agguantài, agguantàre , vrb: agguentare,
aguantai,
aguantare,
aguantari Definizione
tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa
Sinonimi e contrari
abbabiai,
apompiai,
bagiulai,
dighire,
durai,
repetire
/
ateneae
/
abbrancai,
acafai,
aciapai,
afarrancae,
aferrai,
aggafai,
aggarrai,
apoderae,
mantènnere,
rèzere
| ctr.
iscapae,
tzèdere
Modi di dire
csn:
aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere
Frasi
est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare
2.
custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu!
3.
aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai
4.
su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo!
Cognomi e Proverbi
prb:
su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat!
Etimo
itl., spn.
agguantare
Traduzioni
Francese
résister
Inglese
to resist
Spagnolo
aguantar
Italiano
resìstere,
sopportare,
pazientare,
perseverare
Tedesco
ertragen,
vertragen,
Geduld haben,
beharren.
apoderàe, apoderài , vrb: apoderare,
apoderari,
poderae Definizione
pigare cun is manos una cosa, prus che àteru po dha mantènnere firma, ma si narat fintzes in su sensu de tènnere sa fortza de aguantare unu pesu, de padire una dificurtade o àteru (es. de fàere a mancu de calecuna cosa)
Sinonimi e contrari
abbabiai,
afoderare,
afuncenare,
agguantai,
ammantènnere,
apompiai,
leare,
rèzere
| ctr.
iscapae,
lassai
Modi di dire
csn:
apoderaisí de fai una cosa = tratènneresi, istaresindhe; apoderàresi de una cosa = resessire, fàghere una cosa, poder fàghere una cosa
Frasi
fustei apoderididha bèni, a bortas no nci arruat! ◊ apoderit sa tassa e bufit! ◊ apoderamí: e innui est ca dh'arropu?! ◊ is umbras fiant coment'e cogus chi circànt de dh'apoderai ◊ a inube mi aferro mi apodero e candho mi apodero bene istringo (Màsala)
2.
no isciu cumenti mi seu apoderau de m'imbrutai is cratzonis! ◊ apoderadí s'onori! ◊ no mi ndhe poto apoderare ◊ no potzu apoderai su fàmini!◊ intendendu aici no s'est pótziu apoderai e nci dhus at bogaus!
Traduzioni
Francese
maintenir
Inglese
to maintain
Spagnolo
sujetar,
aguantar
Italiano
mantenére
Tedesco
halten.
apompiài, apompiàre , vrb: pompiai Definizione
castiare, furriare is ogos a ccn. parte o cosa po dha bíere; tènnere sa capacidade de aguantare una dificurtade, de fàere un'isfortzu, mantènnere
Sinonimi e contrari
abbadiai,
allutzare,
annotare,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
/
abbabiai,
agguantai,
ammantènnere,
apoderae,
rèere
Frasi
apómpiadi in s'isprigu! ◊ su pitzinnu colaiat sas oras de iscola apompianne a foras
2.
apómpia a forti chi no ti arruat, lah! ◊ apómpia s'iscala! ◊ candu unu est giòvunu apómpiat trabballu meda ◊ candu fait bentu forti, medas si apómpiant po no arrui
Traduzioni
Francese
regarder,
tenir
Inglese
to look,
to hold
Spagnolo
mirar,
aguantar
Italiano
guardare,
règgere
Tedesco
anschauen,
halten.
arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definizione
baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare
Sinonimi e contrari
abbabiai,
agguantai,
bagiulai,
dighire,
dollorai
Frasi
no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu
2.
che at arrampanau un'astru chin su telescópiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
supporter,
souffrir
Inglese
to suffer,
to tolerate
Spagnolo
aguantar,
tolerar
Italiano
sopportare,
tollerare,
soffrire
Tedesco
ertragen,
leiden.
babiài , vrb: abbabiai,
baliai,
baliare,
balliai,
bariai,
paliare 1 Definizione
pigare cun passiéntzia, padire, aguantare ifadu, istrobbu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male
Sinonimi e contrari
agguantai,
apoderae,
apompiai,
bagiulai,
dighire,
repetire,
subbacare,
sumportai
Frasi
no bàliat chi àtere s'intrudhet in sos fatos de sa famíllia sua ◊ bàliat pagu a dhi tocai sa punta de su nasu ◊ est a tzichírrius che cuadhu chi no bàbiat abruda! ◊ innanti fist maseda, andhendhe parias topa… como sa manu in sa gropa no bàlias! (G.Budroni)
Cognomi e Proverbi
prb:
a mala boza si bàliant calches
Etimo
ltn.
baiulare
Traduzioni
Francese
supporter
Inglese
to tolerate
Spagnolo
aguantar
Italiano
sopportare
Tedesco
ertragen.
bagiulài, bagiulàre , vrb: bajulare,
baxulare,
bazulare,
vajulare Definizione
peleare, padire, suportare cun passiéntzia, aguantare a is dificurtades, a is sacrifícios, a is dolores, a is ifados e istrobbos
Sinonimi e contrari
abbabiai,
agguantai,
arrampanare,
dighire
Frasi
bàgiulet puru sa musca cadhina (S.Baldino)◊ sas crapitas no bajulabant s'acamu e comintzabant a iscradedhiare ◊ custos pitzinnos no si podent bazulare ◊ candho l'avio domada bazulavat sa manu in mesu de ancas ◊ ca so malu a sentire bàjulo totucantu a bonugoro ◊ custos annos no lu so baxulendhe su caldu! ◊ no bàgiulo mancu a mimi!
