annéulu , nm Definizione su èssere o istare unu pagu tristos, oféndhios o àteru deasi Sinonimi e contrari anneu, annicu, triltura Etimo srd. Traduzioni Francese peine, ennui, tristesse Inglese sorrow, sadness, bother Spagnolo molestia, tristeza Italiano péna, fastìdio, tristézza Tedesco Leid, Sorge, Traurigkeit.

antúa , nf: antzua 1 Definizione múngia, pelea meda faendho trebballu grae, o fintzes surra de cropos Sinonimi e contrari cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, matana, mugna, pistapone, podha, rebbatu, tzumba / banzu, surra Frasi za l'at leada s'antzua carrendhe a codhu totu cussa preda!…◊ si no faghes a bonu ti dao antua! ◊ giaghi est tanta s'antua chi mi dana, de imbetzare mi benit sa gana Traduzioni Francese coups (de baton), tourment Inglese setback, travail Spagnolo paliza Italiano batòsta, travàglio Tedesco Schlag, Sorge.

apeléu , nm: peleu Definizione totu su chi unu cricat de fàere, fintzes cun pelea, po arrennèscere in ccn. cosa pruschetotu difícile / pònnere a. = fai nàsciri crosidadi, disígiu de isciri, de biri Sinonimi e contrari afarru, bataria, impeleu, matana, pelea*, pelei, segamentu Frasi t'ispinghet a tantu s'apeleu de cherrer diventare unu portentu? ◊ a lu tenet s'apeleu cun cussa cosa, faghindhe e chentza bi poder resèssere! 2. s'iscusórgiu poniat apeleu a su pastoredhu e po pedire cossígios est andhau a babbai ◊ sa gente ispetàt cun apeleu is festas e sa gara de is cantadores Traduzioni Francese souci, ennui, peine Inglese trouble Spagnolo esfuerzo Italiano affanno, briga Tedesco Sorge.

apensamentài , vrb: apentzamentai, apessamentare Definizione àere pentzamentos in conca, arreolos, cimbellas, candho unu no est trancuillu po calecuna dificurtade o bisóngiu o ca timet calecuna cosa, pònnere in pentzamentu Sinonimi e contrari acimbellai, afruscare 1, apinnicare, apistichinzare Frasi is brebeis fiant pascendi chietas e no nci fiat de si apentzamentai po cosa peruna ◊ su malàdiu boliat aparèssiri forti po no apentzamentai is parentis Etimo srd. Traduzioni Francese se préoccuper Inglese to worry Spagnolo preocuparse Italiano impensierirsi Tedesco sich Sorge machen.

apiniòni , nf: opinnioni Definizione genia de pentzamentu malu a bogare de conca po calecuna cosa chi si timet, no si bolet o no praghet Sinonimi e contrari apensamentu, arraolu, cimbella, intabatzu, pedighinu, pedine, pestighinzu Frasi no tengiais apinioni po su chi papais o bufais! ◊ sa vida tenit is apinionis suas ◊ tui ses sempri beridadosu e no ti ponis apinioni de su chi narat sa genti (Ev)◊ cun s'opinnioni de depi movi a fai is fainas si ndi furiat iscidau ◊ dèu portà s'apinioni de mi morri! Traduzioni Francese préoccupation, inquiétude, souci Inglese preoccupation Spagnolo preocupación Italiano preoccupazióne Tedesco Sorge.

apinnícu , nm: pinnicu* Definizione idea, pentzamentu po calecuna cosa in su sensu de àere presse, arreolu, coment'e timendho o isperandho Sinonimi e contrari apensamentu, apinioni, arraolu, cimbella, intabatzu, pedine, pennítziu, pestighinzu, presse, spinnicu | ctr. descuidu Frasi sa tardantza tua mi poniat in apinnicu ◊ mi beniat gana de abboghinare pro cussos malos apinnicos Traduzioni Francese préoccupation, hâte Inglese urgency Spagnolo apremio, preocupación Italiano preoccupazióne, premura Tedesco Sorge, Bemühung.

