Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agguantài, agguantàre , vrb: agguentare, aguantai, aguantare, aguantari Definition tènnere sa fortza o fintzes sa passiéntzia de peleare o padire unu pesu, una dificurtade, una cosa chi ofendhet o giaet ifadu o istrobbu, fintzes de mantènnere unu segretu, sighire una faina o un'impreu chentza si arrèndhere; nau de cosas de papare o bufare, ammesturare cun àtera cosa chentza pèrdere sa naturalesa sua, àere dura chentza si guastare: nau de ccn. e cun avb. de nega, chi sa cosa dhi faet luego efetu malu; pigare e mantènnere cun is manos calecuna cosa chi faet fortza, su si aferrare a calecuna cosa po seguresa Synonyms e antonyms abbabiai, apompiai, bagiulai, dighire, durai, repetire / ateneae / abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, apoderae, mantènnere, rèzere | ctr. iscapae, tzèdere Idioms csn: aguantasí a òrus = zogare bene sas cartas de oros, leàresi su seguru; aguantai sa brulla o maleta = no si ofèndhere si li faghent brulla; aguantai sa mula = tratènneresi a tropu, istentare; agguantàresi de carchi cosa = tratènnere chentza la fàghere fintzas si si tiat chèrrere Sentences est unu dolori chi no aguantu ◊ no la fortzes meda, cussa fune, ca est fine e no agguantat! ◊ acorrau in cussu tianni de ricóveru, dí e noti, dèu no agguantu! ◊ at agguantadu a chentu cosas contràrias ◊ tocaiat de sichire gai fenas a canno si potiat agguantare 2. custu binu aguantat àcua meda ◊ tue de binu no ndhe agguantas! ◊ cussu no agguentat una tassa de binu! 3. aguanta forti, lah ca ti nci fuit! ◊ est arrennegau chi no fait a dh'aguantai 4. su cunfessori miu, apu furau e seu furendu ca no mi potzu aguantai mai…◊ no mi ndi seu aguantada de dhi narri su chi pentzu ◊ no mi ndhe agguanto: apenas mi cumbinat lu brigo! Surnames and Proverbs prb: su cristianu est che su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Etymon itl., spn. agguantare Translations French résister English to resist Spanish aguantar Italian resìstere, sopportare, pazientare, perseverare German ertragen, vertragen, Geduld haben, beharren.

apoderàe, apoderài , vrb: apoderare, apoderari, poderae Definition pigare cun is manos una cosa, prus che àteru po dha mantènnere firma, ma si narat fintzes in su sensu de tènnere sa fortza de aguantare unu pesu, de padire una dificurtade o àteru (es. de fàere a mancu de calecuna cosa) Synonyms e antonyms abbabiai, afoderare, afuncenare, agguantai, ammantènnere, apompiai, leare, rèzere | ctr. iscapae, lassai Idioms csn: apoderaisí de fai una cosa = tratènneresi, istaresindhe; apoderàresi de una cosa = resessire, fàghere una cosa, poder fàghere una cosa Sentences fustei apoderididha bèni, a bortas no nci arruat! ◊ apoderit sa tassa e bufit! ◊ apoderamí: e innui est ca dh'arropu?! ◊ is umbras fiant coment'e cogus chi circànt de dh'apoderai ◊ a inube mi aferro mi apodero e candho mi apodero bene istringo (Màsala) 2. no isciu cumenti mi seu apoderau de m'imbrutai is cratzonis! ◊ apoderadí s'onori! ◊ no mi ndhe poto apoderare ◊ no potzu apoderai su fàmini!◊ intendendu aici no s'est pótziu apoderai e nci dhus at bogaus! Translations French maintenir English to maintain Spanish sujetar, aguantar Italian mantenére German halten.

apompiài, apompiàre , vrb: pompiai Definition castiare, furriare is ogos a ccn. parte o cosa po dha bíere; tènnere sa capacidade de aguantare una dificurtade, de fàere un'isfortzu, mantènnere Synonyms e antonyms abbadiai, allutzare, annotare, cadebai, castiai, isperare 1, labai, mirai / abbabiai, agguantai, ammantènnere, apoderae, rèere Sentences apómpiadi in s'isprigu! ◊ su pitzinnu colaiat sas oras de iscola apompianne a foras 2. apómpia a forti chi no ti arruat, lah! ◊ apómpia s'iscala! ◊ candu unu est giòvunu apómpiat trabballu meda ◊ candu fait bentu forti, medas si apómpiant po no arrui Translations French regarder, tenir English to look, to hold Spanish mirar, aguantar Italian guardare, règgere German anschauen, halten.

arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definition baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, bagiulai, dighire, dollorai Sentences no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu 2. che at arrampanau un'astru chin su telescópiu Etymon srd. Translations French supporter, souffrir English to suffer, to tolerate Spanish aguantar, tolerar Italian sopportare, tollerare, soffrire German ertragen, leiden.

babiài , vrb: abbabiai, baliai, baliare, balliai, bariai, paliare 1 Definition pigare cun passiéntzia, padire, aguantare ifadu, istrobbu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male Synonyms e antonyms agguantai, apoderae, apompiai, bagiulai, dighire, repetire, subbacare, sumportai Sentences no bàliat chi àtere s'intrudhet in sos fatos de sa famíllia sua ◊ bàliat pagu a dhi tocai sa punta de su nasu ◊ est a tzichírrius che cuadhu chi no bàbiat abruda! ◊ innanti fist maseda, andhendhe parias topa… como sa manu in sa gropa no bàlias! (G.Budroni) Surnames and Proverbs prb: a mala boza si bàliant calches Etymon ltn. baiulare Translations French supporter English to tolerate Spanish aguantar Italian sopportare German ertragen.

