alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definitzione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Maneras de nàrrere
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frases
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
bagarre
Ingresu
scuffle,
disorder
Ispagnolu
alboroto
Italianu
scompìglio,
baruffa
Tedescu
Verwirrung,
Rauferei.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definitzione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Maneras de nàrrere
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Frases
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pagaille
Ingresu
disorder
Ispagnolu
desorden,
atropello
Italianu
scompíglio
Tedescu
Verwirrung.
baràglia , nf, nm: baralla,
barallu Definitzione
briga, carraxu de boghes / èssere unu baralla = pessone de nudha, de perunu contu
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
atrepógliu,
mamudinu,
mugoni,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apísciulu,
bàdula,
ciaciarra,
ciarra,
paraleta,
ragàglia
2.
tzia Pascualla buca baralla!
3.
Sambenados e Provèrbios
smb:
Baraglia, Baragliu, Baralla
Ètimu
ctl.
baralla
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
fouillis,
faconde,
loquacité
Ingresu
babel,
talkativeness
Ispagnolu
alboroto
Italianu
baraónda,
parlantina
Tedescu
Wirrwarr,
Zungenfertigkeit.
batúgliu , nm: abbatúliu*,
batúliu,
batúlliu Definitzione
tréulu, carraxu mannu, sonos
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
sciumbullu,
tregollu
/
abbulizu,
mamudinu,
murísima,
pilissu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frases
abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru)
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
tapage,
vacarme
Ingresu
confusion,
din
Ispagnolu
barullo
Italianu
scompìglio,
schiamazzo
Tedescu
Geschrei.
murísima , nf: murisma Definitzione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frases
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Ètimu
spn
morisma
Tradutziones
Frantzesu
tumulte,
pagaille
Ingresu
tumult,
confusion
Ispagnolu
tumulto,
alboroto
Italianu
tumulto,
scompìglio
Tedescu
Rummel,
Verwirrung.
trambúllu , nm: trambúgliu,
trumbullu Definitzione
su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
murísima,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
suluvertu,
tregollu,
trepollu
/
trullesa
| ctr.
assébiu
Frases
mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu
2.
sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
turbidité,
pagaille,
vacarme
Ingresu
turbidity,
mess,
bustle
Ispagnolu
turbidez,
confusión,
ruido
Italianu
torbidézza,
scompìglio,
chiasso,
fracasso
Tedescu
Trübe,
Verwirrung,
Lärm.
trególlu , nm: trégulu,
tréulu,
tríulu Definitzione
murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
trepollu
Frases
mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu!
2.
su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
cohue,
agitation
Ingresu
hubbub
Ispagnolu
desbarajuste
Italianu
scompìglio,
bailamme,
agitazióne
Tedescu
Verwirrung.