afrachèsa , nf: frachesa 1 Definizione
pampada de calore / s'afrachesa de s'ora = candho su tempus est benindhe mancu
Sinonimi e contrari
bura
/
frachillu
Frasi
sa fémmina, sa domu, s'afrachesa de sa coja, is fillus: unu giogu de pensamentus! ◊ is afrachesas de is féminas funt pampadas de callenti a faci chi bandant e torrant
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
énervement
Inglese
great,
desire
Spagnolo
sofoco,
inquietud
Italiano
vampata,
smània
Tedesco
Hitze,
Toben.
arraólu , nm: arreolu,
arriolu,
oriolu Definizione
genia de pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
ildinu,
intabatzu,
pedine,
pedighinu,
pennítziu,
pestighinzu
/
afródhiu,
finitzu,
ischinitzu,
pistu
Frasi
s'arreolu no li dabat pasu ◊ po s'arriolu, notesta, no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ su massau contat totu a sa pubidha e abarrant in arreolu poite teniant dus fixus
Traduzioni
Francese
appréhension
Inglese
concern
Spagnolo
inquietud
Italiano
apprensióne
Tedesco
Angst.
franédiga , nf: franériga,
frenédiga Definizione
genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afródhiu,
bermegorru,
férnia,
furighíngiu,
ischecherédhiu,
schinitzu
/
cimbella,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
Frasi
aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga
Traduzioni
Francese
agitation,
inquiétude
Inglese
restlessness,
worry
Spagnolo
inquietud,
agitación
Italiano
irrequietézza,
preoccupazióne
Tedesco
Unruhe.
furighíngiu , nm Sinonimi e contrari
afródhiu,
franética,
frischíngiu,
furighedha
Frasi
balla ca su furighíngiu dhi est passau! ◊ teneus furighíngiu de si ndi andai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
énervement,
agitation
Inglese
longing
Spagnolo
inquietud,
desasosiego
Italiano
smània
Tedesco
Ungeduld,
Wut,
Sucht,
Begierde.
pedighínu , nm: pidighinu Definizione
genia de pentzamentu / àere una cosa a pidighinu = tènniri iscinitzu po ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
ischinitzu,
pedine,
pestighinzu
/
abbalàviu,
atàviu,
fazellu
Frasi
candho unu at su pidighinu de tucare chito no drommit ◊ su pidighinu chi ant sos de domo est su chi podet capitare cras (M.Bua)◊ su pidighinu chi aiat si apasigheit addaghi resesseit a si ammentare su càntigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agitation,
mouvement
Inglese
restlessness
Spagnolo
inquietud,
desasosiego
Italiano
irrequietézza,
moviménto
Tedesco
Unruhe,
Bewegung.
pedíne , nm, nf: pedinu,
pidina,
pidinu Definizione
genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
pedighinu,
pestighinzu,
revinu,
solovu
Modi di dire
csn:
est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu
Frasi
tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no at pedinu est ómine mischinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
anxiété,
hantise
Inglese
worry
Spagnolo
ansia,
inquietud,
angustia
Italiano
ànsia,
assillo
Tedesco
Angst,
angstvolle Unruhe.
ragiólu , nm: arragiolu*,
rajolu,
razolu Definizione
maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o de àteros animales cundhios): pigat a is céllulas de su crebedhu, faet ammachiare (si timet s'abba, s'ària) e, si no si curat in tempus cun vacinu o innetzione antiràbbica, si morit; in cobertantza, arrennegu forte, dolore chi tirat a longas, genia de pentzamentu ifadosu, de idea mala a essire de conca; si narat fintzes a s'ossu tra su cambúciu e su cracàngiu (ossu arrabiosu); a logos, rajolu est fintzes unu cane malu
Sinonimi e contrari
arràbbiu,
arrajoladura
/
ttrs. rajoru
/
afuta,
arrennegu,
bústica,
crocone,
gormone,
studugu
/
abeju,
berinizu,
grima
/
rajosu
2.
in totue leadu at possessu su rajolu de fàghere interessu (Grolle)◊ su rajolu sou est cussu puru, ca at tentu dannu e ndhe tenet fintzas neghe isse etotu
3.
innoghe apo imbruncadu e mi apo pistu su benúgiu e s'ossu de su rajolu
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
rage,
hydrophobie,
obsession
Inglese
rage,
hydrophobia,
obsession
Spagnolo
rabia,
inquietud,
desasosiego
Italiano
ràbbia,
idrofobìa,
smània
Tedesco
Tollwut,
Hundswut,
Ärger.
súdha 2 , nf, nm: assudhu,
sudhu Definizione
genia de idea, de pistighíngiu, prus che àteru coment'e timendho, pentzamentosu
Sinonimi e contrari
idea,
pessamentu,
pidinu,
subrinu,
sudhitura,
trambúliu
Modi di dire
csn:
nois za semus in cussa sudha = seus pentzendi própiu cussu, chi est aici, teneus sa própiu duda; pònnere a ccn. in sudhu = fai bènniri sa duda, fai pentzai
Frasi
istexiadu si che est s'amore, ma unu sudhu mi narat chi carchi die…◊ no apo piús sudhu de pesare fizos ◊ cuss'istedhu chi lughet gai est ponzendhe in sudhu s'isciéntzia ◊ ti bido in sudhu, pensosa ◊ no balet chi s'istet in sudha, timindhe fintzas chi la furet s'ària ◊ como chi ndhe apo leadu isperimentu no ndhe tenzo prus sudhu ◊ e ite, in cussa sudha ses?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appréhension,
trouble
Inglese
worry
Spagnolo
inquietud
Italiano
apprensióne,
turbaménto
Tedesco
Angst,
Beunruhigung.