addolorài , vrb: addolorare, addulorare Definizione giare o àere dispraxere mannu Sinonimi e contrari afligire, scorai Frasi ti addoloras po totu su chi at sunfriu fillu tú Etimo srd. Traduzioni Francese peiner, affliger Inglese to grieve Spagnolo afligir Italiano addolorare Tedesco Leid tun.

annéulu , nm Definizione su èssere o istare unu pagu tristos, oféndhios o àteru deasi Sinonimi e contrari anneu, annicu, triltura Etimo srd. Traduzioni Francese peine, ennui, tristesse Inglese sorrow, sadness, bother Spagnolo molestia, tristeza Italiano péna, fastìdio, tristézza Tedesco Leid, Sorge, Traurigkeit.

annógiu , nm: annoju, annozu, annúgiu, annúngiu, annuzu Definizione genia de sufrimentu chi faet coment'e dispràxios, tristos / èssere a annuzu cun ccn. = a murrunzu, a primma Sinonimi e contrari anneu, triltura / abbródhiu, annugiori, atrafudhu, bischiza, bústica, cogonu, imbromu, istrugnu, labbrione, primma, pussàgiu Frasi pigaimindi cust'annúgiu, custu disisperu! (B.Lobina)◊ pòvera Maria, cantu mi càusas annógiu: dae candho ses cogiuada no ti mancat làgrimas! ◊ si no giompo a sos primos onores no mi pigo annuzu e ne amargura! ◊ cun ràbbia e cun annoju bi lis depo cantare a fica in s'oju! (P.Pisurzi)◊ est unu burlanu chi no nde dhu papat s'annúngiu ◊ a tui no ti bocit s'annúgiu! Etimo srd. Traduzioni Francese mélancolie Inglese melancholy, pain Spagnolo melancolía Italiano malinconìa, péna Tedesco Melancholie, Leid.

dabòri , nm: daori, dobori, dolore, dolori Definizione su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia Sinonimi e contrari addolimentu, dólima, dolímine / cdh. dulori Modi di dire csn: unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas Frasi so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos 2. est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu! 3. mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola! Cognomi e Proverbi prb: dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro Etimo ltn. dolore(m) Traduzioni Francese douleur Inglese ache, sorrow, pain Spagnolo dolor Italiano dolóre Tedesco Schmerz, Leid.

dispiachère , nm: dispiaghere, displaxeri, dispragere, disprageri, disprasere, dispraxere, dispraxeri, disprexere, disprexeri Definizione genia de sufrimentu de s'ànimu po calecuna cosa de malu, de dannu, o chi no est andhada o no andhat comente si bolet, o a géniu / dispiaghere serradu = chi no s'iscít bèni mancu poita Sinonimi e contrari afannu, agiu, apensamentu, tristesa | ctr. piachere Frasi disprexeri est candu unu ndi arruit de campanibi! ◊ pariat chi iat pérdiu su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ sunt tuos totu sos dispiagheres candho caminas contra a sa rejone ◊ su disprasere fiat mannu e mannu su pistighíngiu ◊ a babbu no dhi bògio nàrrede nudha po no dhi giare dispraxere Traduzioni Francese chagrin Inglese regret Spagnolo pesar Italiano dispiacére Tedesco Leid.

dispiàchere , vrb: dispiàghere, displàxiri, dispràgere, dispràgiri, dispràsere, dispràxere, dispraxi Definizione provare o fàere provare in s'ànimu una genia de sufrimentu po calecuna cosa de male o de dannu o cosa chi no andhat comente si iat a bòllere / pps. dispràsiu, dispràgiu Sinonimi e contrari desaggradèssiri, indipetire | ctr. allegrare, piàchere, prexai Frasi mi dispiaghet ca no ti poto acuntentare, sinono cun totu su coro l'aia fatu! ◊ custu mi dispraset a dhu nàrrede ◊ sa tzia si fiat dispràsia meda ◊ mi disprajet, non potzo! ◊ ca mi ant contau un'ateruna cosa, m'iat a dispragi po esse beru!◊ mischinu, mi dispiachet pro isse! Traduzioni Francese regretter Inglese to dislike Spagnolo desagradar, disgustar, dolerse Italiano dispiacére Tedesco leid tun, betrüben.

dolentía , nf: dolintia Definizione genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu Sinonimi e contrari dabori, dispiachere, dolénsia, dolu, làstima Frasi dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia Etimo srd. Traduzioni Francese chagrin Inglese grief Spagnolo pena, pesar Italiano dispiacére, dolóre, péna Tedesco Leid.

dòlere , vrb: doli, dòliri Definizione provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu Sinonimi e contrari incrèschere, incrudèschere / dispiàchere Frasi dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas 2. a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu Etimo ltn. dolere Traduzioni Francese avoir mal Inglese to ache Spagnolo sentir dolor, sentir Italiano sentire il dolóre, dolére, rincréscere Tedesco weh tun, leid tun.

dóliu 1 , nm Definizione genia de dolore, fintzes dispraxere mannu Sinonimi e contrari dabori, punta 1 / dolorias, pispinidura Frasi rughet a terra a dólios fortzicàndhesi che colobra Etimo srd. Traduzioni Francese douleur de l'accouchement Inglese pang Spagnolo dolores Italiano dòglia Tedesco Schmerz, Weh, Leid.

