu ◊ avita a sos minores s'atreghentu! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ intendhes s'atreghentu e istruendu, sos istragos de pérfidas ischeras? (P.Casu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vacarme,
tumulte
Ingresu
dismaying uproar
Ispagnolu
alboroto,
susto
Italianu
frastuòno che sgomenta,
strèpito
Tedescu
Getöse,
Lärm.
bacànu , nm Definitzione
moida meda o avolotu chi faet gente chi foedhat a tzérrios, e si movet, e faet isciorrocu
Sinònimos e contràrios
biuldu,
carralzu,
intrígliu,
strebessu,
tréulu
/
cdh. intirruzu
| ctr.
assébiu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
vacarme,
tapage,
chahut
Ingresu
row
Ispagnolu
alboroto,
jaleo
Italianu
baccano
Tedescu
Lärm.
baràglia , nf, nm: baralla,
barallu Definitzione
briga, carraxu de boghes / èssere unu baralla = pessone de nudha, de perunu contu
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
atrepógliu,
mamudinu,
mugoni,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apísciulu,
bàdula,
ciaciarra,
ciarra,
paraleta,
ragàglia
2.
tzia Pascualla buca baralla!
3.
Sambenados e Provèrbios
smb:
Baraglia, Baragliu, Baralla
Ètimu
ctl.
baralla
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
fouillis,
faconde,
loquacité
Ingresu
babel,
talkativeness
Ispagnolu
alboroto
Italianu
baraónda,
parlantina
Tedescu
Wirrwarr,
Zungenfertigkeit.
baraúndha , nf Definitzione
boghes e tzérrios totu betaos apare, de gente meda
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
mamudinu,
sciumbullu,
stragamullu,
tifitanu,
trambullu,
tregollu
| ctr.
assébiu
Tradutziones
Frantzesu
cohue
Ingresu
hubbub
Ispagnolu
alboroto,
barahúnda
Italianu
baraónda
Tedescu
Wirrwarr.
biliúldu, biliúrdu , nm: buliurdu Sinònimos e contràrios
biuldu,
carralzu,
strebessu
Frases
a fortza de rustaza, istrale e picu cun tota calma o forte buliurdu s'ortu s'est fatu de frútules ricu (S.Casu)◊ ant postu su boliurdu in sas pijas de s'ànimu pro nàrrere a sos àteros sa grandhesa chi s'ómine costoit in su coro
Tradutziones
Frantzesu
vacarme,
tapage,
chaos
Ingresu
uproar
Ispagnolu
estrépito,
jaleo,
alboroto
Italianu
strèpito,
caos
Tedescu
Lärm,
Wirrwarr.
biúldu , nm: biurdu Definitzione
burdellu mannu de tzérrios e sonos
Sinònimos e contràrios
biliuldu,
carralzu,
chichígliu,
intrígliu,
strebessu
Frases
est unu veru biurdu, una Babbele! ◊ cagliados istent sos cantadores, sentza pònnere tantos biurdos ◊ sas mérulas sont assuconatas dae su biurdu de sa tzente ◊ intendho biurdu de proja
Tradutziones
Frantzesu
vacarme,
tapage,
chahut,
fracas
Ingresu
uproar
Ispagnolu
alboroto,
jaleo
Italianu
baccano,
strèpito
Tedescu
Heidenlärm.
budréllu , nm: buldedhu,
buldellu,
burdedhu,
burdellu Definitzione
foedhare a s'airada, a boghes, coment'e brigandho e ponendho tréulu / pesare b. = fai carraxu, pònniri avolotu, pesai badharocu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
biuldu,
carralzu,
chichígliu,
chimentu
Frases
balit prus su sonu de sa mola chi no custu burdellu de genti arrica! ◊ sos canes ant pesatu unu burdellu de sos diàulos ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhi a no fai budrellu ◊ su mundhu, oe, est unu burdellu niedhu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
tapage,
vacarme,
bordel,
boucan
Ingresu
uproar
Ispagnolu
alboroto
Italianu
chiasso,
bordèllo
Tedescu
Lärm.
cacàriu , nm: cracàliu,
cracàriu Definitzione
su carraxu, is boghes chi faent is pudhas e pudhos cantandho; su càntidu de is arranas
Sinònimos e contràrios
acróidu
Frases
s'intendhet cacàrios de pudhighina ◊ a cracàlius su caboni su mengianu mi ndi at iscidau
2.
cussu logu fit unu regnu de paghe addulcadu dae su cantu de sas chígulas, su cracàriu de sas ranas
Terminologia iscientìfica
bga
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
caquetage,
coassements
Ingresu
bird row,
croaking
Ispagnolu
alboroto producido por aves
Italianu
schiamazzo di volatili,
gracidìo
Tedescu
Geschnatter.
