afriscionàre , vrb: afrissionare,
afritzionare Definizione
provare, fàere provare làstima; fàere torrare masedu
Sinonimi e contrari
apiadai,
cummòvere
/
ammasedae
Frasi
canno s’afritzionat a carcunu si ponet a prànghere ◊ babbu si mi fit afriscionadu meda e no li bastaiat s'ànimu de mi che istexiare dae domo
2.
afriscionat finas sas feras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apitoyer
Inglese
to pity
Spagnolo
conmover
Italiano
impietosire
Tedesco
Mitleid haben.
ammeschinàu , agt: ammischinau Definizione
chi si ammischinat; chi dhue at de ndhe tènnere làstima
Frasi
"Tocamí, teni piedadi!" tzerriàt unu a totu boxi, ammeschinau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
minable
Inglese
who moves to pity
Spagnolo
que mueve a piedad
Italiano
che muove a pietà
Tedesco
wer Mitleid erregt.
ammischinaméntu , nm Definizione
su ammischinare
Sinonimi e contrari
ammischinadura
Frasi
de custu dolori no essint chèscias e ammischinamentu, ma itzérrius a boxi manna po pinnicai sa genti (E.Spiga)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
commisération
Inglese
pity
Spagnolo
conmiseración
Italiano
commiserazióne
Tedesco
Mitleid.
apiadài , vrb: apiedai,
apiedare,
apiodare Definizione
àere dolu o piedu
Sinonimi e contrari
afriscionare,
apenai,
cummòvere
Frasi
pro casticu l'at lassau campàndhesi comente podiat ma apustis si ndh'est apiedau e l'at azudau ◊ si apiedet sa terra in su retzíremi pro s'eternidade! ◊ in sa misericórdia sua si est apiodau de Israele (B.Putzu)◊ apiòdati de nois!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apitoyer
Inglese
to pity
Spagnolo
compadecerse
Italiano
impietosire
Tedesco
Mitleid haben.
apibiàre , vrb: apibinai,
pibiare* Definizione
pigare a unu a pibios, coment'e tenendhondhe làstima
Sinonimi e contrari
achigulare,
ammischinai,
annischissai,
arrosci,
cascaviare,
lastimai,
memulare,
pibincai,
spibiai
Traduzioni
Francese
plaindre
Inglese
to mourn,
to pity
Spagnolo
compadecer
Italiano
lamentare,
commiserare
Tedesco
beklagen,
bemitleiden.
cumpadèssere, cumpadèssi , vrb: cumpadèssiri,
cumparessi,
cumpodèssiri Definizione
tènnere passiéntzia cun is àteros, cricare de no si ofèndhere o de dhos padire candho istrobbant o pregontant cosa, lassare fàere
Sinonimi e contrari
cumpatire,
iscugiare,
lastimai,
paedhare
Frasi
ma ita cumparessi e cumparessi: no mi depu lassai arrovinai! ◊ funt piciochedhus de cumpadessi! ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ cumpadessat, ma no est acomenti narat fustei! ◊ lassais currillai is fillus e cumpadesseis chi istrobbint puru!
Etimo
spn.
compadecer
Traduzioni
Francese
avoir de l'indulgence
Inglese
to pity
Spagnolo
aguantar
Italiano
compatire
Tedesco
nachsichtig sein mit.
cumpadessiméntu , nm Definizione
su cumpadèssere
Sinonimi e contrari
cumpatea,
cumpatimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
compassion
Inglese
pity
Spagnolo
compasión
Italiano
compatiménto
Tedesco
Mitleid.
