abbalàviu , nm: abballàviu Definizione
su istare sèmpere faendho
Sinonimi e contrari
atàviu,
atrúdhulu,
fazellu,
pedighinu
Frasi
sorre mia, nat s'abe, sorre cara, pone frenu una bolta a s'abbalàviu (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation
Inglese
restleness
Spagnolo
agitación,
ajetreo
Italiano
irrequietézza,
affaccendaménto
Tedesco
Ruhelosigkeit,
Geschäftigkeit.
abbolótu , nm: abbulotu,
afalotu,
avolotu Definizione
morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbulútziu,
alborotu,
atrepógliu,
avabotu,
carralzu,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trepollu
/
abbulizu,
baraundha,
mamudinu,
stragambullu,
subuzu,
tifitanu,
tremutu
| ctr.
assébiu
Frasi
candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation
Inglese
tumult
Spagnolo
alboroto
Italiano
agitazióne,
tumulto
Tedesco
Unruhe,
Aufruhr.
afaúndia, afaúndiu , nf, nm Sinonimi e contrari
assolocada,
matana
Traduzioni
Francese
agitation,
fatigue
Inglese
chill
Spagnolo
cansancio
Italiano
scalmana
Tedesco
schwere Anstrengung.
afrachèsa , nf: frachesa 1 Definizione
pampada de calore / s'afrachesa de s'ora = candho su tempus est benindhe mancu
Sinonimi e contrari
bura
/
frachillu
Frasi
sa fémmina, sa domu, s'afrachesa de sa coja, is fillus: unu giogu de pensamentus! ◊ is afrachesas de is féminas funt pampadas de callenti a faci chi bandant e torrant
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
énervement
Inglese
great,
desire
Spagnolo
sofoco,
inquietud
Italiano
vampata,
smània
Tedesco
Hitze,
Toben.
afródhiu, afródhiulu , nm: afrodhu,
afródhulu Definizione
genia de disígiu forte, de presse, de pentzamentu de bòllere fàere, bíere, ischire e àteru, fintzes braga, prexu presumiu
Sinonimi e contrari
afràsciu,
afreudhu,
arraolu,
assúgliu,
atitivollu,
bonaggana,
codíssia,
finitzu,
furighedha,
ischinitzu,
pestighinzu,
pistu
/
frandhigu,
losinga
Frasi
a ti ndhe leas afródhiu pro unu nudha! (G.Ruju)◊ immoi s'afródhiu est totu po su cimentu armau, ca est forti! ◊ gei fiat un'afródhiu, dh'est atacada sa mobadia de istudiai a maista! ◊ poita totu cust'afródhiu de fai aprovai su progetu? ◊ at curtu trint'annus tra iscola, fillus e una meca de afródhius ◊ candho l'intrat s'afródhiu de fàghere una cosa, inoghe no che parat prus nessunu! ◊ a bortas l'intrat s'afródhiu de tucare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation
Inglese
great desire
Spagnolo
afán
Italiano
smània
Tedesco
Begierde.
arrebàtu , nm: rebatu* Definizione
atacu de una maladia (es. de callentura); arrebbentu, múngia, pelea po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afogu,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
matana,
mugna,
pista,
pistapone,
podha
Traduzioni
Francese
prodrome,
anxiété,
agitation
Inglese
warning sign,
labour,
anxiety,
disease attack
Spagnolo
arrebato
Italiano
attacco di male,
pròdromo,
affanno,
agitazióne
Tedesco
Anfall,
Prodrom,
Angst,
Aufregung.
atàviu , nm Definizione
boghes, tzarra, movimentu
Sinonimi e contrari
abbalàviu,
atrúdhulu,
fazellu,
pedighinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
affairement
Inglese
uneasiness,
fuss
Spagnolo
jaleo,
ajetreo
Italiano
irrequietézza,
affaccendìo
Tedesco
Ruhelosigkeit,
Überbeschäftigung.
batallài, batallàre , vrb Definizione
foedhare a meda, a boghe arta
Sinonimi e contrari
arrallai,
bacagliare 1,
batazare,
batugliare,
chistionai
| ctr.
cagliai,
citire
Frasi
batallendi tra issus, tzérriant infogaraus ◊ fiat giai mesunoti, dhu pigat a batallai e si seus drommius a is duas de chitzi ◊ funt batallendi po su prétziu ◊ custus políticus batallant, batallant, ma no cumbinant nudha!
