amalgúra , nf: amargura,
malgura Definitzione
su sabore marigosu de totu su chi acontesset a unu de male, de dannu, de su chi dhi andhat in contràriu, su dispraxere chi sentit
Sinònimos e contràrios
amaresa,
amargori,
dispiachere,
rancura,
tragu
/
maricosore
| ctr.
prégiu,
cuntentesa
Frases
tue invitas a olvidare s'amargura de sa vida ◊ si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu e ne amargura! ◊ sos desizos sunt boltados in fastizos, tribbulia e amargura (G.Contieri)
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
amertume,
chagrin
Ingresu
bitterness,
affliction
Ispagnolu
amargura
Italianu
amarézza,
afflizióne
Tedescu
Betrübnis.
cóghinu , nm Definitzione
dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grand chagrin,
grosse peine
Ingresu
inexplicable increasing sorrow of the soul
Ispagnolu
pesar
Italianu
dispiacére inspiegàbile che va in crescendo
Tedescu
unerklärbarer wachsender Gram.
dispiachère , nm: dispiaghere,
displaxeri,
dispragere,
disprageri,
disprasere,
dispraxere,
dispraxeri,
disprexere,
disprexeri Definitzione
genia de sufrimentu de s'ànimu po calecuna cosa de malu, de dannu, o chi no est andhada o no andhat comente si bolet, o a géniu / dispiaghere serradu = chi no s'iscít bèni mancu poita
Sinònimos e contràrios
afannu,
agiu,
apensamentu,
tristesa
| ctr.
piachere
Frases
disprexeri est candu unu ndi arruit de campanibi! ◊ pariat chi iat pérdiu su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ sunt tuos totu sos dispiagheres candho caminas contra a sa rejone ◊ su disprasere fiat mannu e mannu su pistighíngiu ◊ a babbu no dhi bògio nàrrede nudha po no dhi giare dispraxere
Tradutziones
Frantzesu
chagrin
Ingresu
regret
Ispagnolu
pesar
Italianu
dispiacére
Tedescu
Leid.
dolentía , nf: dolintia Definitzione
genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu
Sinònimos e contràrios
dabori,
dispiachere,
dolénsia,
dolu,
làstima
Frases
dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chagrin
Ingresu
grief
Ispagnolu
pena,
pesar
Italianu
dispiacére,
dolóre,
péna
Tedescu
Leid.
indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definitzione
bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa
Sinònimos e contràrios
decaire,
derrúere,
disigare,
ilmarrire,
indisicare
Frases
si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia
Ètimu
itl.
intisichire
Tradutziones
Frantzesu
se consumer de chagrin,
dépérir
Ingresu
to pine away
Ispagnolu
consumirse
Italianu
consumarsi dal dolóre,
deperire
Tedescu
sich verzehren.
intristadúra , nf Definitzione
su s'intristare, prus che àteru nau de sa manera
Frases
sa piciochedha totinduna fait a intristadura e nc'incrubat sa conca… (I.Pillosu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chagrin,
tristesse
Ingresu
saddening
Ispagnolu
entristecimiento,
aflicción
Italianu
rattristaménto
Tedescu
Betrübnis.
pèna , nf Definitzione
css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu
Sinònimos e contràrios
dolorias,
pispinidura
/
cundenna
| ctr.
conciolu,
cuntentesa,
gosa,
prégiu
Maneras de nàrrere
csn:
bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri
Frases
no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori!
3.
cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella
Ètimu
ltn.
poena
Tradutziones
Frantzesu
peine,
chagrin
Ingresu
pain,
punishment
Ispagnolu
pena
Italianu
péna
Tedescu
Leid,
Sorge,
Strafe.
regiràre , vrb: rezilare,
rezirare Definitzione
essire de tinu, ammachiare po ccn. cosa o calecunu (pruschetotu po amore): giogare, tocare su crebedhu
Sinònimos e contràrios
dessessire,
ilgirare,
irbariare,
iscansae,
issentire,
vogliare
Frases
est bella chi ndhe faghet regirare! ◊ pro me regiras e peleas, ma ses perdendhe tempus debbadas! ◊ mi ndhe so rezirendhe, so fora de tinu ◊ in coro intendho unu turmentu chi mi fachet sa mente rezilare ◊ faghiat rezirare su chervedhu, de cantu fit bella
Tradutziones
Frantzesu
avoir un chagrin d'amour
Ingresu
to suffer agonies
Ispagnolu
desvivirse,
morirse
Italianu
spasimare
Tedescu
schmachten.
regíru , nm: reziru Definitzione
su regirare, genia de ammàchiu, de dispraxere mannu, de pentzamentu chi no lassat asséliu po ccn. cosa chi si disígiat o chi no est andhada bene (pruschetotu in chistiones de amore)
Sinònimos e contràrios
dellíriu,
dischíssiu
/
cdh. riciru
Frases
a fortza de preguntas, prenetas e regiros so reséssidu a bídere ue fint ◊ pupa, candho naras "Mamma!" pones a mamma in regiros! (G.Raga)◊ cun totu no mi atrivo, bell'e chi vivo cun tantu regiru ◊ tue ses cudha chi at postu in regiros a mie!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chagrin d'amour
Ingresu
pang
Ispagnolu
cuita,
pena
Italianu
spàsimo
Tedescu
Qual.
secacòro , nm Definitzione
dannu e dispraxere mannu, de segare su coro
Sinònimos e contràrios
desacatu,
digràtzia,
istràssia,
sciacu
/
crebacoro
Frases
a intèndhere custu secacoro si est assustrada e at nau chi candho càpitant custos dannos bi at petzi de isetare sa morte ◊ candho at bidu cussu secacoro che li sunt issias duas lacrimitas ◊ biendhe cussu secacoro in domo sua, si fit arressu in su lumenarju e sa muzere est iscapada a prànghere a curriolu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déchirement,
chagrin
Ingresu
torment
Ispagnolu
tortura,
tormento
Italianu
stràzio
Tedescu
Qual.
tràga , nf, nm: tragu Definitzione
dispraxere mannu
Sinònimos e contràrios
amalgura,
amargori
/
cadha
Frases
dae su càlighe de su mudímine chi ndhe birat disisperu li conto làgrimas de tragos cundhidos cun fele (L.Brozzu)◊ sufrit finas a morte dies de tragu e de dolu ◊ olvida sos tragos de sa malasorte! ◊ ahi, mi das tragos: mi acusas chi ti apo s'amore afaltzadu! ◊ li do tragos e malu passare ◊ pro tenner fizos medas, mezus pagos: ma mezus nudha, pro no tenner tragos! (Moretti)◊ proesit tragu mannu ca fit vint'annos chi no lu bidiat
2.
aite a li ammentare cussas cosas chi piús de tragas de fele no li podent dare?
Ètimu
spn.
trago
Tradutziones
Frantzesu
amertume,
chagrin
Ingresu
sadness
Ispagnolu
amargura
Italianu
amarézza,
dispiacére
Tedescu
Traurigkeit,
Bedauern.