annógiu , nm: annoju, annozu, annúgiu, annúngiu, annuzu Definitzione genia de sufrimentu chi faet coment'e dispràxios, tristos / èssere a annuzu cun ccn. = a murrunzu, a primma Sinònimos e contràrios anneu, triltura / abbródhiu, annugiori, atrafudhu, bischiza, bústica, cogonu, imbromu, istrugnu, labbrione, primma, pussàgiu Frases pigaimindi cust'annúgiu, custu disisperu! (B.Lobina)◊ pòvera Maria, cantu mi càusas annógiu: dae candho ses cogiuada no ti mancat làgrimas! ◊ si no giompo a sos primos onores no mi pigo annuzu e ne amargura! ◊ cun ràbbia e cun annoju bi lis depo cantare a fica in s'oju! (P.Pisurzi)◊ est unu burlanu chi no nde dhu papat s'annúngiu ◊ a tui no ti bocit s'annúgiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mélancolie Ingresu melancholy, pain Ispagnolu melancolía Italianu malinconìa, péna Tedescu Melancholie, Leid.

atzànu , nm Sinònimos e contràrios cària, matana, múngia, pista Frases malu atzanu si ndh'est leanne! Tradutziones Frantzesu peine Ingresu pain Ispagnolu ansiedad, pena Italianu affanno, péna Tedescu Sorge.

coróju , nm: corroju Definitzione boghes a lamentu, mescamente de animale Sinònimos e contràrios murrunzu, órulu, teroju, tórulu, túnchiu / acornou, dispiaghere, dolore Frases ahi, fizu meu, in continu corroju ndhe apo pro tota vida! 2. candho miro sos ojos tuos, eo bi sàgumo duos butios, una lughe de corojos e sos gridos chi ant infuscadu su tempus de giogare Ètimu itl. cordoglio Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu pain Ispagnolu duelo, pesar Italianu duòlo Tedescu Schmerz.

dabòri , nm: daori, dobori, dolore, dolori Definitzione su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia Sinònimos e contràrios addolimentu, dólima, dolímine / cdh. dulori Maneras de nàrrere csn: unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas Frases so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos 2. est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu! 3. mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola! Sambenados e Provèrbios prb: dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro Ètimu ltn. dolore(m) Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache, sorrow, pain Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz, Leid.

fragusína , nf: francosina, francusina 1 Definitzione mali masculinu, genia de dolore a bentre, punta de dolore forte de no dhu pòdere baliare chi benit mescamente a bentre, ma fintzes a is errigos, a su fele; in cobertantza, genia de mandronia, pagu gana de fàere faina (e fintzes su mandronedhu) Sinònimos e contràrios passacólica, stratzonis Frases labai, no mi fatzais benni is francusinas, si no mi pongu a narri is allelujas! 2. poita dèu no apu postu menti a cussa francusina de su grillu chini iscít cantu disgràtzias mi ant a depi sutzedi! Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu colique Ingresu colica, abdominal pain Ispagnolu cólico Italianu còlica, dolóre addominale Tedescu Kolik.

ingrazàre , vrb Definitzione peorare su dolore, su dispraxere Sinònimos e contràrios agghegiare, incalèschere, incancheriare, incrudèschere, intriscare Frases ingrazare una ferida, una fruschedha Tradutziones Frantzesu exacerber Ingresu to embitter, to sharpen a pain Ispagnolu exasperar Italianu inasprire Tedescu verschärfen.

