afràsciu , nm Definizione
genia de pentzamentu, de oriolu coment'e de chie tenet cosa apretosa de fàere o timet calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afródhiu,
arraolu,
finitzu,
furighedha,
ischinitzu,
pestighinzu,
pistu
Frasi
a si ndhe leat de afràsciu!…
Traduzioni
Francese
hâte,
anxieté
Inglese
anxiety,
urgency
Spagnolo
apremio,
ansia
Italiano
premura,
ànsia
Tedesco
Aufmerksamkeit,
Angst.
agíu , nm: atziu,
aziu,
axiu,
àxiu Definizione
genia de suferéntzia po oriolu o pentzamentu malu, forte
Sinonimi e contrari
afannia,
afannu,
afàsciu,
apensamentu,
axiadesa,
axiori,
dispraxeri,
faltizu,
tristesa
/
iscetu
| ctr.
assébiu,
assussegu,
cuntentesa
Modi di dire
csn:
dare aziu = dare matana, fàghere sufrire; is axius de sa morti = su patimentu de s'ora de sa morte
Frasi
immoi fut asseliau, isparéssiu cudhu axiu chi no dh'iat donau pasu ◊ de brios so menguante vivendhe in custos azios ◊ apu biu is axius de su pópulu miu in Egitu (Atus)◊ puru bivendu prenu de axius, s'ómini tenit sa libbertadi de arrefudai e de iscarèsciri is axius ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios (P.Casu)◊ fit prenu de aziu pessandhe chi cussu chi at tocau potiat èssere unu mortu! ◊ issu fut cun cudhu axiu chi no dhu lassada unu momentu, abetendu e timendu ◊ ite pena: s'atziu, sas dudas bos leant s'alientu! (Z.A.Cappai)
Cognomi e Proverbi
prb:
fillus piticus, axius piticus: fillus mannus, axius mannus!
Traduzioni
Francese
angoisse
Inglese
anguish
Spagnolo
angustia
Italiano
angòscia
Tedesco
Angst.
allupàda , nf Definizione
su allupare / ponni s'allupada a unu = pònnere sas ganghedhas?
Sinonimi e contrari
allupadura,
allupamentu
2.
cussa chistioni est un'allupada manna!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étouffement,
angoisse
Inglese
suffocation,
anguish
Spagnolo
ahogo,
angustia
Italiano
soffocazióne,
angòscia
Tedesco
Erstickung,
Angst.
ànsa 2 , nf: ànsia,
àntias,
àntzias 1 Definizione
su chi si provat candho si timet, si ibertat o si disígiat meda calecuna cosa; a logos est fintzes vítziu, abbitúdine metzana / èssere in ànsias = istare in pessos; èssere in ànsias de… = èssere apunt'a…; àntzia mala = gana mala
Sinonimi e contrari
desizu
Frasi
sas ànsias de sa morte ◊ in àntzias dudosu so: male apo a ndhe disgustare e pejus si gustos do ◊ mi benit s'àntzia de mi còere unu crantu de petza de prochedhu!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
anxiété,
angoisse
Inglese
anxiety,
anguish,
longing
Spagnolo
ansia,
afán,
angustia
Italiano
ànsia,
brama,
angòscia
Tedesco
Angst,
Begierde.
apantéju , nm Sinonimi e contrari
acíchidu,
arrore,
asciuconu,
assàrtiu,
assúmbridu,
assústidu,
ilgiru,
ispantu,
ispàsamu,
isprama,
tzurrumbu
Frasi
bidia sos chelos minetandhe s'apanteju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
peur
Inglese
fear
Spagnolo
miedo
Italiano
paura
Tedesco
Angst.
arraólu , nm: arreolu,
arriolu,
oriolu Definizione
genia de pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
ildinu,
intabatzu,
pedine,
pedighinu,
pennítziu,
pestighinzu
/
afródhiu,
finitzu,
ischinitzu,
pistu
Frasi
s'arreolu no li dabat pasu ◊ po s'arriolu, notesta, no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ su massau contat totu a sa pubidha e abarrant in arreolu poite teniant dus fixus
Traduzioni
Francese
appréhension
Inglese
concern
Spagnolo
inquietud
Italiano
apprensióne
Tedesco
Angst.
arrebàtu , nm: rebatu* Definizione
atacu de una maladia (es. de callentura); arrebbentu, múngia, pelea po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afogu,
cària,
cumbata,
impodha,
inzotu,
istimpida,
matana,
mugna,
pista,
pistapone,
podha
Traduzioni
Francese
prodrome,
anxiété,
agitation
Inglese
warning sign,
labour,
anxiety,
disease attack
Spagnolo
arrebato
Italiano
attacco di male,
pròdromo,
affanno,
agitazióne
Tedesco
Anfall,
Prodrom,
Angst,
Aufregung.
atréminu , nm Definizione
arrumóriu chi si faet cun is peis, movendho cosa; pruschetotu, genia de timoria manna, de trementa chi benit timendho ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apeisinzu,
apeitu,
apetigu,
istrepitzu
/
cdh. trímini
Frasi
it'est custu: s'atréminu de sa chedha immandrada o sa boghe de su pastore chi l'acorrat? ◊ mi paret de intèndhere atréminu in su passaditzu: benindhe zente est? ◊ si est intesu s'atréminu de sos passos
2.
goi cumpostu in paghe est un'ammiru: paret chi apet sighidu a Bustianu in sonnos sentza atréminu e suspiru (A.Dettori)◊ patire s'atréminu ◊ pigant sos astudhos a s'atréminu chi dant sos inghírios de su tilibbriu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effarement,
peur
Inglese
fright
Spagnolo
temblor,
miedo
Italiano
trèmito,
sgoménto,
paura
Tedesco
Zittern,
Bestürzung,
Angst.