dólu , nm: addolu Definizione
prus che àteru, dispraxere, sentidu chi si provat po sa suferéntzia de un'àteru, candho ndhe paret male; dolore etotu, male, siat de sa carena e siat de s'ànimu
Sinonimi e contrari
apiadamentu,
dolentia,
feritza,
làstima,
piaidade
/
dabori
Modi di dire
csn:
tènnere o àere d. = èssiri dolidori pro unu; d. de coro = disprexeri mannu, secacoro; b'at de ndh'àere d. sas pedras = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); a d. mannu, a d. mannu meu, tou, sou, nostru, issoro = pro malasorte mia, tua, sua, cun dolore o dispiaghere meu, tou, sou, e gai; pàrrere d. = pàrriri mali, dispràxiri; bestiri de d., ponni d. = pònnere su lutu, fàghere su corrutu; èssiri a dolus o patiri dolus = zúghere o sentire dolores
Frasi
àendhe dolu de onzi patidore! ◊ candho mai carchi cabadhari no ndhe at a àere dolu e ti nche picat?! ◊ bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ chi ti conto su contu ti ponis a dolu! ◊ sos tuos ant a bènnere pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ su cundennau a s'impicu fachiat dolu a sas predas
2.
po mimi est dolu de coru a ci dhu pedri (A.Garau)◊ no azungas dolore a su dolu! ◊ su dolu est tropu forte: pessighidu mi at s'ira tua ◊ no si pigheis dolu de coru po su cras, poita su cras at a tenni is tribbulias suas (Ev)
3.
Issu si at ingortu is dolus nostus e atuau is maladias nostas (Ev)◊ dh'apu donau una pumada po su dolu a sa pala ◊ cun is dolus ti at pigau su scimprori ◊ tropu est su dolu e no potzu prus bivi!
4.
s'errore nostru sichit, a dolu mannu! ◊ so totu s'annu mandhighendhe olzatu, a dolu mannu! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! ◊ is fillus oi no si ponint dolu mancu candu morint su babbu e sa mama
5.
mi ndh'est pàssidu dolu a lis dare sa cosa menzus ◊ fut dudosedhu si fai s'úrtima oferta, ma dhi pariat dolu de coru ◊ dolu ti est parindhe a ti ndhe pesare?! ◊ mi est parindhe dolu a essire cun custu fritu!
Etimo
ltn.
dolus
Traduzioni
Francese
compassion,
pitié,
affliction
Inglese
pity,
distress
Spagnolo
compasión,
aflicción
Italiano
compassióne,
pietà,
afflizióne
Tedesco
Mitleid,
Leid.
làstima , nf, nm: làstimu Definizione
su lastimare, genia de sentidu chi si provat po s'àteru tenendhondhe cumpassione, agiummai coment'e provandho sa matessi pena de s'àteru
Sinonimi e contrari
cumpascione,
dolu,
piaidade
/
lamentu
Modi di dire
csn:
fàghere làstima = fàghere proare dolu; làstima de… (+ nm.) = genti o cosa bona meda ma andada mali, pérdia; làstima a… (+ vrb.) = (nau in suspu) mellus aici; ghetare làstimas = fai làstima, chesciaisí, tzerriai po dolori
Frasi
isperu chi s'atítidu agatit làstimu assumancus in su celu! ◊ mi faiat una làstima, cussu, sempri tristu che sa noti! ◊ sas dólimas l'ant reduidu a nudha: faghet finas làstima a su cane ◊ si ischiaizis sa pista, faghet làstima a bois e a mie ◊ l'acumpanzamus a s'interru cun làstimas e dolu ◊ Gesús ndi at tentu làstima biendidhu prenu de sàngia e de guronis ◊ de làstima su coro mi at segadu su lu bídere gai in tristura ◊ sos funnos comente est colatu su focu si fint fortzicatos ghetanne làstimas chi pariant de criatura ◊ che apo pérdiu su tacone de custos botinos, ma mi paret làstimu de dhos arrimare! ◊ làstima ndhe apat Deus me in su chelu!