Cognomi e Proverbi
prb:
chini non bàgiulat brulla no intrit in giogu
Etimo
ltn.
baiulare
Traduzioni
Francese
supporter,
tolérer
Inglese
to tolerate
Spagnolo
aguantar
Italiano
tollerare
Tedesco
ertragen.
cumpadèssere, cumpadèssi , vrb: cumpadèssiri,
cumparessi,
cumpodèssiri Definizione
tènnere passiéntzia cun is àteros, cricare de no si ofèndhere o de dhos padire candho istrobbant o pregontant cosa, lassare fàere
Sinonimi e contrari
cumpatire,
iscugiare,
lastimai,
paedhare
Frasi
ma ita cumparessi e cumparessi: no mi depu lassai arrovinai! ◊ funt piciochedhus de cumpadessi! ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ cumpadessat, ma no est acomenti narat fustei! ◊ lassais currillai is fillus e cumpadesseis chi istrobbint puru!
Etimo
spn.
compadecer
Traduzioni
Francese
avoir de l'indulgence
Inglese
to pity
Spagnolo
aguantar
Italiano
compatire
Tedesco
nachsichtig sein mit.
pompiài, pompiàre, pompiàri , vrb: apompiai*,
pumpiai Definizione
tènnere sa capacidade de agguantare, de fàere un'isfortzu; castiare, furriare is ogos a ccn. parte o cosa po dha bíere / pompiare a unu a malu cabadhu = coment'e pigandhodhu a disprétziu
Sinonimi e contrari
abbabiai,
agguantai,
apoderae,
rèzere
/
abbadiai,
allutzare,
annotare,
cadebai,
castiai,
mirai
Frasi
su tzàpulu pigau a su bestiri nou no púmpiat cun su béciu
2.
no si l'aiat mai pompiatu in cara ◊ pómpia chie b'at! ◊ su mere cada tantu andhabat a pompiare su fàchere de sos teracos ◊ sas féminas ant piachere de si lu pompiare ca est unu bell'ómine ◊ est andandu a pompiari ite bobbois dhue at in su cambu de cudha mata
Traduzioni
Francese
soutenir
Inglese
to bear
Spagnolo
resistir,
aguantar
Italiano
règgere,
sostenére
Tedesco
halten,
tragen.
rèere , vrb: arrèghere*,
règhere,
rèzere Definizione
agguantai prantau, a sa rea, baliare o padire un'isfortzu, una fortza / poét. rere; pps. réghiu, rézidu
Sinonimi e contrari
abbabiai,
afrimai,
agguantai,
apoderae
Frasi
ruta ndhe so in fundhu: male in cambas mi reo ◊ fit imbriagu chi no si reziat ritzu ◊ su dragu est male fertu, tambidambi e no si podet rere ◊ su filu fit débbile e no at rézidu ◊ siscuru, de su fàmine no si reiat fichidu!
2.
custa cuba no rezet su binu ◊ cust'isterzu rezet, no rezet s'abba, paret chi no rezat
Traduzioni
Francese
soutenir
Inglese
to support
Spagnolo
sujetar,
aguantar
Italiano
règgere
Tedesco
halten.
resiltíre , vrb: resistire,
resistiri Definizione
repitire, agguantare, sighire a fortzare calecunu tempus / nessunu no si podet resistire = nisciunus podit andai contras
Sinonimi e contrari
abbabiai,
agguantai,
ammantènnere,
apoderae,
apompiai,
rèzere
/
rfl. apònnere
| ctr.
arrèndhere,
tzèdere
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
résister
Inglese
to resist
Spagnolo
resistir,
aguantar
Italiano
resìstere
Tedesco
standhalten.
subbacàre , vrb: subbecare Definizione
arrennèscere a bínchere o a padire, baliare, ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbabiai,
bíncere,
sumèrghere
Frasi
ohi fizu istimadu, mortu in terra anzena: no subbaco sa pena! ◊ in pagos no podimus subbacare custu fogu fuidu ◊ de candho est morta sorre mia, a mamma no la podimus subbacare ◊ mancari forte, no subbacat tanta pena ◊ su corazu issoro no bastat a subbacare sa fortza de totu cudhos ◊ su santu no at subbecau custas peràulas de risu e at fatu sa fémina a pedra (Frau-Puddu)◊ sas annadas malas dhas amos sèmpere subbecadas
Traduzioni
Francese
sortir de,
surmonter
Inglese
to tolerated
Spagnolo
aguantar,
sobrellevar
Italiano
sopportare,
superare
Tedesco
ertragen,
überwinden.
subèschere , vrb: subíschere Definizione
pigare cun passiéntzia, padire, agguantare un'ifadu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male
Sinonimi e contrari
babiai,
bagiulai,
dighire
Frasi
sa disamistade tra bidhas fit manna e su de una no podiat subèschere su de s'àtera ◊ cussa est cosa chi no si podet subèschere! ◊ non poto subíschere totu su chi mi ses nendhe ◊ si ammentant de su chi ant subéschidu ◊ de èssere cumandhada a foltza no lu podiat subíschere
Traduzioni
Francese
tolérer
Inglese
to bear
Spagnolo
aguantar
Italiano
tollerare,
sopportare
Tedesco
dulden,
ertragen.