acornóu , nm: connou Definizione
dolore, dispraxere mannu, pena forte
Sinonimi e contrari
congòscia,
coroju
Traduzioni
Francese
deuil,
douleur profonde
Inglese
mourning,
condolence
Spagnolo
duelo,
pesar
Italiano
lutto,
cordòglio
Tedesco
Trauer,
Kummer.
addoliméntu , nm Sinonimi e contrari
dabori,
dólima,
dolímine
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
douleur
Inglese
ache
Spagnolo
dolor,
pena
Italiano
dolóre
Tedesco
Schmerz.
coldózu , nm: cordozu,
cordorzu Definizione
afrigimentu, pena, dispraxere chi si provat in s'ànimu
Sinonimi e contrari
dispiachere,
dolu
| ctr.
cuntentesa,
gosa
Frasi
candho s'ànima mea est in cordozu, chirco apozu in sa durchesa de sas pupas tuas (G.Piga)◊ cantu bos naro est giustu e bos conto su fatu cun coldozu ◊ eo apo cordorzu finas de ischitzare una buischedha in carre anzena ◊ apo cordorzu finas de sos animales chi bido morzendhe
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
douleur profonde
Inglese
deep sorrow,
condolence
Spagnolo
pesar
Italiano
dispiacére,
cordòglio
Tedesco
Bedauern,
Schmerz.
coróju , nm: corroju Definizione
boghes a lamentu, mescamente de animale
Sinonimi e contrari
murrunzu,
órulu,
teroju,
tórulu,
túnchiu
/
acornou,
dispiaghere,
dolore
Frasi
ahi, fizu meu, in continu corroju ndhe apo pro tota vida!
2.
candho miro sos ojos tuos, eo bi sàgumo duos butios, una lughe de corojos e sos gridos chi ant infuscadu su tempus de giogare
Etimo
itl.
cordoglio
Traduzioni
Francese
douleur
Inglese
pain
Spagnolo
duelo,
pesar
Italiano
duòlo
Tedesco
Schmerz.
dabòri , nm: daori,
dobori,
dolore,
dolori Definizione
su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia
Sinonimi e contrari
addolimentu,
dólima,
dolímine
/
cdh. dulori
Modi di dire
csn:
unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas
Frasi
so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos
2.
est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu!
3.
mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola!
Cognomi e Proverbi
prb:
dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro
Etimo
ltn.
dolore(m)
Traduzioni
Francese
douleur
Inglese
ache,
sorrow,
pain
Spagnolo
dolor
Italiano
dolóre
Tedesco
Schmerz,
Leid.
disigàre , vrb Definizione
bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia
Sinonimi e contrari
indisicare,
indisichire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se consumer de douleur,
avoir de la peine
Inglese
to grow sad,
to pine away
Spagnolo
debilitarse por el dolor
Italiano
intristire,
consumarsi per dolóre
Tedesco
sich verzeheren.
dólima , nf, nm: dólimu Definizione
dolore etotu, male chi faet a dolidura / dólima fratosa = carrasegada; genias de dólima: de mata, de lumbos, de su partu, e gai
Sinonimi e contrari
addolimentu,
dabori,
dólida,
dolímine
Frasi
so totu a dólimas de sos irfortzos chi apo fatu ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potat buliare! (Cucca)◊ amus a intèndhere nínnidos cun uras consoladoras in oras de dólimu ◊ cussu est mortu de dólimas de mata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
douleur
Inglese
sorrow
Spagnolo
dolor
Italiano
dolóre
Tedesco
Schmerz.
dóliu 1 , nm Definizione
genia de dolore, fintzes dispraxere mannu
Sinonimi e contrari
dabori,
punta 1
/
dolorias,
pispinidura
Frasi
rughet a terra a dólios fortzicàndhesi che colobra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
douleur de l'accouchement
Inglese
pang
Spagnolo
dolores
Italiano
dòglia
Tedesco
Schmerz,
Weh,
Leid.
dolorída , nf Definizione
punta de dolore forte / èssere a doloridas = tènniri puntas de dolori
Sinonimi e contrari
astile
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
douleur,
douleur aiguë
Inglese
stitch pang
Spagnolo
punzada
Italiano
fitta
Tedesco
Stich.
fràta 1 , nf Definizione
genia de distacu o segada de músculu aintru, in sa carena, po un’isfortzu mannu fatu a cropu; su dolore chi si sentit; in cobertantza, brulla mala
Sinonimi e contrari
frapu,
fritia,
illatzada
3.
sa nonna at cumpresu sa frata, giamat sa neta e li narat: Ninna mia, no ponzas cabu a sos ómines! ◊ abbà custa frata: istanote ridimos!