assudhíre , vrb: sudhire* Definizione àere sudhos, arreolos, pentzamentos, impudu Sinonimi e contrari acimbellai, apinnicare, insudhire, apistichinzare Frasi de me prus no ti assudhes! Traduzioni Francese se préoccuper Inglese to worry Spagnolo preocuparse Italiano preoccuparsi, impensierirsi Tedesco sich Sorge machen.

atzànu , nm Sinonimi e contrari cària, matana, múngia, pista Frasi malu atzanu si ndh'est leanne! Traduzioni Francese peine Inglese pain Spagnolo ansiedad, pena Italiano affanno, péna Tedesco Sorge.

axiòri , nm: (a-xi-o-ri) Definizione su tènnere o sentire axius Sinonimi e contrari afannia, afannu, agiu, apensamentu, dispraxeri, iscancagori, tristesa | ctr. assussegu, cuntentesa Frasi si afrigit su coru e tremit su sentidu chi arregollit in s'ària chèscias e suspirus de axioris Etimo srd. Traduzioni Francese affliction, angoisse Inglese affliction, woe Spagnolo aflicción, preocupación Italiano afflizióne, angòscia, preoccupazióne Tedesco Angst, Sorge.

badhidòni , nm, nf: badhirone, badhironi, badidone Definizione istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu; si narat prus che àteru in cobertantza po oriolu, pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, moida ifadosa chi leat a conca / fàghere sa conca a b. = che moju, a brou, prena de moida ifadosa Sinonimi e contrari mannirone, odhidone / ammuntu 1, arriolu, pedine / abbolotu, trambullu Frasi faci de cuadhu de canna, conca de badhironi! ◊ in su crucuzone bi at una badhirone prena de barragàglia 2. odheu, za lu zughet su badhirone in conca tenindhe unu fizu in perígulos de mòrrere! ◊ su televisori si fait sa conca a badhironi (G.Carta)◊ che li sunt pigados sos badhirones a cúcuru ◊ fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus ◊ sos sonos chi apo intesu in cussa sala mi ant fatu sa conca a badidone (F.Arca) Terminologia scientifica stz Etimo ltn. batillum, vatillum Traduzioni Francese baquet, comporte Inglese bin, strong worry Spagnolo colodra Italiano bigóncia, tinòzza, fig. fòrte preoccupazióne Tedesco Bottich, Sorge.

cimbèlla , nf Definizione pistighíngiu, pentzamentu po calecuna cosa / ponnirisí c. po ccn. = leàresi pessamentu pro ccn. Sinonimi e contrari apinioni, apinnicu, franédiga, intabatzu, pensamentu, pidinu Frasi de annus mi agatu in su letu e mi pigu cimbella de is malis de is àterus! ◊ tenemu una cimbella, pentzendi a sa pipia, po cuss'ogu! ◊ ndi portas de cimbellas in conca!…◊ cimbella tengu dèu, ca mairu miu est malàdiu!… Traduzioni Francese souci Inglese worry Spagnolo preocupación Italiano preoccupazióne Tedesco Sorge.

ildínu , nm Definizione genia de idea, de pentzamentu Sinonimi e contrari apensamentu, arraolu, pedine, pestighinzu, pispinu Frasi pro me no aiat àteru ildinu ◊ batagliendhe sa vida at cuss'ildinu: a betzu, si podet, recuit a ue est nadu ◊ astrintu pro custu ildinu fia che tenatza inglesa (Limbudu) Traduzioni Francese hantise Inglese worry Spagnolo obsesión Italiano assillo Tedesco quälende Sorge.

impeléu , nm Sinonimi e contrari apeleu, bataria, iscrevedhu, pelea Frasi cussas sunt cosas chi nos daent impeleu ◊ custa est sa paga de s'impeleu, de su tantu tribbulare ◊ s'impeleu mi búliat su sàmbene Etimo srd. Traduzioni Francese dérangement, ennui Inglese inconvenience, labour Spagnolo molestia Italiano affanno, incòmodo Tedesco Sorge, Beschwerlichkeit.