axiòri , nm: (a-xi-o-ri)
Definizione
su tènnere o sentire axius
Sinonimi e contrari
afannia,
afannu,
agiu,
apensamentu,
dispraxeri,
iscancagori,
tristesa
| ctr.
assussegu,
cuntentesa
Frasi
si afrigit su coru e tremit su sentidu chi arregollit in s'ària chèscias e suspirus de axioris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affliction,
angoisse
Inglese
affliction,
woe
Spagnolo
aflicción,
preocupación
Italiano
afflizióne,
angòscia,
preoccupazióne
Tedesco
Angst,
Sorge.
congòscia , nf Definizione
pena forte, genia de afinu, apenadura chi si provat po calecuna cosa chi si timet meda
Sinonimi e contrari
ammaltuxu,
angultia,
iscancagori
Etimo
spn., spn.
congoxa
Traduzioni
Francese
angoisse
Inglese
anguish
Spagnolo
congoja
Italiano
angòscia
Tedesco
Angst.
connóu , nm: acornou* Definizione
dolore, dispraxere mannu, pena forte
Sinonimi e contrari
acronnoadura,
congòscia,
coroju
Frasi
ti paret una bijone chi finat connou e disaogu, làgrimas e lutos ◊ tropu so istadu pro te in grave pérdida e connou (P.Mossa)◊ ohi, coro pienu de connou!
Traduzioni
Francese
affliction,
angoisse
Inglese
affliction
Spagnolo
aflicción
Italiano
afflizióne,
angòscia
Tedesco
Kummer,
Angst.
pedíne , nm, nf: pedinu,
pidina,
pidinu Definizione
genia de pentzamentu chi si tenet po ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
pedighinu,
pestighinzu,
revinu,
solovu
Modi di dire
csn:
est unu pedinu (nadu de unu) = ifadosu; fàchere una cosa a p. = bene, cun contivizu; intrare pedine = leàresi pessamentu
Frasi
tota addolimada est sa persone chi pro sa cura li ponet pedinu ◊ lu tenia a pidinu de andhare a fàghere cussu cumandhu ◊ si essis, tene pidinu de torrare! ◊ mama tua ti sighit a pedinu in s'isconsolu ◊ cun cussu pidinu in conca no resesso a drommire ◊ su dutore l'at bisitada cun cuidadu e mudu: in cara si li leghiat però sa pidina e unu belu de suore si est mudadu in gútios
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no at pedinu est ómine mischinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
anxiété,
hantise
Inglese
worry
Spagnolo
ansia,
inquietud,
angustia
Italiano
ànsia,
assillo
Tedesco
Angst,
angstvolle Unruhe.
pòre 1 , nm, nf Definizione
sentidu de timória, siat própriu in su sensu de tímere e siat fintzes solu in su sensu de no pràghere, de pàrrere tropu difícile, trebballosu, de dèpere sufrire meda, de fàere a tímere
Sinonimi e contrari
apantàviu,
aporu,
pagura
Modi di dire
csn:
ómine de p. = severu, fintzas malu, ómine de fídigos; míntere, ghetare, pònnere p. = fàghere a timire, isarcare, parri tropu difícili, timiresila; ite pore!… = it'irgannu!, it'arrore!
Frasi
dabant ispintas chi ghetabant pore ◊ sos cadhos de abba istant a múghidas e a corrónchinos in notes de pore ◊ istanote su bentu est ghetandhe pore chin boches de tiliocas ◊ sa die mi at postu pore: s'ocrada sua terrorosa mi l'apo bida tantas dies supra de mene ◊ pache a su mortu: pore a su mortore! ◊ fint pastores e no timiant traschias e ne àteru: petzi sa zustíssia lis ghetabat pore ◊ puru sos suos l'ant lassadu solu in su Getsèmani, a Cristos: totugantos prenos de pore mannu sunt fuidos! ◊ no mi lasso destruire de sas pores inimigas ◊ issa, chin totu sos pores suos, no ischiat betare sale a padedha!
2.
mi est betendhe pore a che pigare a montes a pè ◊ mi est betendhe pore a essire a fora, cun custu fritu!
3.
sos élighes, ozastros seculares oe sunt rughes pídigas de pore (V.Becciu)
Traduzioni
Francese
crainte,
peur
Inglese
fear
Spagnolo
miedo,
temor
Italiano
timóre,
paura
Tedesco
Angst.
súdha 2 , nf, nm: assudhu,
sudhu Definizione
genia de idea, de pistighíngiu, prus che àteru coment'e timendho, pentzamentosu
Sinonimi e contrari
idea,
pessamentu,
pidinu,
subrinu,
sudhitura,
trambúliu
Modi di dire
csn:
nois za semus in cussa sudha = seus pentzendi própiu cussu, chi est aici, teneus sa própiu duda; pònnere a ccn. in sudhu = fai bènniri sa duda, fai pentzai
Frasi
istexiadu si che est s'amore, ma unu sudhu mi narat chi carchi die…◊ no apo piús sudhu de pesare fizos ◊ cuss'istedhu chi lughet gai est ponzendhe in sudhu s'isciéntzia ◊ ti bido in sudhu, pensosa ◊ no balet chi s'istet in sudha, timindhe fintzas chi la furet s'ària ◊ como chi ndhe apo leadu isperimentu no ndhe tenzo prus sudhu ◊ e ite, in cussa sudha ses?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appréhension,
trouble
Inglese
worry
Spagnolo
inquietud
Italiano
apprensióne,
turbaménto
Tedesco
Angst,
Beunruhigung.