Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

addolorài , vrb: addolorare, addulorare Definitzione giare o àere dispraxere mannu Sinònimos e contràrios afligire, scorai Frases ti addoloras po totu su chi at sunfriu fillu tú Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peiner, affliger Ingresu to grieve Ispagnolu afligir Italianu addolorare Tedescu Leid tun.

annéulu , nm Definitzione su èssere o istare unu pagu tristos, oféndhios o àteru deasi Sinònimos e contràrios anneu, annicu, triltura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peine, ennui, tristesse Ingresu sorrow, sadness, bother Ispagnolu molestia, tristeza Italianu péna, fastìdio, tristézza Tedescu Leid, Sorge, Traurigkeit.

annógiu , nm: annoju, annozu, annúgiu, annúngiu, annuzu Definitzione genia de sufrimentu chi faet coment'e dispràxios, tristos / èssere a annuzu cun ccn. = a murrunzu, a primma Sinònimos e contràrios anneu, triltura / abbródhiu, annugiori, atrafudhu, bischiza, bústica, cogonu, imbromu, istrugnu, labbrione, primma, pussàgiu Frases pigaimindi cust'annúgiu, custu disisperu! (B.Lobina)◊ pòvera Maria, cantu mi càusas annógiu: dae candho ses cogiuada no ti mancat làgrimas! ◊ si no giompo a sos primos onores no mi pigo annuzu e ne amargura! ◊ cun ràbbia e cun annoju bi lis depo cantare a fica in s'oju! (P.Pisurzi)◊ est unu burlanu chi no nde dhu papat s'annúngiu ◊ a tui no ti bocit s'annúgiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mélancolie Ingresu melancholy, pain Ispagnolu melancolía Italianu malinconìa, péna Tedescu Melancholie, Leid.

dabòri , nm: daori, dobori, dolore, dolori Definitzione su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia Sinònimos e contràrios addolimentu, dólima, dolímine / cdh. dulori Maneras de nàrrere csn: unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas Frases so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos 2. est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu! 3. mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola! Sambenados e Provèrbios prb: dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro Ètimu ltn. dolore(m) Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache, sorrow, pain Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz, Leid.

dispiachère , nm: dispiaghere, displaxeri, dispragere, disprageri, disprasere, dispraxere, dispraxeri, disprexere, disprexeri Definitzione genia de sufrimentu de s'ànimu po calecuna cosa de malu, de dannu, o chi no est andhada o no andhat comente si bolet, o a géniu / dispiaghere serradu = chi no s'iscít bèni mancu poita Sinònimos e contràrios afannu, agiu, apensamentu, tristesa | ctr. piachere Frases disprexeri est candu unu ndi arruit de campanibi! ◊ pariat chi iat pérdiu su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ sunt tuos totu sos dispiagheres candho caminas contra a sa rejone ◊ su disprasere fiat mannu e mannu su pistighíngiu ◊ a babbu no dhi bògio nàrrede nudha po no dhi giare dispraxere Tradutziones Frantzesu chagrin Ingresu regret Ispagnolu pesar Italianu dispiacére Tedescu Leid.

dispiàchere , vrb: dispiàghere, displàxiri, dispràgere, dispràgiri, dispràsere, dispràxere, dispraxi Definitzione provare o fàere provare in s'ànimu una genia de sufrimentu po calecuna cosa de male o de dannu o cosa chi no andhat comente si iat a bòllere / pps. dispràsiu, dispràgiu Sinònimos e contràrios desaggradèssiri, indipetire | ctr. allegrare, piàchere, prexai Frases mi dispiaghet ca no ti poto acuntentare, sinono cun totu su coro l'aia fatu! ◊ custu mi dispraset a dhu nàrrede ◊ sa tzia si fiat dispràsia meda ◊ mi disprajet, non potzo! ◊ ca mi ant contau un'ateruna cosa, m'iat a dispragi po esse beru!◊ mischinu, mi dispiachet pro isse! Tradutziones Frantzesu regretter Ingresu to dislike Ispagnolu desagradar, disgustar, dolerse Italianu dispiacére Tedescu leid tun, betrüben.

dolentía , nf: dolintia Definitzione genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu Sinònimos e contràrios dabori, dispiachere, dolénsia, dolu, làstima Frases dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chagrin Ingresu grief Ispagnolu pena, pesar Italianu dispiacére, dolóre, péna Tedescu Leid.

dòlere , vrb: doli, dòliri Definitzione provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu Sinònimos e contràrios incrèschere, incrudèschere / dispiàchere Frases dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas 2. a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu Ètimu ltn. dolere Tradutziones Frantzesu avoir mal Ingresu to ache Ispagnolu sentir dolor, sentir Italianu sentire il dolóre, dolére, rincréscere Tedescu weh tun, leid tun.

dóliu 1 , nm Definitzione genia de dolore, fintzes dispraxere mannu Sinònimos e contràrios dabori, punta 1 / dolorias, pispinidura Frases rughet a terra a dólios fortzicàndhesi che colobra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur de l'accouchement Ingresu pang Ispagnolu dolores Italianu dòglia Tedescu Schmerz, Weh, Leid.

