Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acornóu , nm: connou Definitzione dolore, dispraxere mannu, pena forte Sinònimos e contràrios congòscia, coroju Tradutziones Frantzesu deuil, douleur profonde Ingresu mourning, condolence Ispagnolu duelo, pesar Italianu lutto, cordòglio Tedescu Trauer, Kummer.

addoliméntu , nm Sinònimos e contràrios dabori, dólima, dolímine Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache Ispagnolu dolor, pena Italianu dolóre Tedescu Schmerz.

coldózu , nm: cordozu, cordorzu Definitzione afrigimentu, pena, dispraxere chi si provat in s'ànimu Sinònimos e contràrios dispiachere, dolu | ctr. cuntentesa, gosa Frases candho s'ànima mea est in cordozu, chirco apozu in sa durchesa de sas pupas tuas (G.Piga)◊ cantu bos naro est giustu e bos conto su fatu cun coldozu ◊ eo apo cordorzu finas de ischitzare una buischedha in carre anzena ◊ apo cordorzu finas de sos animales chi bido morzendhe Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu douleur profonde Ingresu deep sorrow, condolence Ispagnolu pesar Italianu dispiacére, cordòglio Tedescu Bedauern, Schmerz.

coróju , nm: corroju Definitzione boghes a lamentu, mescamente de animale Sinònimos e contràrios murrunzu, órulu, teroju, tórulu, túnchiu / acornou, dispiaghere, dolore Frases ahi, fizu meu, in continu corroju ndhe apo pro tota vida! 2. candho miro sos ojos tuos, eo bi sàgumo duos butios, una lughe de corojos e sos gridos chi ant infuscadu su tempus de giogare Ètimu itl. cordoglio Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu pain Ispagnolu duelo, pesar Italianu duòlo Tedescu Schmerz.

dabòri , nm: daori, dobori, dolore, dolori Definitzione su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia Sinònimos e contràrios addolimentu, dólima, dolímine / cdh. dulori Maneras de nàrrere csn: unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas Frases so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos 2. est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu! 3. mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola! Sambenados e Provèrbios prb: dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro Ètimu ltn. dolore(m) Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache, sorrow, pain Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz, Leid.

disigàre , vrb Definitzione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia Sinònimos e contràrios indisicare, indisichire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se consumer de douleur, avoir de la peine Ingresu to grow sad, to pine away Ispagnolu debilitarse por el dolor Italianu intristire, consumarsi per dolóre Tedescu sich verzeheren.

dólima , nf, nm: dólimu Definitzione dolore etotu, male chi faet a dolidura / dólima fratosa = carrasegada; genias de dólima: de mata, de lumbos, de su partu, e gai Sinònimos e contràrios addolimentu, dabori, dólida, dolímine Frases so totu a dólimas de sos irfortzos chi apo fatu ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potat buliare! (Cucca)◊ amus a intèndhere nínnidos cun uras consoladoras in oras de dólimu ◊ cussu est mortu de dólimas de mata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu sorrow Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz.

dóliu 1 , nm Definitzione genia de dolore, fintzes dispraxere mannu Sinònimos e contràrios dabori, punta 1 / dolorias, pispinidura Frases rughet a terra a dólios fortzicàndhesi che colobra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur de l'accouchement Ingresu pang Ispagnolu dolores Italianu dòglia Tedescu Schmerz, Weh, Leid.

dolorída , nf Definitzione punta de dolore forte / èssere a doloridas = tènniri puntas de dolori Sinònimos e contràrios astile Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu douleur, douleur aiguë Ingresu stitch pang Ispagnolu punzada Italianu fitta Tedescu Stich.

fràta 1 , nf Definitzione genia de distacu o segada de músculu aintru, in sa carena, po un’isfortzu mannu fatu a cropu; su dolore chi si sentit; in cobertantza, brulla mala Sinònimos e contràrios frapu, fritia, illatzada 3. sa nonna at cumpresu sa frata, giamat sa neta e li narat: Ninna mia, no ponzas cabu a sos ómines! ◊ abbà custa frata: istanote ridimos! Sambenados e Provèrbios smb: Fratta Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu déchirure musculaire, douleur musculaire Ingresu sprain, pains in the joints Ispagnolu tirón Italianu strappo muscolare, dolóre articolare Tedescu Muskelriß, Gelenkschmerz.

irfocàre , vrb: irfogare, isfogai, sfogai Definitzione iscapare, lassare andhare, essire comente faet calecuna cosa coment'e poderada, traténnia a fortza (dolore, maladia, arrennegu o àteru), nau fintzes in su sensu de àere allébiu Sinònimos e contràrios isciogai Tradutziones Frantzesu épancher sa douleur, exaler sa colère, éclater Ingresu to vent Ispagnolu desahogar Italianu sfogare Tedescu ablassen.

làstima , nf, nm: làstimu Definitzione su lastimare, genia de sentidu chi si provat po s'àteru tenendhondhe cumpassione, agiummai coment'e provandho sa matessi pena de s'àteru Sinònimos e contràrios cumpascione, dolu, piaidade / lamentu Maneras de nàrrere csn: fàghere làstima = fàghere proare dolu; làstima de… (+ nm.) = genti o cosa bona meda ma andada mali, pérdia; làstima a… (+ vrb.) = (nau in suspu) mellus aici; ghetare làstimas = fai làstima, chesciaisí, tzerriai po dolori Frases isperu chi s'atítidu agatit làstimu assumancus in su celu! ◊ mi faiat una làstima, cussu, sempri tristu che sa noti! ◊ sas dólimas l'ant reduidu a nudha: faghet finas làstima a su cane ◊ si ischiaizis sa pista, faghet làstima a bois e a mie ◊ l'acumpanzamus a s'interru cun làstimas e dolu ◊ Gesús ndi at tentu làstima biendidhu prenu de sàngia e de guronis ◊ de làstima su coro mi at segadu su lu bídere gai in tristura ◊ sos funnos comente est colatu su focu si fint fortzicatos ghetanne làstimas chi pariant de criatura ◊ che apo pérdiu su tacone de custos botinos, ma mi paret làstimu de dhos arrimare! ◊ làstima ndhe apat Deus me in su chelu! 2. me is comunus intraus a làstima, nosu, a su timi timi, parit ca is àterus funt is meris 3. e andhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ ita làstima de capedhu, chi dh'emu tentu dèu! ◊ làstima de pira fuliada, cue! ◊ làstima de olia, frundhida in campu pro no tènnere chie ndhe la collire! ◊ ih, ita làstima de picioca sena de bratzus! ◊ ite làstima de pilos chi bos ndhe sezis seghendhe!…(G.Raga) 4. làstima a los pèrdere cussos cumpanzos chi ti che trazant a fàghere male!… Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu pitié, compassion, douleur, peine Ingresu pity, grief Ispagnolu lástima Italianu pietà, compassióne, compianto Tedescu Mitleid.

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definitzione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinònimos e contràrios abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frases luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier de douleur Ingresu to howl with pain Ispagnolu gritar por el dolor Italianu urlare di dolóre Tedescu vor Schmerzen schreien.

stenteriài , vrb: istantariare* Definitzione est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Sinònimos e contràrios desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Frases mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Tradutziones Frantzesu éprouver une douleur déchirante Ingresu to feel a very sharp pain Ispagnolu sentir un dolor muy fuerte Italianu provare un dolóre fortìssimo Tedescu einen stechenden Schmerz empfinden.