afúscu , nm: afusu Definitzione
murigu chentza órdine, trummentu, mancamentu de cuncórdia, fintzes axiu, pentzamentu / andhare o mandhare a s'afusa = mandai o andai a cudhu logu, a pasci cocas, innoromala
Sinònimos e contràrios
abbolotu
/
afusada,
disacórdiu
/
barrancu,
cimbella,
pedine
Frases
in totu cust'afuscu de sa festa carchiunu si nche prischiaiat carchi cosa ◊ za est pacu s'afusu chi zuches!…
2.
biviant chene anneos, chene s'afuscu de si colare male sa vetzesa ◊ sos afusos de sa gherra fint reséssios a fàchere irmenticare sa dirgràssia ◊ sos contos s'iscrient pro irmenticare afuscos e anneos ◊ su dolu li prenaiat sa conca de afusu
3.
ma chi andhet a s'afusa, chi no ndhe chelzo mancu intèndhere prus!
Sambenados e Provèrbios
prb:
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
confusion
Ingresu
confusion
Ispagnolu
confusión,
trasiego
Italianu
confusióne,
trambusto,
imbarazzo
Tedescu
Verwirrung.
alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definitzione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Maneras de nàrrere
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frases
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
bagarre
Ingresu
scuffle,
disorder
Ispagnolu
alboroto
Italianu
scompìglio,
baruffa
Tedescu
Verwirrung,
Rauferei.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definitzione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Maneras de nàrrere
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Frases
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pagaille
Ingresu
disorder
Ispagnolu
desorden,
atropello
Italianu
scompíglio
Tedescu
Verwirrung.
busúliu , nm Sinònimos e contràrios
abbolotu,
móricu
Frases
addaghi bido tzertas vizilias si mi ponet su sàmbene in busúliu
Tradutziones
Frantzesu
désordre
Ingresu
stirring,
mess
Ispagnolu
desorden
Italianu
rimescolìo,
disórdine
Tedescu
Verwirrung.
cofujòne, cofusiòne , nf: cubisione,
cufusione,
cunfusione,
cunfusioni,
cunvisioni Definitzione
cosa pagu crara, betada apare, su betare apare cosas diferentes, su cumprèndhere o pigare una cosa po un'àtera
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
afusada,
afuscu,
cumboja,
trambullu
Frases
vi depiat àere piús zente ca in sa cofujone carchi paràgula no s'intendhiat (G.Chironi)
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
confusion
Ingresu
confusion
Ispagnolu
confusión
Italianu
confusióne
Tedescu
Verwirrung.
disorientadúra , nf Definitzione
su no cumprèndhere inue est, unu chi si est pérdiu, su no dhue cumprèndhere prus in calecuna chistione introbicada meda
Sinònimos e contràrios
| ctr.
orientamentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
désorientation
Ingresu
disorientation
Ispagnolu
desorientación
Italianu
disorientaménto
Tedescu
Orientierungslosigkeit,
Verwirrung.
murísima , nf: murisma Definitzione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frases
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Ètimu
spn
morisma
Tradutziones
Frantzesu
tumulte,
pagaille
Ingresu
tumult,
confusion
Ispagnolu
tumulto,
alboroto
Italianu
tumulto,
scompìglio
Tedescu
Rummel,
Verwirrung.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definitzione
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Maneras de nàrrere
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Frases
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
émeute
Ingresu
confusion,
riot
Ispagnolu
desorden,
confusión,
revuelta
Italianu
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
Tedescu
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
subúzu , nm: supuzu Definitzione
genia de movimentu, de murigamentu, fintzes de moida chi si faet; nau de persona, genia de pentzamentu, murigamentu de sentidos / pònnere sa domo in s. = pònniri a tréulu sa domu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
baraundha,
móricu,
pilissu,
sciumbullu,
seguzu,
trambullu,
tregollu
Frases
sessaos sos supuzos, ghirabant a bidha
2.
tzertas cosas lu poniant deretu in supuzu ◊ Mallena lu pompiabat cun sa fatza prena de disizos chi poniant in supuzu e in tribbulia a isse puru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émoi,
bouleversement
Ingresu
confusion,
anxiety
Ispagnolu
alboroto,
turbación
Italianu
subbùglio,
turbaménto
Tedescu
Verwirrung,
Beunruhigung.
trambúliu , nm Definitzione
genia de pentzamentu, de pidinu, idea o timoria chi no lassat asseliare
Sinònimos e contràrios
apinioni,
atrepógliu,
pessamentu,
pidinu,
sudha 2,
trambullu
Frases
sas tempestas de sa vida, sos trambúlios de s'edade ◊ sos pisedhos si che infulculeint in mesu a su trambúliu e si fateint amigos cun totu
Ètimu
itl.
trambusto + subbuglio
Tradutziones
Frantzesu
trouble,
confusion
Ingresu
bewilderment
Ispagnolu
desconcierto
Italianu
sconcèrto
Tedescu
Verwirrung.
trambúllu , nm: trambúgliu,
trumbullu Definitzione
su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
murísima,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
suluvertu,
tregollu,
trepollu
/
trullesa
| ctr.
assébiu
Frases
mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu
2.
sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
turbidité,
pagaille,
vacarme
Ingresu
turbidity,
mess,
bustle
Ispagnolu
turbidez,
confusión,
ruido
Italianu
torbidézza,
scompìglio,
chiasso,
fracasso
Tedescu
Trübe,
Verwirrung,
Lärm.
trególlu , nm: trégulu,
tréulu,
tríulu Definitzione
murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
trepollu
Frases
mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu!
2.
su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
cohue,
agitation
Ingresu
hubbub
Ispagnolu
desbarajuste
Italianu
scompìglio,
bailamme,
agitazióne
Tedescu
Verwirrung.
trepógliu , nm: atrepógliu*,
tropellu,
trupégliu,
trupellu Definitzione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia bandha, de tréulu, cosa betada apare, a s'afaiu; immarritzone mannu, cadha, matana
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
atrobodhu,
atroputzu,
atrupamentu,
carralzu,
imbrabugliu,
incalamistru,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepoju,
trobodhu
/
cadha,
matana,
pelea
Frases
it’est custu bacanu in sa vidha a trepógliu?
Tradutziones
Frantzesu
confusion,
embrouillement
Ingresu
confusion,
entanglement
Ispagnolu
confusión
Italianu
confusióne,
ingarbugliaménto
Tedescu
Durcheinander,
Verwirrung.