incúru , nm Definizione pentzamentu, interessamentu po calecuna cosa, su chi si faet po contivigiare css. cosa o chistione / leare cosas, chistiones a pagu i. = lassèndhelas a comente cherent andhare Sinonimi e contrari contibizu, pensamentu, smeru | ctr. discóidu, mindhafutia Frasi at lassadu andhare sena incuru su cane a intro de bidha ◊ ses cuntentu de drimpire a s'impreu chin incuru ◊ no fatat vostè puru a si leare a totu a pagu incuru! ◊ cussu no tenit incuru de nisciuna cosa ◊ si ndi pigant pagu incuru, issus! ◊ po pagu incuru ndi arruit sa teulada! Etimo srd. Traduzioni Francese soin, diligence, intérêt Inglese interest, care Spagnolo celo Italiano cura, diligènza, accuratézza, interessaménto Tedesco Pflege, Sorge, Fleiß.

innaéntu , nm Sinonimi e contrari annaentu, ifadu, istrobbu Frasi no suporto s'abbolotu cun sos innaentos ◊ za lu tenet s'innaentu, cussu cristianu!…◊ a s'innaentu chi podes dare a mie no bi penses! Etimo srd. Traduzioni Francese souci, ennui Inglese problem, nuisance, bore Spagnolo preocupación, molestia Italiano grattacapo, fastìdio, nòia Tedesco Sorge, Überdruß.

intabàtzu , nm Definizione genia de pentzamentu, de arriolu Sinonimi e contrari apinioni, apinnicu, arriolu, cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Frasi tue ti leas intabatzu pro donzi cosighedha (G.Ruju)◊ no ti ndhe les de intabatzu pro s'annada! ◊ ma làssami custu intabatzu! ◊ sa mannedha si aiat leadu tantu intabatzu pro l'asciutare ca fit recuidu tilciulone Traduzioni Francese souci, angoisse Inglese anguish, worry Spagnolo preocupación Italiano preoccupazióne, angòscia Tedesco Sorge.

oriolàre , vrb Definizione pònnere o istare in oriolu, pònnere oriolu, pidinu, istare in pentzamentu po calecuna cosa chi si timet o chi si bolet Sinonimi e contrari abiolae, acormulare, apidinare, arreolae, contifizare | ctr. trascurai Frasi longu est s'oriolare sa die chi mi mancas! ◊ cumintzaiat a cumprènnere su mistériu antigu chi dae meda lu fit oriolenne Etimo srd. Traduzioni Francese préoccuper Inglese to make anxious Spagnolo preocupar, inquietar Italiano méttere in ànsia, impensierire Tedesco Sorge machen.

oriólu , nm: arraolu, uriolu Definizione genia de pessamentu, de pidinu po calecuna cosa chi si timet, o chi si bolet o chi no s'ischit / intrare oriolu a unu = fagher bènnere oriolu, pònnere pidinu a ccn., cumenciare a èssere in pentzamentu Sinonimi e contrari apensamentu, apinnicu, ildinu, intabatzu, pedine, pedighinu, pestighinzu / afródhiu, finitzu, ischinitzu, pistu | ctr. assébiu, tranchiglidade Frasi timendho po tantos oriolos no dhos fidànt solos unu momentu ◊ no ant èssere sos oriolos a lu fàghere incanire! ◊ so in oriolu ca apo intesu s'istria cantèndhemi in cabertura! ◊ como no ti ponzas oriolu in conca, pensa de sanare! ◊ sos oriolos pro muzere e fizos mi leant sa mente e mi ponent in pauria ◊ no l'agatant in àteru oriolu si no de s'imbriagare ◊ su Temo unu tempus poniat oriolu a Bosa Traduzioni Francese hantise Inglese worry Spagnolo preocupación Italiano assillo Tedesco quälende Sorge.

