afúscu , nm: afusu Definizione
murigu chentza órdine, trummentu, mancamentu de cuncórdia, fintzes axiu, pentzamentu / andhare o mandhare a s'afusa = mandai o andai a cudhu logu, a pasci cocas, innoromala
Sinonimi e contrari
abbolotu
/
afusada,
disacórdiu
/
barrancu,
cimbella,
pedine
Frasi
in totu cust'afuscu de sa festa carchiunu si nche prischiaiat carchi cosa ◊ za est pacu s'afusu chi zuches!…
2.
biviant chene anneos, chene s'afuscu de si colare male sa vetzesa ◊ sos afusos de sa gherra fint reséssios a fàchere irmenticare sa dirgràssia ◊ sos contos s'iscrient pro irmenticare afuscos e anneos ◊ su dolu li prenaiat sa conca de afusu
3.
ma chi andhet a s'afusa, chi no ndhe chelzo mancu intèndhere prus!
Cognomi e Proverbi
prb:
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
confusion
Inglese
confusion
Spagnolo
confusión,
trasiego
Italiano
confusióne,
trambusto,
imbarazzo
Tedesco
Verwirrung.
alborótu , nm: arbolotu,
arvolotu Definizione
genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
atrepógliu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
Modi di dire
csn:
a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Frasi
ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu!
2.
intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu
Traduzioni
Francese
pagaille,
bagarre
Inglese
scuffle,
disorder
Spagnolo
alboroto
Italiano
scompìglio,
baruffa
Tedesco
Verwirrung,
Rauferei.
atrepógliu , nm: atropégliu,
atropéliu,
atropellu,
atropílgiu,
atropíliu,
atropógliu,
atrupégliu,
atrupélliu,
atrupellu,
atrupógliu,
trepógliu Definizione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
arrevolotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu
/
apinioni,
matana,
pessamentu
/
ingànniu
Modi di dire
csn:
pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira
Frasi
cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus
2.
canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu)
3.
it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pagaille
Inglese
disorder
Spagnolo
desorden,
atropello
Italiano
scompíglio
Tedesco
Verwirrung.
busúliu , nm Sinonimi e contrari
abbolotu,
móricu
Frasi
addaghi bido tzertas vizilias si mi ponet su sàmbene in busúliu
Traduzioni
Francese
désordre
Inglese
stirring,
mess
Spagnolo
desorden
Italiano
rimescolìo,
disórdine
Tedesco
Verwirrung.
cofujòne, cofusiòne , nf: cubisione,
cufusione,
cunfusione,
cunfusioni,
cunvisioni Definizione
cosa pagu crara, betada apare, su betare apare cosas diferentes, su cumprèndhere o pigare una cosa po un'àtera
Sinonimi e contrari
abbolotu,
afusada,
afuscu,
cumboja,
trambullu
Frasi
vi depiat àere piús zente ca in sa cofujone carchi paràgula no s'intendhiat (G.Chironi)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
confusion
Inglese
confusion
Spagnolo
confusión
Italiano
confusióne
Tedesco
Verwirrung.
disorientadúra , nf Definizione
su no cumprèndhere inue est, unu chi si est pérdiu, su no dhue cumprèndhere prus in calecuna chistione introbicada meda
Sinonimi e contrari
| ctr.
orientamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désorientation
Inglese
disorientation
Spagnolo
desorientación
Italiano
disorientaménto
Tedesco
Orientierungslosigkeit,
Verwirrung.
murísima , nf: murisma Definizione
genia de avolotu, de bulúgiu, de moida
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
moida,
pilissu,
sciumbullu,
sculumerdu,
subuzu,
trambullu,
tregollu
Frasi
poita ses beniu a ponni murísima in su teatru miu? ◊ sa murísima de su mari fuat sa bússola chi no mi lassàt isbagliai (A.Boi)
Etimo
spn
morisma
Traduzioni
Francese
tumulte,
pagaille
Inglese
tumult,
confusion
Spagnolo
tumulto,
alboroto
Italiano
tumulto,
scompìglio
Tedesco
Rummel,
Verwirrung.