2.
me is comunus intraus a làstima, nosu, a su timi timi, parit ca is àterus funt is meris
3.
e andhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ ita làstima de capedhu, chi dh'emu tentu dèu! ◊ làstima de pira fuliada, cue! ◊ làstima de olia, frundhida in campu pro no tènnere chie ndhe la collire! ◊ ih, ita làstima de picioca sena de bratzus! ◊ ite làstima de pilos chi bos ndhe sezis seghendhe!…(G.Raga)
4.
làstima a los pèrdere cussos cumpanzos chi ti che trazant a fàghere male!…
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
pitié,
compassion,
douleur,
peine
Inglese
pity,
grief
Spagnolo
lástima
Italiano
pietà,
compassióne,
compianto
Tedesco
Mitleid.
lastimài, lastimàre , vrb Definizione
nàrrere o fàere cosa dispràxios po su male de s'àteru, àere làstima de s'àteru, de issu etotu
Sinonimi e contrari
ammischinai
/
sentire
Frasi
biendhe sa pitzinna si pesat a lastimare che ispiridada ◊ cussa est sempri lastimendisí ca tenit genti chi dha prapat ◊ mi deviant lastimare sas pedras si ischiant de su patimentu meu!
Etimo
spn.
lastimar
Traduzioni
Francese
plaindre
Inglese
to pity
Spagnolo
compadecer
Italiano
compiàngere,
commiserare
Tedesco
bemitleiden.
piaidàde , nf: piedade,
piedadi,
pietate Definizione
sentidu chi unu provat po su male angenu coment'e chi siat cosa sua etotu
Sinonimi e contrari
dollu,
feritza,
làstima,
misericórdia
Frasi
piedade de nois, Segnore! ◊ Nostra Signora mia, tenei piedadi! ◊ piedade de a mie, o Deus, cufromma a sa miserigórdia tua! ◊ Gesugristu, tenei piedadi de mei, gei dhu scideis chi seu notzenti, agiudaimí in custu momentu chi seu morendi!
Traduzioni
Francese
pitié
Inglese
pity
Spagnolo
piedad
Italiano
pietà,
clemènza
Tedesco
Mitleid.
pibiàre , vrb: apibiare,
pibinai,
pipinare,
pipiare Definizione
pigare a unu a pibios, coment'e tenendhondhe làstima o fintzes po delicadesa, pigandho coment'e a losinga: rfl. si narat de chie, cómodu, si chèsciat chentza motivu e si faet a bíere sèmpere discuntentu de sa sorte sua; nau de pigiones, istare a pibios, a píulos
Sinonimi e contrari
achigulare,
apibiare,
cascaviare,
fiacare,
lastimai,
memulare,
palpare,
pibincai,
spibiai
Modi di dire
csn:
pibinai un'animali = lassàrelu a meda chentza triballare; pibiare sa carena = parpàresi, risparmiàresi, no fàghere perunu irfortzu; pibinai sali a sa petza (o àteru)= paspiare salipa a sa peta
Frasi
a ti àere innotzente cundennadu za cheres pibiadu, poberitu! (M.Murenu)◊ a su mantessi tempus chi lu pibiaiant si ndhe riaiant ◊ si li ponet manu cussa at a chèrrere pibiadu! ◊ est mortu iscatzadu e frundhidu e como totugantos lu pibiant! ◊ no si est pipiau meda in sa cuntentesa: si est dau deretu a traballare ◊ tziu Còsome murghiat sas crapas pipiàndhelas che pitzinnos
2.
ite bella chi ses candho t'intendho pipiandhe! ◊ teniat bisonzu, ma no pediat mai nudha e ne pibiaiat ◊ intendhiat sa voche arta de su pride chi precavat e medas àteras chi pipinavant coment'e rispondhendhe a sas litanias
3.
depiant èssiri obertus is ous de is cardaneras, poita iat inténdiu is pillonedhus pibinendi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaindre
Inglese
to mourn,
to pity
Spagnolo
compadecer,
lamentar
Italiano
lamentare,
commiserare
Tedesco
beklagen,
bedauern.