bagiulài, bagiulàre , vrb: bajulare, baxulare, bazulare, vajulare Definition peleare, padire, suportare cun passiéntzia, aguantare a is dificurtades, a is sacrifícios, a is dolores, a is ifados e istrobbos Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, arrampanare, dighire Sentences bàgiulet puru sa musca cadhina (S.Baldino)◊ sas crapitas no bajulabant s'acamu e comintzabant a iscradedhiare ◊ custos pitzinnos no si podent bazulare ◊ candho l'avio domada bazulavat sa manu in mesu de ancas ◊ ca so malu a sentire bàjulo totucantu a bonugoro ◊ custos annos no lu so baxulendhe su caldu! ◊ no bàgiulo mancu a mimi! Surnames and Proverbs prb: chini non bàgiulat brulla no intrit in giogu Etymon ltn. baiulare Translations French supporter, tolérer English to tolerate Spanish aguantar Italian tollerare German ertragen.

cumpadèssere, cumpadèssi , vrb: cumpadèssiri, cumparessi, cumpodèssiri Definition tènnere passiéntzia cun is àteros, cricare de no si ofèndhere o de dhos padire candho istrobbant o pregontant cosa, lassare fàere Synonyms e antonyms cumpatire, iscugiare, lastimai, paedhare Sentences ma ita cumparessi e cumparessi: no mi depu lassai arrovinai! ◊ funt piciochedhus de cumpadessi! ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ cumpadessat, ma no est acomenti narat fustei! ◊ lassais currillai is fillus e cumpadesseis chi istrobbint puru! Etymon spn. compadecer Translations French avoir de l'indulgence English to pity Spanish aguantar Italian compatire German nachsichtig sein mit.

pompiài, pompiàre, pompiàri , vrb: apompiai*, pumpiai Definition tènnere sa capacidade de agguantare, de fàere un'isfortzu; castiare, furriare is ogos a ccn. parte o cosa po dha bíere / pompiare a unu a malu cabadhu = coment'e pigandhodhu a disprétziu Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, apoderae, rèzere / abbadiai, allutzare, annotare, cadebai, castiai, mirai Sentences su tzàpulu pigau a su bestiri nou no púmpiat cun su béciu 2. no si l'aiat mai pompiatu in cara ◊ pómpia chie b'at! ◊ su mere cada tantu andhabat a pompiare su fàchere de sos teracos ◊ sas féminas ant piachere de si lu pompiare ca est unu bell'ómine ◊ est andandu a pompiari ite bobbois dhue at in su cambu de cudha mata Translations French soutenir English to bear Spanish resistir, aguantar Italian règgere, sostenére German halten, tragen.

rèere , vrb: arrèghere*, règhere, rèzere Definition agguantai prantau, a sa rea, baliare o padire un'isfortzu, una fortza / poét. rere; pps. réghiu, rézidu Synonyms e antonyms abbabiai, afrimai, agguantai, apoderae Sentences ruta ndhe so in fundhu: male in cambas mi reo ◊ fit imbriagu chi no si reziat ritzu ◊ su dragu est male fertu, tambidambi e no si podet rere ◊ su filu fit débbile e no at rézidu ◊ siscuru, de su fàmine no si reiat fichidu! 2. custa cuba no rezet su binu ◊ cust'isterzu rezet, no rezet s'abba, paret chi no rezat Translations French soutenir English to support Spanish sujetar, aguantar Italian règgere German halten.

resiltíre , vrb: resistire, resistiri Definition repitire, agguantare, sighire a fortzare calecunu tempus / nessunu no si podet resistire = nisciunus podit andai contras Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, ammantènnere, apoderae, apompiai, rèzere / rfl. apònnere | ctr. arrèndhere, tzèdere Etymon spn. Translations French résister English to resist Spanish resistir, aguantar Italian resìstere German standhalten.

subbacàre , vrb: subbecare Definition arrennèscere a bínchere o a padire, baliare, ccn. cosa Synonyms e antonyms abbabiai, bíncere, sumèrghere Sentences ohi fizu istimadu, mortu in terra anzena: no subbaco sa pena! ◊ in pagos no podimus subbacare custu fogu fuidu ◊ de candho est morta sorre mia, a mamma no la podimus subbacare ◊ mancari forte, no subbacat tanta pena ◊ su corazu issoro no bastat a subbacare sa fortza de totu cudhos ◊ su santu no at subbecau custas peràulas de risu e at fatu sa fémina a pedra (Frau-Puddu)◊ sas annadas malas dhas amos sèmpere subbecadas Translations French sortir de, surmonter English to tolerated Spanish aguantar, sobrellevar Italian sopportare, superare German ertragen, überwinden.

subèschere , vrb: subíschere Definition pigare cun passiéntzia, padire, agguantare un'ifadu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male Synonyms e antonyms babiai, bagiulai, dighire Sentences sa disamistade tra bidhas fit manna e su de una no podiat subèschere su de s'àtera ◊ cussa est cosa chi no si podet subèschere! ◊ non poto subíschere totu su chi mi ses nendhe ◊ si ammentant de su chi ant subéschidu ◊ de èssere cumandhada a foltza no lu podiat subíschere Translations French tolérer English to bear Spanish aguantar Italian tollerare, sopportare German dulden, ertragen.