Cognomi e Proverbi
prb:
su batallai meda fait sa dí pitica
Traduzioni
Francese
discuter avec agitation
Inglese
to talk excitedly
Spagnolo
batallar,
acalorarse
Italiano
discùtere concitataménte
Tedesco
zanken,
wortwechseln.
fazéllu , nm Sinonimi e contrari
abbalàviu,
atàviu,
pedighinu,
pestighinzu,
ischinitzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
tapage,
bruit
Inglese
restlessness,
uproar
Spagnolo
inquietud,
ruido
Italiano
irrequietézza,
chiasso
Tedesco
Unruhe,
Lärm,
Krach.
franédiga , nf: franériga,
frenédiga Definizione
genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afródhiu,
bermegorru,
férnia,
furighíngiu,
ischecherédhiu,
schinitzu
/
cimbella,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
Frasi
aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga
Traduzioni
Francese
agitation,
inquiétude
Inglese
restlessness,
worry
Spagnolo
inquietud,
agitación
Italiano
irrequietézza,
preoccupazióne
Tedesco
Unruhe.
furighíngiu , nm Sinonimi e contrari
afródhiu,
franética,
frischíngiu,
furighedha
Frasi
balla ca su furighíngiu dhi est passau! ◊ teneus furighíngiu de si ndi andai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
énervement,
agitation
Inglese
longing
Spagnolo
inquietud,
desasosiego
Italiano
smània
Tedesco
Ungeduld,
Wut,
Sucht,
Begierde.
pedighínu , nm: pidighinu Definizione
genia de pentzamentu / àere una cosa a pidighinu = tènniri iscinitzu po ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
ischinitzu,
pedine,
pestighinzu
/
abbalàviu,
atàviu,
fazellu
Frasi
candho unu at su pidighinu de tucare chito no drommit ◊ su pidighinu chi ant sos de domo est su chi podet capitare cras (M.Bua)◊ su pidighinu chi aiat si apasigheit addaghi resesseit a si ammentare su càntigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
mouvement
Inglese
restlessness
Spagnolo
inquietud,
desasosiego
Italiano
irrequietézza,
moviménto
Tedesco
Unruhe,
Bewegung.
salarzàda , nf: assalarzada Definizione
su salarzare, móvia a cropu, totinduna, coment'e po assíchidu
Sinonimi e contrari
inchirriada,
suguzada,
sulurjada,
supuzada,
trúminu,
zagarada
/
istratallada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
grand trouble
Inglese
big agitation
Spagnolo
alboroto
Italiano
vistósa agitazióne
Tedesco
Aufregung,
Beunruhigung.
salàrzu , nm: assalarzu Definizione
movimentu lestru de gente o animales fatos fuire; genia de avolotu mannu fintzas de s'ànimu, de sa mente, de su coro po dannu o cosa chi si timet
Sinonimi e contrari
agiàgaru,
assaltanu,
atréminu,
giagaradura,
ispavúciu,
ispràmminu,
istraju,
sulurju,
trúminu
| ctr.
asseretu,
sossegu
2.
za l'at tentu su salarzu, siscuru, candho at ischidu de su dannu de su fizu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
effarement
Inglese
dismay
Spagnolo
alboroto,
consternación
Italiano
agitazióne,
sgoménto
Tedesco
Aufregung,
Beunruhigung,
Erschütterung.
schinítzu , nm: ischinitzu*,
schinnitzu,
sciníciu,
scinitzu,
sfinítziu,
sfinitzu Definizione
genia de idea chi no lassat istare in pàusu, coment'e oriolu po cosa chi si timet o chi si iat a bòllere a presse, chi no si biet s'ora de àere o de fàere, fintzes ifadu / malu sciníciu = impudu, arrepentimentu; s. de brenti, a s'istògumu = afinamentu, isanimamentu
Sinonimi e contrari
afródhiu,
arraolu,
fazellu,
finitzu,
franédiga,
furighedha,
pestighinzu,
pidinu,
pistu
Frasi
s'ispédhiu ponit scinitzu ◊ fillus mius, candu no seis in domu tèngiu unu schinitzu!…◊ allodhu torrau, no tenit assébiu: a ndi tenit de scinitzu! ◊ dh'ant portada a s'uspidali ma teniat giai su scinitzu de sa morti, e difatis si est morta una pariga de oras apustis ◊ de candu apu biu cudhu piciocu tenemu unu sciníciu e non poremu istai sentz'e dhu torrai a biri!
2.
ti biu a bisura de fàmini: ita tenis, schinnitzedhu?!
3.
at donau un'aderetzada a su coscinu ca dhi fait scinitzu
Traduzioni
Francese
agitation,
énervement
Inglese
eagerness
Spagnolo
desasosiego
Italiano
irrequietézza,
smània
Tedesco
Unruhe,
Aufregung.
trególlu , nm: trégulu,
tréulu,
tríulu Definizione
murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos
Sinonimi e contrari
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
baraundha,
mamudinu,
sciumbullu,
stragambullu,
trambullu,
trepollu
Frasi
mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu!
2.
su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pagaille,
cohue,
agitation
Inglese
hubbub
Spagnolo
desbarajuste
Italiano
scompìglio,
bailamme,
agitazióne
Tedesco
Verwirrung.
zacaradúra , nf: giagaradura*,
zagaradura Definizione
su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia
Sinonimi e contrari
agiàgaru,
isuliadura,
salarzadura,
salarzu
Frasi
sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male
Traduzioni
Francese
agitation soudaine
Inglese
deep and sudden anxiety
Spagnolo
agitación repentina
Italiano
agitazióne fòrte,
improvvisa
Tedesco
Erregung.