alborótu , nm: arbolotu, arvolotu Definitzione genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, arrevolotu, atrepógliu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu Maneras de nàrrere csn: a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn. Frases ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu! 2. intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu Tradutziones Frantzesu pagaille, bagarre Ingresu scuffle, disorder Ispagnolu alboroto Italianu scompìglio, baruffa Tedescu Verwirrung, Rauferei.

atrepógliu , nm: atropégliu, atropéliu, atropellu, atropílgiu, atropíliu, atropógliu, atrupégliu, atrupélliu, atrupellu, atrupógliu, trepógliu Definitzione genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, arrevolotu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu / apinioni, matana, pessamentu / ingànniu Maneras de nàrrere csn: pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira Frases cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus 2. canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu) 3. it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pagaille Ingresu disorder Ispagnolu desorden, atropello Italianu scompíglio Tedescu Verwirrung.

batúgliu , nm: abbatúliu*, batúliu, batúlliu Definitzione tréulu, carraxu mannu, sonos Sinònimos e contràrios abbolotu, arrevolotu, atrepógliu, sciumbullu, tregollu / abbulizu, mamudinu, murísima, pilissu, stragambullu, trambullu, tremutu Frases abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru) Tradutziones Frantzesu pagaille, tapage, vacarme Ingresu confusion, din Ispagnolu barullo Italianu scompìglio, schiamazzo Tedescu Geschrei.

murísima , nf: murisma Definitzione genia de avolotu, de bulúgiu, de moida Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, moida, pilissu, sciumbullu, sculumerdu, subuzu, trambullu, tregollu Frases poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi) Ètimu spn morisma Tradutziones Frantzesu tumulte, pagaille Ingresu tumult, confusion Ispagnolu tumulto, alboroto Italianu tumulto, scompìglio Tedescu Rummel, Verwirrung.

sciumbúllu , nm: sumbúgiu, sumbullu, sumbuzu, sumuzu Definitzione movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, iscumbullu, ispabúliu, sculumerdu, stragambullu, subuzu, trambullu, tregollu, trepollu, trobbuscàmene / trummentu Maneras de nàrrere csn: su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu Frases intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura) 2. me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émoi, émeute Ingresu confusion, riot Ispagnolu desorden, confusión, revuelta Italianu scompìglio, subbùglio, sommòssa Tedescu Verwirrung, Unordnung, Durcheinander, Aufstand.

trambúllu , nm: trambúgliu, trumbullu Definitzione su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, baraundha, murísima, pilissu, sciumbullu, stragambullu, subuzu, suluvertu, tregollu, trepollu / trullesa | ctr. assébiu Frases mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu 2. sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu turbidité, pagaille, vacarme Ingresu turbidity, mess, bustle Ispagnolu turbidez, confusión, ruido Italianu torbidézza, scompìglio, chiasso, fracasso Tedescu Trübe, Verwirrung, Lärm.

trególlu , nm: trégulu, tréulu, tríulu Definitzione murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, baraundha, mamudinu, sciumbullu, stragambullu, trambullu, trepollu Frases mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu! 2. su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pagaille, cohue, agitation Ingresu hubbub Ispagnolu desbarajuste Italianu scompìglio, bailamme, agitazióne Tedescu Verwirrung.

«« Torra a chircare