Cognomi e Proverbi
smb:
Fratta
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
déchirure musculaire,
douleur musculaire
Inglese
sprain,
pains in the joints
Spagnolo
tirón
Italiano
strappo muscolare,
dolóre articolare
Tedesco
Muskelriß,
Gelenkschmerz.
irfocàre , vrb: irfogare,
isfogai,
sfogai Definizione
iscapare, lassare andhare, essire comente faet calecuna cosa coment'e poderada, traténnia a fortza (dolore, maladia, arrennegu o àteru), nau fintzes in su sensu de àere allébiu
Sinonimi e contrari
isciogai
Traduzioni
Francese
épancher sa douleur,
exaler sa colère,
éclater
Inglese
to vent
Spagnolo
desahogar
Italiano
sfogare
Tedesco
ablassen.
làstima , nf, nm: làstimu Definizione
su lastimare, genia de sentidu chi si provat po s'àteru tenendhondhe cumpassione, agiummai coment'e provandho sa matessi pena de s'àteru
Sinonimi e contrari
cumpascione,
dolu,
piaidade
/
lamentu
Modi di dire
csn:
fàghere làstima = fàghere proare dolu; làstima de… (+ nm.) = genti o cosa bona meda ma andada mali, pérdia; làstima a… (+ vrb.) = (nau in suspu) mellus aici; ghetare làstimas = fai làstima, chesciaisí, tzerriai po dolori
Frasi
isperu chi s'atítidu agatit làstimu assumancus in su celu! ◊ mi faiat una làstima, cussu, sempri tristu che sa noti! ◊ sas dólimas l'ant reduidu a nudha: faghet finas làstima a su cane ◊ si ischiaizis sa pista, faghet làstima a bois e a mie ◊ l'acumpanzamus a s'interru cun làstimas e dolu ◊ Gesús ndi at tentu làstima biendidhu prenu de sàngia e de guronis ◊ de làstima su coro mi at segadu su lu bídere gai in tristura ◊ sos funnos comente est colatu su focu si fint fortzicatos ghetanne làstimas chi pariant de criatura ◊ che apo pérdiu su tacone de custos botinos, ma mi paret làstimu de dhos arrimare! ◊ làstima ndhe apat Deus me in su chelu!
2.
me is comunus intraus a làstima, nosu, a su timi timi, parit ca is àterus funt is meris
3.
e andhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ ita làstima de capedhu, chi dh'emu tentu dèu! ◊ làstima de pira fuliada, cue! ◊ làstima de olia, frundhida in campu pro no tènnere chie ndhe la collire! ◊ ih, ita làstima de picioca sena de bratzus! ◊ ite làstima de pilos chi bos ndhe sezis seghendhe!…(G.Raga)
4.
làstima a los pèrdere cussos cumpanzos chi ti che trazant a fàghere male!…
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
pitié,
compassion,
douleur,
peine
Inglese
pity,
grief
Spagnolo
lástima
Italiano
pietà,
compassióne,
compianto
Tedesco
Mitleid.
ólchidu , nm, nf: órchida,
órchidu,
órghidu,
óschidu,
úlchida Definizione
prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu
Sinonimi e contrari
addólimu,
bérchida,
írchidu,
tzérriu
Frasi
fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri de douleur
Inglese
howl of pain
Spagnolo
grito de dolor,
alarido
Italiano
urlo di dolóre
Tedesco
Schmerzenschrei.
orchidàre , vrb: orchitare,
orghidare Definizione
abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu
Sinonimi e contrari
abbochinare,
abboigare,
addolimai,
berchidai,
iscramorai
Frasi
luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crier de douleur
Inglese
to howl with pain
Spagnolo
gritar por el dolor
Italiano
urlare di dolóre
Tedesco
vor Schmerzen schreien.
stenteriài , vrb: istantariare* Definizione
est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu
Sinonimi e contrari
desatinai,
ilbarionare,
iscassoletare,
sciolloriai,
strollicai
/
abbadherigare,
ammustèlchere,
dilmagiare,
ildimajare,
intostai,
sdemmaniai
Frasi
mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai!
2.
dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"!
Traduzioni
Francese
éprouver une douleur déchirante
Inglese
to feel a very sharp pain
Spagnolo
sentir un dolor muy fuerte
Italiano
provare un dolóre fortìssimo
Tedesco
einen stechenden Schmerz empfinden.