chichígliu , nm: chighígliu,
chighílliu,
chighillu,
ghighílliu Definitzione
boghes, tzérrios, carraxu, zúmiu chi faet sa gente, is animales, ma fintzes àteru / ríere a chichígliu = a iscracàlliu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
digorju,
moida,
ragàglia
Frases
fint a chighígliu fatu cun càntigos e sonos ◊ sa canàglia fit totu a tzarra e a chighíglios ◊ a iscutas mi pariat de intèndhere chighílliu de pessones brighèndhesi (G.Ruju)◊ si calchi pecu li connoschides, narademilu sentza fàghere chighílliu e chimentu! ◊ solu calecunu faghet s'ala a Cristos istendhe mudu e no lendhe parte a su chighílliu de sa zente
2.
so intendhendhe chighígliu de columbas e de caos in s'aera ◊ unu chighílliu innotzente nos at a abbèrrere su coro
3.
mi faedhant de chighíglios de rios
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tapage,
clameur
Ingresu
clamor
Ispagnolu
alboroto
Italianu
schiamazzo,
baccano,
clamóre
Tedescu
Lärm.
chiméntu , nm: cimentu 1 Definitzione
moida coment'e de cosa chi funt segandho; boghes de unu chistionu airadu; maltratamentu de un'animale; su fàere calecuna prova atrivia / su chimentu de su tronu = s'istragada manna chi faghet su tronu, coment'e seghendhe cosa
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
atabazu,
carralzu,
chichígliu,
fracassu,
siliestu
/
cadha,
matratamentu,
podha
/
arriscu
| ctr.
assébiu
Frases
pistichinzos, chimentos, birgonzas, dúbbios fint cosas coladas e irmenticadas ◊ fàghere chimentu e degógliu ◊ a boghes, a chimentu, giogaimus a pípiris de nughe
2.
pisedhos, finídemi su chimentu ca so a dolore de conca! ◊ s'intendhet chimentu de pes ◊ totu cussu chimentu chi s'intendhet est ca ant binsu sa partida ◊ su chimentu chi faghent cun cussa orchestra ti atontat puru!
Tradutziones
Frantzesu
bruit,
tapage
Ingresu
noise,
uproar
Ispagnolu
alboroto,
confusión
Italianu
strèpito,
schiamazzo,
subbùglio
Tedescu
Lärm,
Aufruhr.
murísima , nf: murisma Definitzione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frases
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Ètimu
spn
morisma
Tradutziones
Frantzesu
tumulte,
pagaille
Ingresu
tumult,
confusion
Ispagnolu
tumulto,
alboroto
Italianu
tumulto,
scompìglio
Tedescu
Rummel,
Verwirrung.
pilísa , nf, nm: pilisi,
pilissu,
pilisu Definitzione
genia de aina po murigare su late cagiau po dhu fàere a casu; in cobertantza, avolotu, burdellu chi si ponet po calecuna chistione
Sinònimos e contràrios
mórica
/
abbatúliu,
abbolotu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
tzirilotu
Frases
cun su pilisi si mórigat su lati in su cadhàrgiu ◊ preparabat istèrgios pro múrghere e pilisos pro pilisare su late cracau ◊ teniat unu grandhe pilissu de illione ◊ bi at abbarrau intro de sa murghiola unu pilisu de gheníperu
2.
in mesu de su pilisu de sa festa, issa si che intrabat a crésia a precare ◊ candho beniat s'isetore, unu tempus, fit pilisu malu pro sa zente, balla! ◊ fint totu in pilisu, candho s'intendhent sas boches: Sunt arribbandhe sos isposos! ◊ sa domo est in pilisu ca no bi at it'e manicare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
tumulte
Ingresu
turmoil
Ispagnolu
alboroto,
jaleo
Italianu
subbùglio,
tumulto
Tedescu
Aufruhr,
Tumult,
Getümmel.
salarzàda , nf: assalarzada Definitzione
su salarzare, móvia a cropu, totinduna, coment'e po assíchidu
Sinònimos e contràrios
inchirriada,
suguzada,
sulurjada,
supuzada,
trúminu,
zagarada
/
istratallada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agitation,
grand trouble
Ingresu
big agitation
Ispagnolu
alboroto
Italianu
vistósa agitazióne
Tedescu
Aufregung,
Beunruhigung.
salàrzu , nm: assalarzu Definitzione
movimentu lestru de gente o animales fatos fuire; genia de avolotu mannu fintzas de s'ànimu, de sa mente, de su coro po dannu o cosa chi si timet
Sinònimos e contràrios
agiàgaru,
assaltanu,
atréminu,
giagaradura,
ispavúciu,
ispràmminu,
istraju,
sulurju,
trúminu
| ctr.
asseretu,
sossegu
2.
za l'at tentu su salarzu, siscuru, candho at ischidu de su dannu de su fizu!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
agitation,
effarement
Ingresu
dismay
Ispagnolu
alboroto,
consternación
Italianu
agitazióne,
sgoménto
Tedescu
Aufregung,
Beunruhigung,
Erschütterung.
trobbuscàmene , nm Definitzione
genia de movitua, de murigamentu a intzulladura, a carraxu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trumbuscu
Frases
chin totu cudhu trobbuscàmene, sa tzente si n'est annata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
confusion
Ingresu
turmoil
Ispagnolu
alboroto
Italianu
subbùglio,
confusióne
Tedescu
Aufruhr.