penciaméntu , nm: apensamentu, pensamentu, pentzamentu, pesciamentu, pessamentu Definizione s'atividade de sa mente, is ideas chi si cunsiderant e cuncordant; idea firma de candho si timet o si bolet calecuna cosa Sinonimi e contrari immaginamentu, ispispinzu, pensada, penseri, pensu / agiu, apinnicu, arraolu, ildinu, intabatzu, pedighinu, pedine, pestighinzu / ttrs. pinsamentu | ctr. assussegu Modi di dire csn: afinare su pentzamentu = pentzai prus a fundu, cun prus precisioni; bèniri in p. = bènnere s'idea a conca; nàrrere, fàghere a p. = fuedhai, fai sentza de isciri sa cosa, a brétiu, isceti po comenti unu si dha pentzat; leàresi p., learesila a p. = tènniri coidu, arriolu, pigaisí p.; àere p. de calecuna cosa o chistione = pensare cun pinnicu, cun oriolu a calecuna cosa; bogaresiche unu p. = fai su chi unu teniat pentzamentu de depi fai (e aici no dhui pentzat prus); servire a unu a p. = bene meda, chirchendhe de ndhe cumprèndhere cun antibitzu ite cheret s'àteru Frasi in custu puntu meda apo pecau in òperas e in malu penciamentu ◊ totus funt po tui is pentzamentus chi formu! ◊ fissa ti giuto ancora in pensamentu! ◊ chentu pessamentos li mulinabant in conca ◊ est arroliendu ma no arrennescit a callai pensamentu ◊ li est bénniu unu pessamentu a conca ◊ l'afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ de su pentzamentu no mi ndi andas mai, tui! ◊ non t’intret in coro custu pesciamentu tortu! (Bb) 2. za mi ndhe ses ponindhe de pessamentos in conca, fizu meu!…◊ bai, immoi, ninnedhu: mammai at a èssi in pentzamentu! ◊ no bos pichedes pessamentu si istento! ◊ no istes in tristura, ne in dispiaghere o pensamentu! ◊ lu tenzo a pessamentu a fàghere cussa cosa ◊ petzi bi cheriat cussu pessamentu puru, como!…◊ apo comporadu su regalu pro s'isposonzu de fizolu tou: e bogadu cussu pessamentu! 3. dèu gei dh'apu cumpréndia, mi dh'apu fata a pentzamentu! ◊ no faedhedas a pessamentu, candho no ischides! 4. cussu trancuillone no si leat pessamentu! 5. no bi at bisonzu de l'irvapiare, ca mi servit cun su pessamentu! (G.Ruju)◊ a maridu meu lu servo a pessamentu Etimo srd. Traduzioni Francese pensée, souci, sollicitude Inglese thought, care Spagnolo pensamiento, preocupación Italiano pensièro, preoccupazióne, sollecitùdine Tedesco Denken, Gedanke, Sorge.

pestighínzu , nm: pistichinzu, pistighignu, pistighíngiu, pistighinzu Definizione genia de pentzamentu, de gana, chi no lassat asseliare po cosa chi si timet, chi si bolet, chi si disígiat o chi si tenet de fàere po apretu o àtera presse Sinonimi e contrari apensamentu, apinnicu, arraolu, fazellu, ildinu, ispispinzu, pedighinu, pedine, pennítziu / afródhiu, finitzu, furighedha, ischinitzu, pistu, spédhiu, spurtiòciu Frasi so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos! ◊ su nàrrere de cudha fémina no lu lassat pasare, li dat pistichinzu ◊ ndhe apo unu pistighinzu, ca no sunt bénnidas ancora!…◊ sa piciochedha est a pistighíngiu ca no tenit isposu ◊ nisciunu como tenet pestighinzu de tribagliare sa terra ◊ apo a pistighinzu chi su grodhe noche mànighet sos anzones ◊ non ti pighes pistighignu, mamma, giai fatzo cummente mi as nau tue! Etimo srd. Traduzioni Francese tourment, préoccupation Inglese worry, whim Spagnolo preocupación, antojo Italiano ùzzolo, preoccupazióne Tedesco Lust, Sorge.

«« Cerca di nuovo