sciumbúllu , nm: sumbúgiu,
sumbullu,
sumbuzu,
sumuzu Definizione
movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
iscumbullu,
ispabúliu,
sculumerdu,
stragambullu,
subuzu,
trambullu,
tregollu,
trepollu,
trobbuscàmene
/
trummentu
Modi di dire
csn:
su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu
Frasi
intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura)
2.
me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
émeute
Inglese
confusion,
riot
Spagnolo
desorden,
confusión,
revuelta
Italiano
scompìglio,
subbùglio,
sommòssa
Tedesco
Verwirrung,
Unordnung,
Durcheinander,
Aufstand.
subúzu , nm: supuzu Definizione
genia de movimentu, de murigamentu, fintzes de moida chi si faet; nau de persona, genia de pentzamentu, murigamentu de sentidos / pònnere sa domo in s. = pònniri a tréulu sa domu
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
abbuluzu,
baraundha,
móricu,
pilissu,
sciumbullu,
seguzu,
trambullu,
tregollu
Frasi
sessaos sos supuzos, ghirabant a bidha
2.
tzertas cosas lu poniant deretu in supuzu ◊ Mallena lu pompiabat cun sa fatza prena de disizos chi poniant in supuzu e in tribbulia a isse puru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoi,
bouleversement
Inglese
confusion,
anxiety
Spagnolo
alboroto,
turbación
Italiano
subbùglio,
turbaménto
Tedesco
Verwirrung,
Beunruhigung.
trambúliu , nm Definizione
genia de pentzamentu, de pidinu, idea o timoria chi no lassat asseliare
Sinonimi e contrari
apinioni,
atrepógliu,
pessamentu,
pidinu,
sudha 2,
trambullu
Frasi
sas tempestas de sa vida, sos trambúlios de s'edade ◊ sos pisedhos si che infulculeint in mesu a su trambúliu e si fateint amigos cun totu
Etimo
itl.
trambusto + subbuglio
Traduzioni
Francese
trouble,
confusion
Inglese
bewilderment
Spagnolo
desconcierto
Italiano
sconcèrto
Tedesco
Verwirrung.
trambúllu , nm: trambúgliu,
trumbullu Definizione
su trumbullai, murigamentu de cosas, fintzes in su sensu de avolotare, fàere de no si pòdere bíere bene; fintzes boghes, moida e tzàcurros o cropos a meda
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
murísima,
pilissu,
sciumbullu,
stragambullu,
subuzu,
suluvertu,
tregollu,
trepollu
/
trullesa
| ctr.
assébiu
Frasi
mi abbaideit cun d-una ograda isagherada chi mi at postu in trambullu
2.
sa boxi ndi essiat arrembombendu de mesu de unu trumbullu de àtaras boxis chi pariant is boxis de totu sa genti de su mundu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
turbidité,
pagaille,
vacarme
Inglese
turbidity,
mess,
bustle
Spagnolo
turbidez,
confusión,
ruido
Italiano
torbidézza,
scompìglio,
chiasso,
fracasso
Tedesco
Trübe,
Verwirrung,
Lärm.
trególlu , nm: trégulu,
tréulu,
tríulu Definizione
murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
trepollu
Frasi
mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu!
2.
su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pagaille,
cohue,
agitation
Inglese
hubbub
Spagnolo
desbarajuste
Italiano
scompìglio,
bailamme,
agitazióne
Tedesco
Verwirrung.
trepógliu , nm: atrepógliu*,
tropellu,
trupégliu,
trupellu Definizione
genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia bandha, de tréulu, cosa betada apare, a s'afaiu; immarritzone mannu, cadha, matana
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
atrobodhu,
atroputzu,
atrupamentu,
carralzu,
imbrabugliu,
incalamistru,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepoju,
trobodhu
/
cadha,
matana,
pelea
Frasi
it’est custu bacanu in sa vidha a trepógliu?
Traduzioni
Francese
confusion,
embrouillement
Inglese
confusion,
entanglement
Spagnolo
confusión
Italiano
confusióne,
ingarbugliaménto
Tedesco
Durcheinander,
Verwirrung.