batugliàre , vrb: batuliai Definitzione
fàere carraxu, bacanu a boghes e a tzérrios
Sinònimos e contràrios
abbochinare,
chichigliare,
stragamullai
Tradutziones
Frantzesu
faire du tapage,
chahuter
Ingresu
to make a din
Ispagnolu
alborotar
Italianu
schiamazzare
Tedescu
kreischen.
batúgliu , nm: abbatúliu*,
batúliu,
batúlliu Definitzione
tréulu, carraxu mannu, sonos
Sinònimos e contràrios
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
sciumbullu,
tregollu
/
abbulizu,
mamudinu,
murísima,
pilissu,
stragambullu,
trambullu,
tremutu
Frases
abarrai firmus, chi seis fendi unu tríbbulu batúliu! ◊ che intro a su batúgliu e bi l'agato che cane aggantzadu: a fortza intro in mesu e briga e chistione apo suspesu (Limbudu)◊ sonus, batúllius de dónnia genia, isciarrocus che tronus móvius de bentu non timu (G.Porru)
Tradutziones
Frantzesu
pagaille,
tapage,
vacarme
Ingresu
confusion,
din
Ispagnolu
barullo
Italianu
scompìglio,
schiamazzo
Tedescu
Geschrei.
cacariàre , vrb: cracariare,
crocoriare Definitzione
su cantare chi faent is pudhas, fàere cacàrios
Sinònimos e contràrios
calcarare,
cocolae,
iscacarare
Frases
pariat una pudha cacariandhe ◊ una corronca est fuida crocoriendhe
Tradutziones
Frantzesu
caqueter,
coasser
Ingresu
to make a din,
to croak
Ispagnolu
cacarear,
croar
Italianu
schiamazzare,
crocchiare,
gracidare
Tedescu
schnattern,
quaken.
calcaràre , vrb: carcarare,
carcariare,
cascarare,
cracalai,
cracaliai,
cracariai Definitzione
fàere cra! cra!, su cantare chi faent is pudhas, is crobos; fàere cascasina?
Sinònimos e contràrios
agrogostiare,
cacariare,
carcagliare,
cocolae,
cracaciai,
iscrocolliare
Frases
sas pudhas sunt calcarendhe ◊ sas pudhas sunt totu bichendhe e cascarendhe a murmutinu ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare pariat pissighíndhelas su matzone ◊ ite faghides in cue, a cascarare che ranas ispetanne s'abba?
2.
candho càscarat calchi pudhighina, luego issa est cun s'iscóbulu in manu a mundhare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
caqueter,
glousser
Ingresu
to make a din
Ispagnolu
cacarear
Italianu
schiamazzare,
crocchiare
Tedescu
gackern.
carràlzu , nm: carrarju,
carrarzu,
carraxu,
carrazu Definitzione
fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare
Sinònimos e contràrios
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
bullíssiu,
chichígliu,
chimentu,
derreore,
digorju,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trinellu
/
isterratzu
/
carragliatura
Maneras de nàrrere
csn:
fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos
Frases
aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu!
2.
at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare
3.
custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus
4.
est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri!
5.
si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu
Ètimu
ltn.
carnariu(m)
Tradutziones
Frantzesu
tollé
Ingresu
place to cook or store meat,
din
Ispagnolu
foso en el suelo para cocer la carne
Italianu
carnàio,
putifèrio,
bailamme,
gazzarra
Tedescu
Fleischkammer,
Krawall.
carraxéri , agt, nm Definitzione
chi o chie faet carraxu, o pesat avolotu, ponet tréulu a boghes o àteru, betat totugantu apare
Sinònimos e contràrios
abburotosu,
baraundhosu,
baticollosu,
carraxosu
/
maciapaneri
| ctr.
séliu
Frases
ma lah ca dhoi at genti carraxera, ingunis, lah: sempri a tzérrius funt! ◊ pipius carraxeris s'istrumpant in terra, si aciapant e arrinti cun gana
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui chahute
Ingresu
person making a din
Ispagnolu
alborotoso
Italianu
chiassóso,
confusionàrio
Tedescu
laut,
unordentlich.
isciarrócu , nm: isciorrocu,
isorrocu 1,
sciarrocu Definitzione
su isciarrocai, idorrocare, betare o orrúere totu de mala manera; mescamente sa moida manna o fragassu chi faet sa cosa idorrocandho
Sinònimos e contràrios
destrossa
/
ttrs. isciarada
/
isolocu
2.
s'intendit isciarrocu in crésia: depint èssi movendi bancus ◊ sa brochera fait isciarrocu meda, trabballendi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
écroulement,
fracas
Ingresu
collapse,
din
Ispagnolu
derrumbamiento,
estruendo
Italianu
cròllo,
fragóre,
schianto
Tedescu
Einsturz,
Krach.
istribitàre , vrb: istribitzare Definitzione
fàere istribitu, moida, giare genia de cropos cun is peis a terra, fintzes coment'e po si ammostare contràrios a calecuna cosa, o po fàere fuire
Sinònimos e contràrios
intrigliare,
istrampizare,
istripizare
2.
istribitant e apedhant chi custas cosas sunt tropu ◊ si est pesadu a pabarotadas, istribitzendhe cun maigantu arrennegu
Tradutziones
Frantzesu
faire du vacarme
Ingresu
to make a din
Ispagnolu
hacer ruido
Italianu
strepitare
Tedescu
lärmen.
trechéssu , nm: trechetu Definitzione
moida manna / fàghere abba a trechetu, pròiri a trechessu = aira, a stracia
Sinònimos e contràrios
carralzu,
chimentu,
isbómbiu,
sciumbullu,
tronidarza
Frases
in d-unu trechetu inferrorosu sos minadores si atapant e s'ispinghent in miniera ◊ una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu chi totu fint fatendhe, a carrasegare ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ su bentu falat a trechetu iscudendhe sas frunzas a sas matas
Tradutziones
Frantzesu
fracas
Ingresu
din
Ispagnolu
fragor
Italianu
fragóre
Tedescu
Lärm.
tzocài , vrb: tzocare,
tzoncare Definitzione
fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare
Sinònimos e contràrios
dumbulare,
istochidare,
picare 2,
sacai,
tochedhare,
trochedhare,
tzacarrai,
tzòchere,
tzochire
/
sciopai
Frases
bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu!
2.
mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire du bruit,
éclater
Ingresu
to make a din,
to burst,
to creak
Ispagnolu
chasquear,
restallar
Italianu
far strèpito,
scoppiare,
schioccare
Tedescu
Lärm machen,
bersten.