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definitzione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinònimos e contràrios abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frases luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier de douleur Ingresu to howl with pain Ispagnolu gritar por el dolor Italianu urlare di dolóre Tedescu vor Schmerzen schreien.

patisciòne, patissiòne , nf Definitzione su patire, su sufrire, su istare male (po maladia, poberesa)/ p. de alimentos = farta, bisóngiu de nutrimentu; èssere in p. = sunfrendi Sinònimos e contràrios apascionu, paténscia, patimentu, suferéncia / ttrs. padissimentu | ctr. contentu, gosa, prégiu Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu pain, suffering Ispagnolu sufrimiento, dolor Italianu patiménto Tedescu Leid.

pèna , nf Definitzione css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu Sinònimos e contràrios dolorias, pispinidura / cundenna | ctr. conciolu, cuntentesa, gosa, prégiu Maneras de nàrrere csn: bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri Frases no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori! 3. cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella Ètimu ltn. poena Tradutziones Frantzesu peine, chagrin Ingresu pain, punishment Ispagnolu pena Italianu péna Tedescu Leid, Sorge, Strafe.

puntúra , nf Definitzione su púnghere; intrada de meighina chi si faet punghendho un'agu tuvuda in sa carre o in is venas; dolore forte chi benit coment'e a punghidura, o fintzes dolore de friadura Sinònimos e contràrios punghidura, spitzuladura / initzione / punta 1 Frases in sa carre intendhia sas punturas ◊ pagas punturas de abe ant istabbilidu chi curant artrosis e mores 2. su dotore li at dadu meighina de fàghere a punturas 3. est andhadu a su dutore ca fit a punturas de mata Ètimu ltn. punctura Tradutziones Frantzesu piqûre Ingresu injection, sharp pain Ispagnolu pinchazo, punzada Italianu puntura Tedescu Stich, Punktion.

rèa , nf: ria Definitzione atítidu chi is parentes de su mortu faent cicios a inghíriu, is parentes etotu cicios a inghíriu de su mortu, arringheraos; fintzes prantu a toroju, a tzérrios po àteru / èssere a rea = a filera, arringheraus; intrare in r. = iscurtare sa resone, adduire a sa resone, ponner mente Sinònimos e contràrios rolu, teju Frases fit fachèndhesi sa ria, pranghendhe sa sorre malassortada ◊ sunt in ria, pranghendhe ◊ sa familla in sa ria est a sucutu ca su balente no est torrau ◊ tantas caras bido totu a rea 2. in domo sas féminas sunt a ria fata pro mene ca depo partire 3. a minore li daiat carchi corpu de fuste pro lu fàghere intrare in rea Terminologia iscientìfica sntz Tradutziones Frantzesu larmes funèbres Ingresu pain, lamentation Ispagnolu llanto fúnebre Italianu duòlo, pianto fùnebre Tedescu Klage, Totenklage.

segalatràngas , nm Definitzione chie istat sèmpere segandho sa passiéntzia, giaendho ifadu, istrobbu Sinònimos e contràrios aconciabbraghetas, arremiculu Frases custas segalatrangas si che sunt andhadas e pagu bi at mancadu chi no mi ndhe apant bogadu sos ojos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu casse-pieds Ingresu pain in the neck Ispagnolu pelma Italianu rompiscàtole Tedescu Nervensäge.

stenteriài , vrb: istantariare* Definitzione est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Sinònimos e contràrios desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Frases mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Tradutziones Frantzesu éprouver une douleur déchirante Ingresu to feel a very sharp pain Ispagnolu sentir un dolor muy fuerte Italianu provare un dolóre fortìssimo Tedescu einen stechenden Schmerz empfinden.

suferéncia, suferénscia , nf: suferéntzia Definitzione su sufrire, su istare patindho Sinònimos e contràrios patimentu, penória, sufrimentu / cdh. sufaréntzia | ctr. contentu, gosa Frases is notes passadas in mesu de su fritu furint oras de suferéntzia ◊ sa suferéntzia est unu castigu malu a sanai! ◊ fit pro me una suferéntzia a bídere e intèndhere su dolore in sos àteros ◊ non timas, Bachisé: deo ti cherzo bene e cumprendho sas suferéntzias tuas ◊ mi arregordu de is suferéntzias candu femu andada a Castedhu po s'iscola média Tradutziones Frantzesu souffrance Ingresu pain Ispagnolu sufrimiento Italianu sofferénza Tedescu Leiden.

«« Torra a chircare