dólu , nm: addolu Definizione prus che àteru, dispraxere, sentidu chi si provat po sa suferéntzia de un'àteru, candho ndhe paret male; dolore etotu, male, siat de sa carena e siat de s'ànimu Sinonimi e contrari apiadamentu, dolentia, feritza, làstima, piaidade / dabori Modi di dire csn: tènnere o àere d. = èssiri dolidori pro unu; d. de coro = disprexeri mannu, secacoro; b'at de ndh'àere d. sas pedras = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); a d. mannu, a d. mannu meu, tou, sou, nostru, issoro = pro malasorte mia, tua, sua, cun dolore o dispiaghere meu, tou, sou, e gai; pàrrere d. = pàrriri mali, dispràxiri; bestiri de d., ponni d. = pònnere su lutu, fàghere su corrutu; èssiri a dolus o patiri dolus = zúghere o sentire dolores Frasi àendhe dolu de onzi patidore! ◊ candho mai carchi cabadhari no ndhe at a àere dolu e ti nche picat?! ◊ bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ chi ti conto su contu ti ponis a dolu! ◊ sos tuos ant a bènnere pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ su cundennau a s'impicu fachiat dolu a sas predas 2. po mimi est dolu de coru a ci dhu pedri (A.Garau)◊ no azungas dolore a su dolu! ◊ su dolu est tropu forte: pessighidu mi at s'ira tua ◊ no si pigheis dolu de coru po su cras, poita su cras at a tenni is tribbulias suas (Ev) 3. Issu si at ingortu is dolus nostus e atuau is maladias nostas (Ev)◊ dh'apu donau una pumada po su dolu a sa pala ◊ cun is dolus ti at pigau su scimprori ◊ tropu est su dolu e no potzu prus bivi! 4. s'errore nostru sichit, a dolu mannu! ◊ so totu s'annu mandhighendhe olzatu, a dolu mannu! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! ◊ is fillus oi no si ponint dolu mancu candu morint su babbu e sa mama 5. mi ndh'est pàssidu dolu a lis dare sa cosa menzus ◊ fut dudosedhu si fai s'úrtima oferta, ma dhi pariat dolu de coru ◊ dolu ti est parindhe a ti ndhe pesare?! ◊ mi est parindhe dolu a essire cun custu fritu! Etimo ltn. dolus Traduzioni Francese compassion, pitié, affliction Inglese pity, distress Spagnolo compasión, aflicción Italiano compassióne, pietà, afflizióne Tedesco Mitleid, Leid.

incrudèschere , vrb: incruèschere Definizione provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai Sinonimi e contrari dòlere, dispiàchere, incrèschere, rànchere / incalèschere, incancheriare Frasi si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu! 2. l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau 3. su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda) Etimo spn. encrudecer Traduzioni Francese regretter, aigrir Inglese to regret, to grow worse (harsh) Spagnolo doler, exacerbar, encrudecer Italiano rincréscere, incrudire, inasprire Tedesco leid tun, sich verschlimmern.

pasciòne , nf, nm: (pa-sci-o-ne) apascionu, pascionu (pa-sci-o-nu) passione, passioni 1, passionu Definizione suferéntzia, patimentu mannu Sinonimi e contrari patimentu | ctr. gosa Modi di dire csn: domíniga de passionu = su domingu innantis de su de prammas; sa p. de Cristos = su marturizu de Cristos arrestadu, protzessadu e incravadu; a p. = patindhe meda, passionendhe Frasi sa Missa si depit ascurtai pensendu a sa passioni e morti de Gesugristu ◊ mi timo chi Larentu morzat a pascionu de disgana! ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ o Deus poderosu, no lasses tanta zente in passione! (G.Contieri)◊ chercos e castanzos sunt a pascionu in sos rocarzos ◊ mancu risu mi at restadu pro culpa de su pascionu Etimo itl. Traduzioni Francese souffrance intense Inglese intense suffering Spagnolo padecimiento Italiano intènsa sofferènza, passióne Tedesco Leid.

patisciòne, patissiòne , nf Definizione su patire, su sufrire, su istare male (po maladia, poberesa)/ p. de alimentos = farta, bisóngiu de nutrimentu; èssere in p. = sunfrendi Sinonimi e contrari apascionu, paténscia, patimentu, suferéncia / ttrs. padissimentu | ctr. contentu, gosa, prégiu Traduzioni Francese souffrance Inglese pain, suffering Spagnolo sufrimiento, dolor Italiano patiménto Tedesco Leid.

pèna , nf Definizione css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu Sinonimi e contrari dolorias, pispinidura / cundenna | ctr. conciolu, cuntentesa, gosa, prégiu Modi di dire csn: bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri Frasi no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori! 3. cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella Etimo ltn. poena Traduzioni Francese peine, chagrin Inglese pain, punishment Spagnolo pena Italiano péna Tedesco Leid, Sorge, Strafe.

pesàri , nm: pesàriu Sinonimi e contrari abbatimentu, acoradura, afrigimentu, pena, scoramentu, triltura Etimo spn. Traduzioni Francese peine Inglese sorrow Spagnolo pesar Italiano péna Tedesco Leid.

«« Cerca di nuovo