dólu , nm: addolu Definitzione prus che àteru, dispraxere, sentidu chi si provat po sa suferéntzia de un'àteru, candho ndhe paret male; dolore etotu, male, siat de sa carena e siat de s'ànimu Sinònimos e contràrios apiadamentu, dolentia, feritza, làstima, piaidade / dabori Maneras de nàrrere csn: tènnere o àere d. = èssiri dolidori pro unu; d. de coro = disprexeri mannu, secacoro; b'at de ndh'àere d. sas pedras = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); a d. mannu, a d. mannu meu, tou, sou, nostru, issoro = pro malasorte mia, tua, sua, cun dolore o dispiaghere meu, tou, sou, e gai; pàrrere d. = pàrriri mali, dispràxiri; bestiri de d., ponni d. = pònnere su lutu, fàghere su corrutu; èssiri a dolus o patiri dolus = zúghere o sentire dolores Frases àendhe dolu de onzi patidore! ◊ candho mai carchi cabadhari no ndhe at a àere dolu e ti nche picat?! ◊ bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ chi ti conto su contu ti ponis a dolu! ◊ sos tuos ant a bènnere pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ su cundennau a s'impicu fachiat dolu a sas predas 2. po mimi est dolu de coru a ci dhu pedri (A.Garau)◊ no azungas dolore a su dolu! ◊ su dolu est tropu forte: pessighidu mi at s'ira tua ◊ no si pigheis dolu de coru po su cras, poita su cras at a tenni is tribbulias suas (Ev) 3. Issu si at ingortu is dolus nostus e atuau is maladias nostas (Ev)◊ dh'apu donau una pumada po su dolu a sa pala ◊ cun is dolus ti at pigau su scimprori ◊ tropu est su dolu e no potzu prus bivi! 4. s'errore nostru sichit, a dolu mannu! ◊ so totu s'annu mandhighendhe olzatu, a dolu mannu! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! ◊ is fillus oi no si ponint dolu mancu candu morint su babbu e sa mama 5. mi ndh'est pàssidu dolu a lis dare sa cosa menzus ◊ fut dudosedhu si fai s'úrtima oferta, ma dhi pariat dolu de coru ◊ dolu ti est parindhe a ti ndhe pesare?! ◊ mi est parindhe dolu a essire cun custu fritu! Ètimu ltn. dolus Tradutziones Frantzesu compassion, pitié, affliction Ingresu pity, distress Ispagnolu compasión, aflicción Italianu compassióne, pietà, afflizióne Tedescu Mitleid, Leid.

incrudèschere , vrb: incruèschere Definitzione provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai Sinònimos e contràrios dòlere, dispiàchere, incrèschere, rànchere / incalèschere, incancheriare Frases si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu! 2. l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau 3. su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda) Ètimu spn. encrudecer Tradutziones Frantzesu regretter, aigrir Ingresu to regret, to grow worse (harsh) Ispagnolu doler, exacerbar, encrudecer Italianu rincréscere, incrudire, inasprire Tedescu leid tun, sich verschlimmern.

pasciòne , nf, nm: (pa-sci-o-ne) apascionu, pascionu (pa-sci-o-nu) passione, passioni 1, passionu Definitzione suferéntzia, patimentu mannu Sinònimos e contràrios patimentu | ctr. gosa Maneras de nàrrere csn: domíniga de passionu = su domingu innantis de su de prammas; sa p. de Cristos = su marturizu de Cristos arrestadu, protzessadu e incravadu; a p. = patindhe meda, passionendhe Frases sa Missa si depit ascurtai pensendu a sa passioni e morti de Gesugristu ◊ mi timo chi Larentu morzat a pascionu de disgana! ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ o Deus poderosu, no lasses tanta zente in passione! (G.Contieri)◊ chercos e castanzos sunt a pascionu in sos rocarzos ◊ mancu risu mi at restadu pro culpa de su pascionu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu souffrance intense Ingresu intense suffering Ispagnolu padecimiento Italianu intènsa sofferènza, passióne Tedescu Leid.

patisciòne, patissiòne , nf Definitzione su patire, su sufrire, su istare male (po maladia, poberesa)/ p. de alimentos = farta, bisóngiu de nutrimentu; èssere in p. = sunfrendi Sinònimos e contràrios apascionu, paténscia, patimentu, suferéncia / ttrs. padissimentu | ctr. contentu, gosa, prégiu Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu pain, suffering Ispagnolu sufrimiento, dolor Italianu patiménto Tedescu Leid.

pèna , nf Definitzione css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu Sinònimos e contràrios dolorias, pispinidura / cundenna | ctr. conciolu, cuntentesa, gosa, prégiu Maneras de nàrrere csn: bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri Frases no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori! 3. cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella Ètimu ltn. poena Tradutziones Frantzesu peine, chagrin Ingresu pain, punishment Ispagnolu pena Italianu péna Tedescu Leid, Sorge, Strafe.

pesàri , nm: pesàriu Sinònimos e contràrios abbatimentu, acoradura, afrigimentu, pena, scoramentu, triltura Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu peine Ingresu sorrow Ispagnolu pesar Italianu péna Tedescu Leid.

«« Torra a chircare